Το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών 2 (ΣΕΔΕ2) πρόκειται να εισάγει την τιμολόγηση άνθρακα στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών από το 2027. Η εφαρμογή του αναμένεται να προκαλέσει αυξήσεις στο κόστος ενέργειας και μεταφορών στα νοικοκυριά που εξαρτώνται από τα ορυκτά καύσιμα, με μεγαλύτερες επιπτώσεις στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.

Η τρέχουσα συγκυρία είναι κρίσιμη καθώς τα κράτη μέλη της ΕΕ-27 σχεδιάζουν τα εθνικά Κοινωνικά Σχέδια για το Κλίμα για την περίοδο 2026-2032, τα οποία θα περιγράφουν τον τρόπο αντιμετώπισης αυτής της πρόκλησης αξιοποιώντας διαθέσιμους πόρους και ενισχύοντας παράλληλα την πορεία προς την κλιματική ουδετερότητα.

Η μελέτη του Green Tank και της Facets με τίτλο «Προτάσεις πολιτικών και μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την εφαρμογή του ΣΕΔΕ2 στην Ελλάδα» στοχεύει να συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση, εκτιμώντας τις κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις από την εφαρμογή του ΣΕΔΕ2 στα ελληνικά νοικοκυριά και προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα για την άμβλυνσή τους. Τα κυριότερα ευρήματα συνοψίζονται ως εξής:

• Τα Ελληνικά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα, ήδη πριν την έναρξη του νέου συστήματος τιμολόγησης άνθρακα, καθώς το 26,5% του πληθυσμού βρέθηκε να είναι ενεργειακά ευάλωτο και το 13,9% μεταφορικά ευάλωτο.
• Το νέο σύστημα εκτιμάται ότι θα αυξήσει τις δαπάνες των ευάλωτων νοικοκυριών μεταξύ 833 εκατ. ευρώ και 1,6 δισ. ευρώ την περίοδο 2027-2032, διευρύνοντας περαιτέρω τον αριθμό τους, κατά περίπου 0,9%-1,5% στην περίπτωση της ενεργειακής ευαλωτότητας και κατά 1,1%-2,1% στην περίπτωση της μεταφορικής ευαλωτότητας.
• Για την άμεση ανακούφιση των ευάλωτων, προτείνεται η καταβολή άμεσης εισοδηματικής στήριξης, συνολικού ύψους 742 εκατ. ευρώ έως 1,42 δις ευρώ (15,5%–29,7% του ΚΤΚ κάτω του ορίου του 37,5%, που θέτει ο σχετικός Κανονισμός).
• Για τη μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της ενεργειακής ευαλωτότητας, μέτρα όπως η κοινωνική κατοικία, οι ήπιες ή ριζικές ανακαινίσεις, οι αντλίες θερμότητας και τα φωτοβολταϊκά (ατομικά ή μέσω ενεργειακών κοινοτήτων) σε συγκεκριμένους υποπληθυσμούς αναμένεται να ωφελήσουν 276–348 χιλιάδες νοικοκυριά, με εκτιμώμενο συνολικό κόστος 6,8–8,4 δισ. ευρώ για την περίοδο 2027-2032.
• Αντίστοιχα, στον τομέα των οδικών μεταφορών, η επιδότηση χρονομίσθωσης ηλεκτρικών οχημάτων στην περιφέρεια και οι εκπτώσεις σε ΜΜΜ στις μεγάλες πόλεις αναμένεται να κοστίσουν 1,18-1,28 δισ. ευρώ και να μετριάσουν τη μεταφορική ευαλωτότητα σε 262-282 χιλιάδες νοικοκυριά. Δεδομένης της δυνατότητας αξιοποίησης πόρων και από άλλες πηγές εκτός του ΚΤΚ, προτείνεται η διάθεση επιπλέον 3,2-4,3 δισ. ευρώ για την αναβάθμιση των συγκοινωνιακών υποδομών (ΜΜΜ, σιδηρόδρομοι, λεωφορεία).
• Η κάλυψη του συνολικού κόστους ύψους 11,9-15,5 δισ. ευρώ των παραπάνω επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων και των άμεσων πληρωμών, μπορεί να γίνει αξιοποιώντας πλήρως το ΚΤΚ (4,78 δισ. ευρώ), τα επιπλέον έσοδα από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπών του ΣΕΔΕ2 (2,75–6,34 δισ. ευρώ), αλλά και τμήμα των εσόδων από τη δημοπράτηση των δικαιωμάτων εκπομπών του ΣΕΔΕ1 (4,33 δισ. ευρώ).