Οι ωκεανοί του πλανήτη βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση απ’ ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα, προειδοποιούν οι επιστήμονες, καθώς ένα βασικό μέγεθος δείχνει ότι «ο χρόνος τελειώνει» για την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Η οξίνιση των ωκεανών, που συχνά αποκαλείται «το κακό δίδυμο της κλιματικής κρίσης», προκαλείται από την απορρόφηση τεράστιων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) από τη θάλασσα. Το CO₂ αντιδρά με τα μόρια του νερού, με αποτέλεσμα να μειώνεται το pH του θαλασσινού νερού. Αυτή η διαδικασία προκαλεί ζημιές σε κοραλλιογενείς υφάλους και άλλους θαλάσσιους βιότοπους, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να διαλύσει ακόμη και τα κελύφη θαλάσσιων οργανισμών.
Μέχρι πρόσφατα, η οξίνιση των ωκεανών δεν είχε χαρακτηριστεί ως φαινόμενο που έχει υπερβεί το «πλανητικό όριο». Τα πλανητικά όρια αφορούν τα φυσικά όρια βασικών παγκόσμιων συστημάτων — όπως το κλίμα, οι υδάτινοι πόροι και η βιοποικιλότητα — πέρα από τα οποία ο πλανήτης χάνει την ικανότητα να διατηρεί ισορροπία. Ήδη πέρσι, οι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι 6 από τα 9 πλανητικά όρια έχουν ξεπεραστεί.
Όμως νέα μελέτη από το Plymouth Marine Laboratory (PML) στη Βρετανία, σε συνεργασία με τη National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) των ΗΠΑ και το Co-operative Institute for Marine Resources Studies του Oregon State University, αποκάλυψε ότι και το όριο της οξίνισης των ωκεανών ξεπεράστηκε πριν από περίπου πέντε χρόνια.
«Η οξίνιση των ωκεανών δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική κρίση – είναι μια χρονική βόμβα για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και τις παράκτιες οικονομίες», δήλωσε ο Steve Widdicombe από το PML, ο οποίος είναι επίσης συμπρόεδρος του Global Ocean Acidification Observing Network.
Η μελέτη βασίστηκε σε νέα και ιστορικά φυσικά και χημικά δεδομένα, από πυρήνες πάγου, συνδυασμένα με εξελιγμένα υπολογιστικά μοντέλα και έρευνες θαλάσσιας ζωής, παρέχοντας συνολική εικόνα για την πορεία των τελευταίων 150 ετών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι έως το 2020 η μέση κατάσταση των ωκεανών σε παγκόσμιο επίπεδο βρισκόταν ήδη πολύ κοντά — και σε ορισμένες περιοχές είχε ξεπεράσει — το πλανητικό όριο για την οξίνιση. Το όριο αυτό ορίζεται ως η στιγμή που η συγκέντρωση ανθρακικού ασβεστίου (CaCO₃) στο θαλασσινό νερό πέφτει κατά 20% κάτω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα.
Όσο πιο βαθιά εξερευνούσαν οι επιστήμονες, τόσο χειρότερα ήταν τα ευρήματα. Σε βάθος 200 μέτρων κάτω από την επιφάνεια, το 60% των παγκόσμιων υδάτων είχε ήδη υπερβεί το «ασφαλές» όριο οξίνισης.
«Η περισσότερη ζωή στους ωκεανούς δεν βρίσκεται στην επιφάνεια», τόνισε η Helen Findlay από το PML. «Τα βαθύτερα νερά φιλοξενούν πολύ περισσότερα είδη φυτών και ζώων. Εφόσον αυτά τα βαθιά ύδατα αλλάζουν τόσο δραματικά, οι επιπτώσεις της οξίνισης μπορεί να είναι πολύ χειρότερες απ’ ό,τι φανταζόμασταν».
Αυτή η εξέλιξη έχει τεράστιες επιπτώσεις σε βασικά θαλάσσια οικοσυστήματα, όπως οι τροπικοί και βαθύβιοι κοραλλιογενείς ύφαλοι, οι οποίοι λειτουργούν ως φυτώρια για πολλά είδη ψαριών.
Καθώς το pH πέφτει, οι ασβεστοποιημένοι οργανισμοί, όπως κοράλλια, στρείδια, μύδια και τα μικροσκοπικά θαλάσσια σαλιγκάρια γνωστά ως θαλάσσιες πεταλούδες (sea butterflies), δυσκολεύονται να διατηρήσουν τα προστατευτικά τους κελύφη. Αυτό οδηγεί σε αδυναμία των κελυφών, επιβράδυνση της ανάπτυξης, μειωμένη αναπαραγωγή και αυξημένη θνησιμότητα.
Οι συγγραφείς της μελέτης υπογράμμισαν ότι η μείωση των παγκόσμιων εκπομπών CO₂ είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί συνολικά η οξίνιση, όμως τόνισαν πως τα μέτρα διατήρησης θα πρέπει να επικεντρωθούν στις περιοχές και τα είδη που είναι περισσότερο ευάλωτα.
Η Jessie Turner, διευθύντρια της International Alliance to Combat Ocean Acidification, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη, σχολίασε: «Η μελέτη το κάνει ξεκάθαρο: ο χρόνος μας τελειώνει, και ό,τι κάνουμε – ή δεν κάνουμε – τώρα, καθορίζει ήδη το μέλλον μας. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια υπαρξιακή απειλή, ενώ την ίδια στιγμή συνειδητοποιούμε ότι πολλά κατάλληλα θαλάσσια ενδιαιτήματα έχουν ήδη χαθεί. Είναι προφανές ότι οι κυβερνήσεις δεν μπορούν πλέον να αγνοούν την οξίνιση στις βασικές πολιτικές ατζέντες τους», κατέληξε.
