Αυξημένος κατά 39% ήταν ο αριθμός των πυρκαγιών που σημειώθηκαν κατά τη φετινή αντιπυρική περίοδο σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 2006 – 2024, σύμφωνα με τα στοιχεία του EFFIS (European Forest Fire Information System).
Οι καμένες εκτάσεις προσέγγισαν τα 500.000 στρέμματα, μέγεθος που αγγίζει ιστορικά υψηλά επίπεδα, αν συνυπολογιστούν και οι μικρότερες πυρκαγιές που δεν περιλαμβάνονται στα δεδομένα του EFFIS, ενώ τα 9.143 περιστατικά ενάρξεων πυρκαγιών καταδεικνύουν τη διαχρονικά υψηλή πυρογενετική δραστηριότητα στη χώρα.
Τα στοιχεία προέρχονται από την εκτενή ανασκόπηση της αντιπυρικής περιόδου 2025 που παρουσίασε για δεύτερη χρονιά το WWF Ελλάς και η Πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME της Μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Αν και σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων του Πυροσβεστικού Σώματος για την περίοδο 2000 – 2024, η φετινή χρονιά κινήθηκε κοντά στον ιστορικό μέσο όρο, η διατήρηση τόσο υψηλών τιμών επί δύο δεκαετίες καθιστά σαφές πως απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική περιορισμού του ρίσκου. Όπως σημειώνεται στην έκθεση, η αυστηροποίηση των ποινών για εμπρησμό, αν και θετική, δεν αρκεί καθώς χρειάζεται ενίσχυση της πρόληψης και της εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με τους δύο φορείς που επιμελήθηκαν την ανασκόπηση, οι 376 συλλήψεις για εμπρησμούς (87% από αμέλεια και 13% από πρόθεση) και τα πάνω από 750 πρόστιμα δείχνουν πρόοδο, όμως η ουσία του προβλήματος παραμένει: Οι περισσότερες πυρκαγιές ξεκινούν από ανθρώπινη δραστηριότητα.
Από το 2000 έως το 2023, μόνο το 16,8% των πυρκαγιών έχουν ερευνηθεί σε βάθος και μόλις το 12,1% έχουν εξακριβωμένη αιτία. Το 91% των ερευνημένων περιστατικών αποδίδεται σε ανθρωπογενή αίτια, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη να μετατοπιστεί η εστίαση από την καταστολή στην πρόληψη. Το 2025 υπήρξε αισθητή βελτίωση στον τρόπο διερεύνησης αιτιών από τη Διεύθυνση Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού (ΔΑΕΕ), με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ορθή επιστημονική τεκμηρίωση στην υπόθεση της πυρκαγιάς της Πάτρας, που απέτρεψε δικαστική πλάνη, όπως επισημαίνεται στην έκθεση.
Ωστόσο ο δρόμος που πρέπει να διανυθεί ακόμα είναι μακρύς δεδομένου ότι 6 στις 10 μεγάλες πυρκαγιές του 2025 που ήταν υπεύθυνες για το 55% των καμένων εκτάσεων, αποδίδονται σε προβλήματα του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Αν και το ποσοστό αυτό δείχνει σχετικά μικρό, οι συνέπειες τέτοιων περιστατικών είναι εξαιρετικά καταστροφικές, γεγονός που απαιτεί άμεση συνεργασία μεταξύ φορέων ενέργειας και πολιτικής προστασίας.
Σε επιχειρησιακό επίπεδο, η στατιστική εικόνα του Πυροσβεστικού Σώματος καταδεικνύει πως το 95 – 97% των πυρκαγιών από το 2010 έως το 2024 καίνε 1 – 50 στρέμματα, στοιχείο που αποδεικνύει τη βελτίωση της πρώιμης απόκρισης. Ωστόσο, το 75% των συνολικών καμένων εκτάσεων οφείλεται σε μόλις 4% των πυρκαγιών, δηλαδή σε λίγα αλλά εξαιρετικά μεγάλα και έντονα περιστατικά. Είναι ενδεικτικό ότι 18 πυρκαγιές προκάλεσαν το 87% των συνολικών ζημιών το 2025, γεγονός που καταδεικνύει ότι το πρόβλημα δεν βρίσκεται τόσο στη συχνότητα των πυρκαγιών όσο στην ικανότητα διαχείρισης των μεγάλων συμβάντων.
Η επιστημονική υποστήριξη στο πεδίο, μέσω ανάλυσης δεδομένων συμπεριφοράς πυρκαγιών σε πραγματικό χρόνο, μπορεί να βελτιώσει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Η χρήση δορυφορικών δεδομένων για την παρακολούθηση της περιμέτρου των πυρκαγιών αποτέλεσε σημαντικό βήμα, ενώ προτείνεται η περαιτέρω ενίσχυση μέσω θερμικών καμερών και εναέριων υπερπτήσεων.
Από πλευράς πυρομετεωρολογικών συνθηκών, βάσει της έκθεσης το 2025 κινήθηκε σε τυπικά επίπεδα, αλλά με περιόδους έντονης επικινδυνότητας, ιδίως στη δυτική και βόρεια Ελλάδα. Αυτές οι περιοχές αντιμετώπισαν περισσότερες ημέρες με υψηλό δείκτη κινδύνου, προμηνύοντας μελλοντικές προκλήσεις.
Στην ανασκόπηση σημειώνεται πως η κλιματική αλλαγή δεν προκαλεί πυρκαγιές, αλλά δημιουργεί ευνοϊκότερες συνθήκες εξάπλωσής τους και κατά συνέπεια απαιτείται ενίσχυση της ετοιμότητας και αναθεώρηση της έννοιας της αντιπυρικής περιόδου με βάση τα πραγματικά δεδομένα του πεδίου.
Τα αποτεφρωμένα στρέμματα είναι μόνο μία από τις δραματικές όψεις των πυρκαγιών. Σύμφωνα με την έκθεση, οι φλόγες του 2025 άφησαν πίσω τους έναν νεκρό, 25 τραυματίες πυροσβέστες και εθελοντές, 44 πολίτες τραυματίες, καθώς και εκτεταμένες ζημιές σε κατοικίες και υποδομές. Επιπλέον, 16 προστατευόμενες περιοχές επλήγησαν, εκ των οποίων 8 εντός του δικτύου Natura 2000. Σε πολλές περιοχές μάλιστα η καταστροφή ήταν επαναλαμβανόμενη με αποτέλεσμα αυτό να μειώνει την πιθανότητα φυσικής αναγέννησης, αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο ερημοποίησης.
Στο οικονομικό επίπεδο, εξακολουθεί να απουσιάζει μια δομημένη διαδικασία απολογισμού και ανάλυσης κόστους – οφέλους, όπως παρατηρούν οι δύο φορείς. Οι δαπάνες για πρόληψη, καταστολή και αποκατάσταση δεν καταγράφονται ενιαία, με αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η αντικειμενική αξιολόγηση της αποδοτικότητας των πολιτικών.
Η ανασκόπηση της αντιπυρικής περιόδου του 2025 καταδεικνύει σημαντικές βελτιώσεις, αλλά και σοβαρές ελλείψεις. Στα θετικά περιλαμβάνονται η βελτίωση της διερεύνησης αιτιών, η αποτελεσματικότερη επιβολή του νόμου, η χρήση δορυφορικών δεδομένων, η αποδοτική δράση των επίγειων δυνάμεων και η ενσωμάτωση εθελοντών στο σύστημα ENGAGE.
Από την άλλη πλευρά, τα προβληματικά σημεία παραμένουν: Η αύξηση των πυρκαγιών, η έλλειψη εθνικής στρατηγικής μείωσης κινδύνου, οι δυσκολίες διαχείρισης μεγάλων πυρκαγιών, η ανεπάρκεια δεδομένων για τα αίτια, καθώς και η απουσία θεσμοθετημένης διαδικασίας αποκόμισης διδαγμάτων.
Περισσότερες ειδήσεις
Αντιπυρική περίοδος 2025: Ιστορικό ρεκόρ πυρκαγιών στην Ευρώπη, «αντοχή» της Ελλάδας
Κλιματική κρίση και φτώχεια: Η διπλή απειλή που «σημαδεύει» 900 εκατ. ανθρώπους σε όλο τον πλανήτη
