Δεκάδες πρώην παγκόσμιοι ηγέτες, ανάμεσά τους και ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Ban Ki-moon, ζητούν την επιβολή μόνιμων φόρων στα υπερκέρδη από τα ορυκτά καύσιμα ώστε να χρηματοδοτηθεί η παγκόσμια μάχη κατά της κλιματικής κρίσης.
Σε ανοιχτή επιστολή που δημοσιεύτηκε την Τρίτη (24/9), 36 πρώην πρόεδροι και πρωθυπουργοί –από τη Σουηδία έως τις Σεϋχέλλες– κάλεσαν τις κυβερνήσεις να υιοθετήσουν «φόρους στα κέρδη των ρυπαντών», ώστε οι εταιρείες πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα να λογοδοτήσουν οικονομικά για τις ζημιές που προκαλούν οι εκπομπές τους.
Η πρωτοβουλία, που οργανώθηκε από τον Club de Madrid, τονίζει πως τέτοιοι φόροι είναι απαραίτητοι για την επιτάχυνση της μετάβασης στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και για τη στήριξη των πληθυσμών που πλήττονται περισσότερο από τις κλιματικές καταστροφές.
«Η φορολόγηση των κερδών από τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι μόνο δίκαιη· είναι ζωτικής σημασίας για να ανακουφιστεί το οικονομικό βάρος της κλιματικής κρίσης, που μεταφράζεται σε ακριβότερα τρόφιμα, χαμένες εργάσιμες ημέρες, αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας και υψηλότερα ασφάλιστρα κατοικιών», δήλωσε η Rebecca Newsom από τη Greenpeace International, στηρίζοντας την πρωτοβουλία των πρώην ηγετών.
Η επιστολή δημοσιεύτηκε την ίδια εβδομάδα με τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ (UNGA) στη Νέα Υόρκη, όπου η συζήτηση για την κλιματική πολιτική βρίσκεται στο επίκεντρο.
Τα τελευταία χρόνια, η άνοδος ηγετών που αμφισβητούν την κλιματική επιστήμη έχει διαλύσει την εύθραυστη συναίνεση που απαιτείται για διαρκή δράση. Την Τρίτη, ο Donald Trump, μιλώντας στη UNGA, χαρακτήρισε την κλιματική αλλαγή «τη μεγαλύτερη απάτη όλων των εποχών» και απέρριψε το αποτύπωμα άνθρακα ως «μια απάτη φτιαγμένη από ανθρώπους με κακές προθέσεις».
Τα λόγια του ακούστηκαν ενώπιον εκπροσώπων κρατών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της κρίσης – νησιωτικά κράτη που απειλούνται με αφανισμό από τις καταιγίδες και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Η ομιλία του κατέδειξε τις πολιτικές αντιστάσεις που εμποδίζουν την πρόοδο. Η Συμφωνία του Παρισιού βασίζεται σε εθελοντικές δεσμεύσεις, οι οποίες όμως κινδυνεύουν να μείνουν κενό γράμμα, καθώς η παραγωγή ορυκτών καυσίμων αυξάνεται και το πολιτικό κλίμα γίνεται πιο εχθρικό.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση, μέχρι το 2030 οι μεγαλύτερες παραγωγικές χώρες ορυκτών καυσίμων σχεδιάζουν να παράγουν 120% περισσότερα από ό,τι συνάδει με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης στον στόχο του 1,5°C. Ακόμα και στο πιο «χαλαρό» όριο των 2°C, οι προγραμματισμένες ποσότητες ξεπερνούν το όριο κατά 77%.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για το Κλίμα προειδοποιεί συστηματικά ότι το «παράθυρο» για ένα βιώσιμο μέλλον στενεύει δραματικά. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της Συμφωνίας του Παρισιού, απαιτούνται βαθιές περικοπές στις εκπομπές, τεράστιες επενδύσεις στις ΑΠΕ και σαφείς πολιτικές.
«Η κλιματική κρίση είναι η καθοριστική πρόκληση της εποχής μας», αναφέρει η επιστολή.
«Σε όλο τον κόσμο, κοινότητες βιώνουν τις καταστροφικές συνέπειες της ακραίας καιρικής αστάθειας, της απώλειας βιοποικιλότητας και των οικονομικών ανατροπών. Εκατομμύρια άνθρωποι –κυρίως όσοι ήδη ζουν στη φτώχεια και στον αποκλεισμό– χάνουν τα σπίτια, τα εισοδήματα και τη ζωή τους. Η ατμοσφαιρική ρύπανση από την καύση ορυκτών καυσίμων εκτιμάται ότι προκαλεί 4,2 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο».
Οι πρώην ηγέτες πιστεύουν ότι η φορολόγηση των κερδών από τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης.
Το 2022, κατά την ενεργειακή κρίση, οι προσωρινοί «έκτακτοι φόροι» απέφεραν δισεκατομμύρια. Ένας μόνιμος φόρος, που θα επιβάλλεται «ήπια στα κανονικά κέρδη και πολύ αυστηρότερα στα υπερκέρδη», θα μπορούσε να συγκεντρώσει έως και 340 δισ. ευρώ (400 δισ. δολάρια) μόνο τον πρώτο χρόνο, επισημαίνουν.
Και πέρα από τα έσοδα, θα ήταν μια πολιτικά δημοφιλής κίνηση. Έρευνα της Greenpeace και της Oxfam σε 13 χώρες –που αντιστοιχούν σε πάνω από τον μισό παγκόσμιο πληθυσμό– έδειξε ότι 8 στους 10 πολίτες υποστηρίζουν τη φορολόγηση των εταιρειών πετρελαίου, αερίου και άνθρακα για να πληρώσουν τις ζημιές από την κλιματική κρίση.
Με το COP30 να διεξάγεται φέτος στη Βραζιλία και τις διαπραγματεύσεις για μια Παγκόσμια Φορολογική Σύμβαση του ΟΗΕ να έχουν προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο, οι υποστηρικτές ελπίζουν ότι το αίτημα για «φόρους στους ρυπαντές» θα κερδίσει έδαφος. Η αποδοχή ή μη αυτών των μέτρων θα αποτελέσει τεστ αξιοπιστίας για το κατά πόσο οι κυβερνήσεις παίρνουν στα σοβαρά τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα.
