Η Ευρωπαϊκή Ένωση και έξι από τα κράτη-μέλη της επικύρωσαν επίσημα την Τετάρτη, στη Νέα Υόρκη, τη Συνθήκη του ΟΗΕ για την Ανοιχτή Θάλασσα, κάνοντας ένα αποφασιστικό βήμα για την παγκόσμια προστασία των ωκεανών.
Πρόκειται για μια κομβική διεθνή συμφωνία, η οποία στοχεύει στη θωράκιση περιοχών των θαλασσών που βρίσκονται πέρα από τα εθνικά χωρικά ύδατα – περιοχές οι οποίες σήμερα είναι απροστάτευτες και εκτεθειμένες σε σοβαρές απειλές.
Η επικύρωση από την Ε.Ε. και τις έξι χώρες έρχεται λίγο πριν από τη σημαντική Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς, που θα πραγματοποιηθεί στη Νίκαια της Γαλλίας στις αρχές Ιουνίου.
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Αλιεία και τους Ωκεανούς, Κώστας Καδής, χαρακτήρισε την κίνηση αυτή ως ένα «ιστορικό βήμα για την προστασία των παγκόσμιων ωκεανών και τη διατήρηση της εύθραυστης ισορροπίας του οικοσυστήματός μας».
Η επικύρωση σημαίνει πως οι χώρες που συμμετέχουν δέχονται να εντάξουν τις πρόνοιες της Συνθήκης στο εθνικό τους δίκαιο, κάνοντάς την έτσι δεσμευτικό διεθνές νομικό εργαλείο. Ήδη από τον Απρίλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει πρόταση οδηγίας για την ενσωμάτωση της Συνθήκης στο ευρωπαϊκό δίκαιο.
Η High Seas Treaty (Συνθήκη Ανοιχτής Θάλασσας) θεωρείται κομβικής σημασίας, καθώς μπορεί να επιφέρει μια ριζική αλλαγή στην παγκόσμια πολιτική για την προστασία των ωκεανών.
Περίπου τα δύο τρίτα των ωκεανών του πλανήτη βρίσκονται εκτός εθνικής δικαιοδοσίας, περιλαμβάνοντας την ανοιχτή θάλασσα και τον πυθμένα της. Αυτές οι περιοχές αντιμετωπίζουν ολοένα αυξανόμενες απειλές: ρύπανση, υπεραλίευση, κλιματική αλλαγή και απώλεια βιοποικιλότητας.
Σήμερα, λιγότερο από το 1% της ανοιχτής θάλασσας τυγχάνει κάποιου είδους προστασίας.
Μετά από χρόνια διαπραγματεύσεων, η παγκόσμια συναίνεση για την ανάγκη προστασίας αυτών των θαλάσσιων περιοχών επιτεύχθηκε τον Μάρτιο του 2023, και το τελικό κείμενο της Συνθήκης εγκρίθηκε επίσημα τον Ιούνιο του 2023, στα κεντρικά του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη.
Η Συνθήκη θέτει τις βάσεις για τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και υποστηρίζει τον παγκόσμιο στόχο προστασίας τουλάχιστον του 30% των ωκεανών έως το 2030.
Η συμφωνία θεωρείται «μικτή», πράγμα που σημαίνει ότι για να τεθεί σε ισχύ, πρέπει να επικυρωθεί τόσο από την Ε.Ε. συνολικά όσο και από κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά.
Την Τετάρτη, η Κύπρος, η Φινλανδία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Πορτογαλία και η Σλοβενία προστέθηκαν στον κατάλογο των χωρών που έχουν επικυρώσει τη Συνθήκη, μαζί με την Ε.Ε. Η Γαλλία και η Ισπανία είχαν ήδη προχωρήσει στην επικύρωση νωρίτερα μέσα στο έτος.
Για να τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη, χρειάζονται 60 επικυρώσεις. Με τις τελευταίες προσθήκες, ο αριθμός έχει φτάσει τις 28. Συνολικά, 115 χώρες έχουν υπογράψει τη Συνθήκη, δείχνοντας πρόθεση για μελλοντική επικύρωση.
Η Ε.Ε. καλεί τις υπόλοιπες χώρες να προχωρήσουν άμεσα, ώστε να συμπληρωθούν οι απαραίτητες επικυρώσεις πριν από τη Διάσκεψη της Νίκαιας.
Η Nathalie Rey, Ευρωπαϊκή Συντονίστρια του οργανισμού High Seas Alliance, χαρακτήρισε την ενέργεια της Ε.Ε. ως «ισχυρή επιτάχυνση» προς τον στόχο της επικύρωσης.
«Η ηγεσία της Ε.Ε. είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της κρίσης βιοποικιλότητας και του κλίματος. Αυτή η τολμηρή κίνηση στέλνει ένα ξεκάθαρο μήνυμα: η προστασία των ωκεανών δεν είναι επιλογή – είναι παγκόσμια προτεραιότητα», δήλωσε χαρακτηριστικά.
