Ως σημαντική απειλή σε παγκόσμιο επίπεδο για την ποιότητα του αέρα χαρακτηρίζει τις δασικές πυρκαγιές ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός (WMO), υπογραμμίζοντας, πως οι φλόγες εκπέμπουν ένα «τοξικό μίγμα» ρύπων, με τις επιπτώσεις να γίνονται αισθητές ακόμη και σε χιλιάδες χλμ. απόσταση από την αρχική εστία.
Ο WMO, υπηρεσία του ΟΗΕ, επισημαίνει ότι η υποβάθμιση της ατμόσφαιρας συνδέεται άμεσα με την κλιματική αλλαγή. Όπως αναφέρεται, πρόκειται για δύο αλληλένδετα ζητήματα που απαιτούν κοινή αντιμετώπιση.
Η ανάλυση των πυρκαγιών που ξέσπασαν σε μεγάλες εκτάσεις στον Αμαζόνιο, τον Καναδά και τη Σιβηρία προσέφερε στους επιστήμονες πολύτιμες γνώσεις σχετικά με το πώς η ρύπανση εξαπλώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως παρουσιάζεται στο πέμπτο ετήσιο Δελτίο Ποιότητας Αέρα και Κλίματος του WMO.
Καταστροφή για το αναπνευστικό και καρδιαγγειακό σύστημα του ανθρώπου τα μικροσωματίδια
Η αναπληρώτρια γενική γραμματέας του οργανισμού, Ko Barrett, υπογράμμισε ότι «η κλιματική αλλαγή και η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν γνωρίζουν σύνορα». Την ίδια στιγμή, η παρατεταμένη ζέστη και η ξηρασία που ενισχύουν τις δασικές πυρκαγιές, επιδεινώνουν δραματικά τις συνθήκες, υποβαθμίζοντας περαιτέρω την ποιότητα ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους.
Ο WMO επισημαίνει τη σημαντική αλληλεπίδραση ανάμεσα στην ατμοσφαιρική ρύπανση και το κλίμα, με έμφαση στα μικροσωματίδια («αερολύματα») που εκλύονται από τις πυρκαγιές, τη χειμερινή ομίχλη, τις εκπομπές αερίων που ενισχύουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία αλλά και την αστική ρύπανση.
Ειδικότερα, τα μικροσωματίδια με διάμετρο μικρότερη των 2,5 μικρομέτρων (PM 2,5) θεωρούνται ιδιαιτέρως επικίνδυνα, καθώς εισχωρούν βαθιά στο αναπνευστικό και το καρδιαγγειακό σύστημα των ανθρώπων.
Κατά το 2024, οι πυρκαγιές προκάλεσαν αξιοσημείωτη αύξηση των PM 2,5 πάνω από τον μέσο όρο στον Καναδά, τη Σιβηρία, την κεντρική Αφρική, με τη μεγαλύτερη μεταβολή να εντοπίζεται στην περιοχή του Αμαζονίου.
Διασυνοριακές επιπτώσεις στη δημόσια υγεία
Ο επιστημονικός διευθυντής του WMO, Lorenzo Labrador, τόνισε ότι «η περίοδος των πυρκαγιών γίνεται κάθε χρόνο πιο έντονη και διαρκεί περισσότερο» ως συνέπεια της κλιματικής αλλαγής. Όπως ανέφερε, οι μαζικές φωτιές στον Καναδά προκάλεσαν αυξημένη ατμοσφαιρική ρύπανση στην Ευρώπη τόσο το περσινό όσο και το φετινό έτος, υπογραμμίζοντας πως οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες μπορούν να μεταφέρουν επικίνδυνες ουσίες σε πολλές ηπείρους.
Οι πυρκαγιές «παράγουν ένα τοξικό μίγμα συστατικών που μολύνουν τον αέρα», αποτυπώνουν οι εκτιμήσεις του οργανισμού. Τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) θέτουν το πρόβλημα στο επίκεντρο, καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση προκαλεί πάνω από 4,5 εκατ. πρόωρους θανάτους ετησίως, με βαριές επιπτώσεις στο περιβάλλον και την παγκόσμια οικονομία.
Ο WMO καλεί σε ενίσχυση της παρακολούθησης των ρύπων και στη διαμόρφωση πιο αποτελεσματικών πολιτικών προστασίας της ανθρώπινης υγείας αλλά και του οικοσυστήματος, προκειμένου παράλληλα να μειωθούν και οι σοβαρές οικονομικές απώλειες.
Παραδείγματα επιτυχούς αντιμετώπισης
Η βελτίωση της ποιότητας του αέρα είναι εφικτή, όταν λαμβάνονται ουσιαστικά μέτρα, σημειώνει ο Paolo Laz από τον WMO. «Κοιτάξτε την Ευρώπη, τη Σανγκάη, το Πεκίνο ή τις αμερικανικές πόλεις – πολλές από αυτές έχουν καταγράψει σημαντική μείωση της ρύπανσης τα τελευταία χρόνια», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην Κίνα, όπου σύμφωνα με τον ίδιο, «σε μια δεκαετία, οι κυριότερες πόλεις κατάφεραν να βελτιώσουν θεαματικά την ποιότητα του αέρα», επιτυγχάνοντας αξιοθαύμαστα αποτελέσματα. Αν και δεν υπάρχει μια παγκόσμια λύση, όπως η μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα, η υιοθέτηση στοχευμένων δράσεων πάντα αποφέρει όφελος.
Στην Ευρώπη, σημειώνεται χαρακτηριστικά πως «συχνά αγνοούμε πόσο χειρότερη ήταν η κατάσταση πριν από περίπου είκοσι χρόνια» σε σχέση με το σήμερα, επιβεβαιώνοντας την αποτελεσματικότητα της πολιτικής παρέμβασης.
