Η φορολογία αποτελεί τον κύριο παράγοντα διαμόρφωσης των τιμών των καυσίμων, αφού οι φόροι, τα τέλη και οι άλλες επιβαρύνσεις που περιλαμβάνονται στην τιμή της βενζίνης στην αντλία καλύπτουν το 61,10% του τελικού κόστους για τους καταναλωτές. Το περιθώριο κέρδους των εταιριών εμπορίας και των πρατηριούχων είναι μόλις το 8%, με το υπόλοιπο 30,58% να αφορά την τιμή διυλιστηρίου που περιλαμβάνει το κόστος εισαγωγής του προϊόντος (τιμή Platts) και το περιθώριο διύλισης και διανομής.
Αυτά υποστηρίζουν εδώ και χρόνια όλοι οι εμπλεκόμενοι στον κλάδο σημειώνοντας ότι η φορολογική επιβάρυνση (ΕΦΚ + ΦΠΑ) στην Ελλάδα είναι ένας από τους βασικότερους παράγοντες που οδηγούν σε υψηλή τιμή, παρά την ανταγωνιστική τιμή του καυσίμου προ φόρων.
Ενδεικτική είναι η απόκλιση μεταξύ της τιμής της βενζίνης στην Ελλάδα πριν και μετά από τους φόρους. Έτσι πριν από τους φόρους η τιμή στην ελληνική αγορά είναι σαφώς χαμηλότερη από το μέσο όρο των χωρών της Ευρώπης και βρίσκεται στη 16η θέση, ενώ μετά από τους φόρους η τιμή που πληρώνουν οι Έλληνες καταναλωτές για βενζίνη είναι η τέταρτη ακριβότερη στην Ευρώπη πολύ κοντά με κράτη, οι πολίτες των οποίων έχουν πολύ υψηλότερο βιοτικό επίπεδο όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Γερμανία.
Τη μεγαλύτερη φορολογική επιβάρυνση στην Ευρώπη σε ότι αφορά τη βενζίνη έχει η Ολλανδία με 0,79 ευρώ/λίτρο και ακολουθούν η Ιταλία, η Ελλάδα, η Γαλλία και η Φινλανδία. Τη χαμηλότερη φορολογική επιβάρυνση έχουν η Βουλγαρία, η Μάλτα και η Ουγγαρία με περίπου 0,36ευρώ/λίτρο.
Σημειώνεται ότι οι τιμές του πετρελαίου υποχώρησαν κατά 3% το 2024, σημειώνοντας δεύτερη συνεχόμενη χρονιά πτώσης λόγω ασθενούς ζήτησης και αύξησης της παραγωγής από χώρες εκτός OPEC. Παρά τη μέση τιμή χονδρικής, η τελική τιμή με φόρους κατατάσσει την Ελλάδα στις υψηλότερες θέσεις για βενζίνη και ντίζελ.
Καθοριστικές οι γεωπολιτικές εξελίξεις στη διαμόρφωση των τιμών
Αξίζει να αναφερθεί ότι η τιμή των καυσίμων προσδιορίζεται από τις εξελίξεις στην τιμή του πετρελαίου που διαμορφώνεται με βάση γεωπολιτικούς παράγοντες και όχι με βάση το κόστος παραγωγής, ενώ τα διυλιστήρια δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακυλίσουν το κόστος στον καταναλωτή. Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος που στηρίζονται με μέτρα όπως η ενίσχυση κατά της διαρροής άνθρακα (δηλαδή κατά της μετακίνησης σε τρίτες χώρες) από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σε ότι αφορά τις γεωπολιτικές επιδράσεις έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο περίπλους της Αφρικής λόγω των Χούθι αυξάνει το κόστος του πετρελαίου που φθάνει στα διυλιστήρια της Μεσογείου κατά 5 δολάρια ανά τόνο, ενώ και η υποχρέωση τήρησης αποθεμάτων ασφαλείας επιβαρύνει το κόστος κατά 15-30 δολάρια ανά τόνο, αναλόγως του προϊόντος.
