Η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ΟΗΕ όταν περιγράφει τους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής μπορεί – άθελά της – να θολώνει το μήνυμα και να ανοίγει χώρο στην παραπληροφόρηση. Αυτή την προειδοποίηση φέρνει στο φως μια νέα μελέτη του Πανεπιστημίου του Essex, η οποία δείχνει πως συγκεκριμένες λέξεις και διατυπώσεις των επιστημονικών εκθέσεων του Διακυβερνητικού Πάνελ για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) οδηγούν το κοινό στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι οι επιστήμονες… διαφωνούν μεταξύ τους.

Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Nature Climate Change, βασίστηκε σε περισσότερες από 4.000 απαντήσεις πολιτών στο Ηνωμένο Βασίλειο και δείχνει ότι ορισμένοι όροι – παρότι επιστημονικά ακριβείς – παρερμηνεύονται συστηματικά από το ευρύ κοινό.

Πώς οι λέξεις διαμορφώνουν την αντίληψη του κινδύνου

Το IPCC χρησιμοποιεί τυποποιημένους όρους πιθανότητας: – «unlikely» (δηλαδή «με μικρή πιθανότητα»), «low likelihood» (δηλαδή «χαμηλή πιθανότητα») κ.λπ. — για γεγονότα που έχουν κάτω από 33% πιθανότητα να συμβούν, όπως μια ακραία άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

Ωστόσο, η μελέτη διαπιστώνει ότι η λέξη «unlikely» δημιουργεί στο μυαλό των πολιτών την εντύπωση ότι «οι επιστήμονες δεν συμφωνούν» ή ότι η πρόβλεψη είναι «υπερβολική» – παρότι στην πραγματικότητα υπάρχει επιστημονική ομοφωνία.

Έτσι ανοίγει παράθυρο στην παραπληροφόρηση: όταν το κοινό πιστεύει ότι η επιστήμη “δεν έχει καταλήξει”, γίνεται πιο εύκολα στόχος αμφισβητήσεων και ψευδών ισχυρισμών, ανεξάρτητα από πολιτικές πεποιθήσεις ή προσωπικές απόψεις για την κλιματική αλλαγή.

Μικρές αλλαγές στη γλώσσα, μεγάλη διαφορά στην κατανόηση

Η ερευνήτρια Miroslav Juanchich πραγματοποίησε οκτώ πειράματα και διαπίστωσε ότι απλές γλωσσικές αλλαγές αυξάνουν σημαντικά την κατανόηση.

Όταν οι προτάσεις αντικαθιστούν το «unlikely» με μια διατύπωση όπως:
«Υπάρχει μια μικρή πιθανότητα να συμβεί»,
το κοινό καταλαβαίνει καλύτερα γιατί το γεγονός είναι πιθανό, και αντιλαμβάνεται πιο σοβαρά τους κινδύνους.

Η Juanchich εξηγεί:
«Ακόμη και γεγονότα με χαμηλή πιθανότητα μπορούν να έχουν τεράστιες επιπτώσεις. Μια πιθανότητα 20% για ακραία άνοδο της στάθμης της θάλασσας δεν είναι κάτι που μπορούν να αγνοήσουν οι κοινότητες. Αλλά όταν τα αποκαλούμε απλά “απίθανα”, ο κόσμος δεν συνειδητοποιεί τον πραγματικό κίνδυνο».

Η ανάγκη για σαφέστερη, πιο ανθρώπινη επικοινωνία

Η επιστημονική ακρίβεια των εκθέσεων του IPCC δεν αμφισβητείται — αντιθέτως, θεωρείται κορυφαίο παράδειγμα διεθνούς συνεργασίας. Όμως η έρευνα προειδοποιεί πως το πολύ τεχνικό ή παρερμηνεύσιμο λεξιλόγιο μπορεί να κρύψει το μήνυμα αντί να το ενισχύσει.

«Πρέπει να μιλήσουμε πιο καθαρά για την κλιματική κρίση, πέρα από πολιτικές γραμμές και πολώσεις» τονίζει η Juanchich: «Δεν υπάρχει δεύτερος πλανήτης γη».

Περισσότερες ειδήσεις

Οι χώρες βάζουν τέλος στα fake news για το κλίμα – Ιστορική πρωτοβουλία στη Cop30

ΕΕ: Εγκρίθηκε ο νέος κλιματικός στόχος για το 2040 – Μείωση εκπομπών 90% με… αστερίσκους

Οι πλούσιοι ρυπαίνουν, οι φτωχοί πληρώνουν – Η νέα πραγματικότητα της κλιματικής ανισότητας