Η αμερικανική κυβέρνηση ανέστειλε μεγάλο μέρος των δραστηριοτήτων της την Τετάρτη (1/10), καθώς οι βαθιές κομματικές αντιπαραθέσεις εμπόδισαν το Κογκρέσο και τον Λευκό Οίκο να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση. Έτσι ξεκίνησε μια νέα, σκληρή πολιτική αναμέτρηση που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια χιλιάδων ομοσπονδιακών θέσεων εργασίας.
Δεν υπήρχε σαφής διέξοδος από το αδιέξοδο, ενώ οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες προειδοποίησαν ότι το 15ο κυβερνητικό shutdown από το 1981 θα σταματήσει τη δημοσίευση της πολυαναμενόμενης έκθεσης απασχόλησης του Σεπτεμβρίου, θα επιβραδύνει τα αεροπορικά ταξίδια, θα αναστείλει επιστημονικές έρευνες, θα αφήσει τους Αμερικανούς στρατιώτες απλήρωτους και θα οδηγήσει σε αναστολή εργασίας 750.000 δημοσίων υπαλλήλων, με ημερήσιο κόστος 400 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο Ρεπουμπλικανός Πρόεδρος Donald Trump, του οποίου η καμπάνια για ριζική αναμόρφωση του ομοσπονδιακού κράτους αναμένεται να οδηγήσει σε απομάκρυνση περίπου 300.000 εργαζομένων έως τον Δεκέμβριο, προειδοποίησε τους Δημοκρατικούς ότι το shutdown θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για περισσότερες περικοπές προσωπικού.
Ο Αντιπρόεδρος JD Vance προχώρησε σε ασυνήθιστη προειδοποίηση για την ασφάλεια των πτήσεων, σημειώνοντας ότι οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας και οι υπάλληλοι της Υπηρεσίας Ασφάλειας Μεταφορών (TSA) — προσωπικό που παραμένει σε εργασία σε περιόδους shutdown — ανησυχούν για τις καθυστερημένες πληρωμές.
«Αν πετάτε σήμερα, ελπίζω βεβαίως να φτάσετε με ασφάλεια και στην ώρα σας, αλλά μπορεί να μην φτάσετε στην ώρα σας επειδή η TSA και οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας δεν πληρώνονται σήμερα», είπε ο Vance στο Fox News.
Το μεγαλύτερο shutdown στην ιστορία των ΗΠΑ, που διήρκεσε 35 ημέρες το 2018-2019 κατά την πρώτη θητεία Trump, έληξε εν μέρει λόγω καθυστερήσεων πτήσεων που προκλήθηκαν από ασθένειες ελεγκτών.
Την Τρίτη, οι Γερουσιαστές των Δημοκρατικών μπλόκαραν ένα προσωρινό νομοσχέδιο χρηματοδότησης έως τις 21 Νοεμβρίου, καθώς οι Ρεπουμπλικανοί αρνήθηκαν να συμπεριλάβουν παράταση στις παροχές υγείας για εκατομμύρια Αμερικανούς που λήγουν στο τέλος του έτους. Οι Ρεπουμπλικανοί δηλώνουν ότι το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί ξεχωριστά.
Και οι δύο πλευρές επιχειρούν να επιρρίψουν ευθύνες στην άλλη και να κερδίσουν πλεονέκτημα ενόψει των εκλογών του 2026 για το Κογκρέσο, που θα κρίνουν τον έλεγχο της νομοθετικής εξουσίας.
Ο Ρεπουμπλικανός ηγέτης John Thune προγραμμάτισε νέα σειρά ψηφοφοριών την Τετάρτη, ελπίζοντας να πιέσει Δημοκρατικούς να διαφοροποιηθούν από τη γραμμή του κόμματός τους.
Το shutdown αναμενόταν να καθυστερήσει τη δημοσίευση σημαντικών οικονομικών στοιχείων της κυβέρνησης, προκαλώντας νευρικότητα στη Wall Street σε μια περίοδο οικονομικής αβεβαιότητας.
Η χρηματιστηριακή αγορά άνοιξε με πτώση, ο χρυσός κατέγραψε νέο ιστορικό ρεκόρ, ενώ οι ασιατικές αγορές κινήθηκαν ασταθώς λόγω ανησυχιών για καθυστερήσεις στα κρίσιμα οικονομικά δεδομένα και για τις απώλειες θέσεων εργασίας. Το δολάριο παρέμεινε κοντά σε χαμηλό μίας εβδομάδας έναντι των βασικών νομισμάτων.
Το ζήτημα της χρηματοδότησης αφορά 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια για τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες, ποσό που αντιστοιχεί περίπου στο ένα τέταρτο του συνολικού προϋπολογισμού των 7 τρισ. δολαρίων. Το υπόλοιπο κατευθύνεται κυρίως σε προγράμματα υγείας, συντάξεων και στην πληρωμή τόκων του αυξανόμενου χρέους των 37,5 τρισ. δολαρίων.
Ανεξάρτητοι αναλυτές προειδοποιούν ότι το shutdown μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από προηγούμενες δημοσιονομικές κρίσεις, καθώς ο Trump και αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου απειλούν με περικοπές σε προγράμματα και μισθοδοσίες για να πιέσουν τους Δημοκρατικούς.
Ο Hakeem Jeffries, ηγέτης των Δημοκρατικών στη Βουλή, δήλωσε στο ABC:
«Ο Donald Trump και οι Ρεπουμπλικανοί έκλεισαν την κυβέρνηση επειδή δεν θέλουν να προσφέρουν υγειονομική περίθαλψη στους εργαζόμενους Αμερικανούς».
Από την άλλη, ο Thune σημείωσε ότι οι Δημοκρατικοί στήριζαν αντίστοιχα νομοσχέδια στο παρελθόν:
«Αυτό που έχει αλλάξει είναι ότι ο Πρόεδρος Trump βρίσκεται στον Λευκό Οίκο. Αυτό είναι καθαρή πολιτική. Δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος για shutdown», είπε ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής από τη Νότια Ντακότα.
Οι Ρεπουμπλικανοί διατηρούν την πλειοψηφία και στα δύο σώματα του Κογκρέσου, αλλά οι κανόνες απαιτούν 60 από τους 100 γερουσιαστές να εγκρίνουν οποιοδήποτε νομοσχέδιο χρηματοδότησης. Αυτό σημαίνει ότι τουλάχιστον επτά Δημοκρατικοί είναι απαραίτητοι. Την Τρίτη, τρεις Δημοκρατικοί ψήφισαν υπέρ της πρότασης των Ρεπουμπλικανών.
Οι Δημοκρατικοί βρίσκονται υπό πίεση από τους απογοητευμένους υποστηρικτές τους να εξασφαλίσουν μια σπάνια πολιτική νίκη ενόψει των εκλογών του 2026. Η μάχη για την υγειονομική περίθαλψη τους έδωσε την ευκαιρία να ενωθούν πίσω από ένα ζήτημα που αγγίζει τους ψηφοφόρους.
Εκτός από την παράταση των επιδοτήσεων υγείας, επιδιώκουν να διασφαλίσουν ότι ο Trump δεν θα μπορέσει να αναιρέσει αυτές τις αλλαγές, εάν γίνουν νόμος. Ο Trump έχει αρνηθεί να διαθέσει δισεκατομμύρια δολάρια που έχει εγκρίνει το Κογκρέσο, οδηγώντας ορισμένους Δημοκρατικούς να αναρωτιούνται γιατί να στηρίξουν οποιοδήποτε νέο σχέδιο δαπανών.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγο Robert Pape σημείωσε ότι το πολωμένο πολιτικό κλίμα των ΗΠΑ δυσκολεύει την επίτευξη συμφωνίας:
«Οι κανόνες της πολιτικής αλλάζουν ριζικά και δεν μπορούμε να ξέρουμε πού θα καταλήξει όλο αυτό».