Η λέξη «συγγνώμη» αφορά την απολογία για ένα λάθος ή όταν ενοχλείς κάποιον, ωστόσο η χρήση της είναι πλέον τόσο συχνή κι αυθόρμητη, που τείνει να χάσει την πραγματική της έννοια και να αλλοιωθεί ως προς το περιεχόμενό της.

Πόσοι από εμάς, σε μια ερώτησή μας σε έναν περαστικό, ξεκινάμε, λέγοντας «Συγγνώμη, μπορώ να σας κάνω μια ερώτηση»; Η ενόχληση μερικών δευτερολέπτων για μια σύντομη ερώτηση, φυσικά και δεν μπορεί να συγκριθεί με ένα σφάλμα στη δουλειά μας ή αν χτυπήσουμε καταλάθος κάποιον περαστικό.

Σαφώς, η τάση μας να ζητάμε συνεχώς συγγνώμη είναι μια ένδειξη ευγένειας και σεβασμού, ωστόσο θα μπορούσαν να βρεθούν άλλες λέξεις για ορισμένες περιπτώσεις, αφού όπως μαρτυρούν οι ψυχολόγοι, το να χρησιμοποιούμε συνεχώς αυτή τη λέξη σηματοδοτήσει σιωπηλά ότι μας λείπει η αυτοπεποίθηση, η εξουσία ή η πεποίθηση.

Γιατί αν λέτε «συγγνώμη» επειδή παίρνετε τον λόγο σε μια συνάντηση, στέλνετε ένα μακροσκελές email ή κάνετε μια ερώτηση, δεν είστε ευγενικοί, απλώς… υποτιμάτε τον εαυτό σας.

Μόλις αρχίσετε να το παρατηρείτε, θα το βλέπετε παντού:

• Σε συσκέψεις: «Συγγνώμη, μπορώ να πω κάτι πολύ γρήγορα;»
• Σε email: «Συγγνώμη που σας ενοχλώ — απλώς ρωτάω τι λέτε.»
• Σε καθημερινές συζητήσεις: «Συγγνώμη, δεν καταλαβαίνω ακριβώς τι εννοείτε…»

Συχνά, η λέξη «συγγνώμη» λειτουργεί ως υποκατάστατο για κάτι άλλο: νευρικότητα, δισταγμό ή φόβο μήπως σε κρίνουν. Μπορεί να την αντικαταστήσετε, λέγοντας: «Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά…». Δείχνει αναμφίβολα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.

Είτε συνειδητά είτε όχι λοιπόν, οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται αυτά τα σημάδια. Μπορεί να τους εμποδίσει να πάρουν στα σοβαρά τις ιδέες σας και να τους κάνει πιο πιθανό να σας διακόψουν ή να σας παραβλέψουν. Μπορεί επίσης να σας κάνει να σιωπήσετε προληπτικά, προετοιμάζοντάς σας να περιμένετε απόρριψη ή αντίδραση πριν καν πείτε οτιδήποτε.

Δεν χρειάζεται φυσικά να εξαλείψετε εντελώς τη λέξη «συγγνώμη» από το λεξιλόγιό σας, αλλά πρέπει να ξέρετε πότε να την αντικαταστήσετε με κάτι πιο δυνατό. Ακολουθούν οι καλύτερες συμβουλές των ειδικών.

• Αντί για: «Συγγνώμη για το μακροσκελές μήνυμα», δοκιμάστε: «Εκτιμώ που αφιερώσατε χρόνο για να το διαβάσετε».
• Αντί για: «Συγγνώμη που επικοινωνώ μαζί σας», δοκιμάστε: «Θα ήθελα να επικοινωνήσω μαζί σας, αν δεν έχετε πρόβλημα. Ποιες ώρες μπορώ να σας ενοχλήσω;»
• Αντί για: «Συγγνώμη, μπορώ να συμμετάσχω κι εγώ;», δοκιμάστε: «Θα ήθελα να προσθέσω μια γρήγορη σκέψη».
• Αντί για: «Συγγνώμη αν αυτό είναι λάθος…», δοκιμάστε: «Ένα πράγμα που πρέπει να λάβετε υπόψη είναι…».
• Αντί για: «Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά…», δοκιμάστε: «Μια άλλη οπτική γωνία για να δούμε τα πράγματα είναι…».

Κόψτε τη συνήθεια της «συγγνώμης»

Όπως κάθε αλλαγή, έτσι κι αυτή χρειάζεται εξάσκηση για να κόψετε μια συνήθεια. Τα μικρά και σκόπιμα βήματα όμως, κάνουν μεγάλη διαφορά.

Για μια μέρα, μετρήστε πόσες φορές λέτε ή γράφετε «συγγνώμη». Η συχνότητα μπορεί να σας εκπλήξει. Παρατηρήστε πότε συμβαίνει επίσης και αν η κατάσταση το δικαιολογούσε πραγματικά.

Αντικαταστήστε το με κάτι πιο δυνατό, πηγαίνοντας κατευθείαν στο θέμα σας ή απλώς κάνοντας παύση. Εξασκηθείτε φωναχτά, εάν έχετε την τάση να λέτε «συγγνώμη» στις συναντήσεις. Προετοιμάστε μία ή δύο φράσεις που θα χρησιμοποιήσετε για να αντικαταστήσετε αυτή τη λέξη.

Για να πετύχετε την ένταξη αυτών των φράσεων στη μνήμη σας, κάντε κάποιες πρόβες εκ των προτέρων και στο τέλος της ημέρας, θυμηθείτε το εξής: Αξίζετε όσο αξίζει και ο διπλανός σας. Όλοι είμαστε ίσοι και κανείς δεν είναι υποδεέστερος ή ανώτερος από κάποιον άλλον.