Ένας νέος δείκτης εντοπίζει τις χώρες που είναι πιο ευάλωτες σε κλιματικά σοκ. Περισσότεροι από 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε κράτη της λεγόμενης «κόκκινης ζώνης», όπου ο κίνδυνος για σοβαρές φυσικές καταστροφές είναι υψηλός, ενώ η πρόσβαση σε χρηματοδότηση μειώνεται δραματικά.
Αν και τα δύο τρίτα από τις 65 πιο ευάλωτες χώρες βρίσκονται στην Αφρική, η λίστα περιλαμβάνει και δύο ευρωπαϊκά κράτη: την Κύπρο και την Ουκρανία.
Ο Climate Finance (CliF) Vulnerability Index, που δημιουργήθηκε από τη Columbia Climate School σε συνεργασία με το The Rockefeller Foundation, αποσκοπεί στο να προσφέρει πιο ολοκληρωμένες εκτιμήσεις κινδύνου, ώστε να κατευθύνεται πιο αποτελεσματικά η διεθνής βοήθεια εκεί που υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη.
«Τα κλιματικά σοκ γίνονται όλο και πιο συχνά και έντονα, όμως πολλές από τις χώρες που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες απειλές είναι και οι πιο υπερχρεωμένες, κάτι που περιορίζει την πρόσβασή τους στις χρηματοπιστωτικές αγορές», εξηγεί ο Jeff Schlegelmilch, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Columbia Climate School και Διευθυντής του Εθνικού Κέντρου Ετοιμότητας για Καταστροφές.
Καθώς ο πλανήτης θερμαίνεται, αυξάνονται ραγδαία τα κύματα καύσωνα, οι πλημμύρες, οι κυκλώνες, οι ξηρασίες και άλλα ακραία φαινόμενα.
Σύμφωνα με το World Economic Forum, τέτοιες καταστροφές ενδέχεται να προκαλέσουν έως το 2050 πάνω από 14,5 εκατομμύρια θανάτους και οικονομικές απώλειες ύψους $12,5 τρισεκατομμυρίων (περίπου €10,7 τρισ.).
Ταυτόχρονα, το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (UNEP) υπολογίζει ότι το ετήσιο χρηματοδοτικό κενό για την κλιματική προσαρμογή μπορεί να φτάσει τα $387 δισεκατομμύρια (€331 δισ.) ετησίως.
Όμως, τα υψηλά επιτόκια δανεισμού και η περιορισμένη πρόσβαση σε κεφάλαια παγιδεύουν πολλές χώρες σε έναν φαύλο κύκλο διαχείρισης καταστροφών, εμποδίζοντας κάθε ουσιαστική πρόοδο στην προσαρμογή και μετρίαση της κλιματικής κρίσης.
«Τα παραδοσιακά μοντέλα βοήθειας που βασίζονται στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ ή στο επίπεδο εισοδήματος δεν αποτυπώνουν τους σύνθετους κινδύνους από την κλιματική έκθεση σε συνδυασμό με την έλλειψη πρόσβασης σε κεφάλαια», σημειώνει ο Schlegelmilch.
«Ο δείκτης CliF προσφέρει πιο ρεαλιστική εικόνα του ρίσκου, συμπεριλαμβάνοντας και το κατά πόσο μια χώρα μπορεί να χρηματοδοτήσει τις αναγκαίες παρεμβάσεις».
Ο Eric Pelofsky, Αντιπρόεδρος του The Rockefeller Foundation για την Παγκόσμια Οικονομική Ανάκαμψη, τονίζει πως ο δείκτης αποτελεί σημείο εκκίνησης για σοβαρό διάλογο, ειδικά ενόψει της 4ης Διεθνούς Διάσκεψης για τη Χρηματοδότηση της Ανάπτυξης που ξεκινά την επόμενη εβδομάδα στη Σεβίλλη.
«Με τον δείκτη CliF, οι δωρητές και χρηματοδότες μπορούν να **στοχεύσουν την υποστήριξή τους σε χώρες που απέχουν μόλις μία καταστροφή από την πλήρη κρίση».
Η «Κόκκινη Ζώνη» κυριαρχείται από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής – συγκεκριμένα, 43 από τις 65 που περιλαμβάνονται στον δείκτη. Αυτές είναι περιοχές όπου η κλιματική ευαλωτότητα συμπίπτει με χρηματοπιστωτική αδυναμία.
Ο δείκτης κάνει τέσσερις προβλέψεις για κάθε χώρα: για το έτος 2050 και το 2080, με δύο εναλλακτικά σενάρια: αισιόδοξο και απαισιόδοξο.
Δέκα αφρικανικές χώρες βρίσκονται διαρκώς στις τελευταίες θέσεις, ανεξαρτήτως σεναρίου: Ανγκόλα, Μπουρούντι, Γκάμπια, Γουινέα-Μπισσάου, Ερυθραία, Λεσότο, Μαλάουι, Νότιο Σουδάν, Σουδάν και Ζάμπια.
Σύμφωνα με τον Saliem Fakir, Εκτελεστικό Διευθυντή του African Climate Foundation, ο δείκτης ενισχύει τις προσπάθειες για συστημικές λύσεις προσαρμογής στην Αφρική, ειδικά για τις χώρες με υψηλό επίπεδο χρέους.
Στην Ευρώπη, η Κύπρος και η Ουκρανία βρίσκονται επίσης εντός της κόκκινης ζώνης. Η Κύπρος κατατάσσεται ως ευάλωτη στα σενάρια 2050 (αισιόδοξο και απαισιόδοξο) και 2080 (απαισιόδοξο). Η Ουκρανία εμφανίζεται ως «κόκκινη» στο αισιόδοξο σενάριο για το 2050 και το 2080.
Αυτό οφείλεται κυρίως σε μη κλιματικούς κινδύνους που περιλαμβάνονται στον δείκτη: η Κύπρος είναι σεισμογενής, ενώ η Ουκρανία βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, γεγονότα που επηρεάζουν αρνητικά την ανθεκτικότητα των υποδομών, τα συστήματα διαχείρισης κρίσεων και τις δημόσιες δαπάνες.
Αντίθετα, στην κορυφή της λίστας των πιο ανθεκτικών χωρών, κυριαρχούν τα μέλη του ΟΟΣΑ, με οκτώ από τις δέκα καλύτερες να προέρχονται από ανεπτυγμένες οικονομίες. Από αυτές, οι πέντε είναι ευρωπαϊκές: Δανία, Εσθονία, Νορβηγία, Ελβετία, Σουηδία. Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης η Νότια Κορέα, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
