Μια νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι τα θαλάσσια δάση φυκιών στη βόρεια Πορτογαλία παίζουν καθοριστικό ρόλο στην απορρόφηση και αποθήκευση άνθρακα αλλά οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η κλιματική αλλαγή απειλεί σοβαρά αυτή την ικανότητά τους, καθώς και τη βιοποικιλότητα που στηρίζουν.
Η πρωτοποριακή μελέτη προέρχεται από το Διαθεματικό Κέντρο Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας (CIIMAR) και το Κέντρο Θαλάσσιων και Περιβαλλοντικών Επιστημών (MARE) της Πορτογαλίας. Για πρώτη φορά, οι ερευνητές μέτρησαν με ακρίβεια πόσο άνθρακα «παγιδεύουν» τα φύκια (kelp) σε αυτά τα υποθαλάσσια οικοσυστήματα.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Scientific Reports, εστιάζει στα δύο κυρίαρχα είδη kelp κατά μήκος των βόρειων ακτών της Πορτογαλίας: Laminaria hyperborea και Saccorhiza polyschides.
Τα δάση φυκιών είναι θεμελιώδη για τη διατήρηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας και της παραγωγικότητας των οικοσυστημάτων στην περιοχή.
«Αυτοί οι βιότοποι είναι πολύ συχνοί στις βόρειες ακτές της Πορτογαλίας, όπου υπάρχουν μοναδικές συνθήκες για την ανάπτυξή τους, και αποτελούν το νοτιότερο όριο για ορισμένα είδη που ζουν εδώ», εξηγεί ο Francisco Arenas από το CIIMAR, συν-επικεφαλής της έρευνας.
Για πρώτη φορά πραγματοποιήθηκε ποσοτική ανάλυση των αποθεμάτων άνθρακα στα δάση kelp της βόρειας Πορτογαλίας, με επιτόπιες μετρήσεις σχετικά με την κατανομή, την πυκνότητα βιομάζας, τους ρυθμούς ανάπτυξης και τη σύνθεση άνθρακα.
«Ήταν η πρώτη εκτίμηση της αξίας του “μπλε άνθρακα” που συνδέεται με τα δάση kelp στην Πορτογαλία», τονίζει ο Arenas.
Σύμφωνα με τα ευρήματα, τα οικοσυστήματα αυτά αποθηκεύουν περίπου 16,48 gigagrams (Gg) άνθρακα σε 5.189 εκτάρια — έκταση όσο 5.000 γήπεδα ποδοσφαίρου.
Παρότι καλύπτουν μικρή έκταση σε παγκόσμια κλίμακα, αυτά τα θαλάσσια δάση μπορούν να απορροφούν άνθρακα σε ρυθμούς συγκρίσιμους ή και μεγαλύτερους από εκτενέστερα οικοσυστήματα.
Μάλιστα, το αποθηκευμένο άνθρακα τους αντιστοιχεί στο 14% του συνολικού «μπλε άνθρακα» που έχει καταγραφεί στην Πορτογαλία, το οποίο μέχρι σήμερα αφορούσε μόνο αλμυρά έλη και υποθαλάσσιες λειμώνες.
Τα θαλάσσια αυτά δάση εκτιμάται ότι παγιδεύουν το ένα τρίτο του άνθρακα που απορροφούν συνολικά τα θαλάσσια φυτά της Πορτογαλίας κάθε χρόνο.
Ωστόσο, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η συμβολή τους στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης έχει υποτιμηθεί για χρόνια, παρά την εξαιρετική οικολογική και οικονομική τους αξία.
«Είναι συχνά άγνωστα και υποτιμημένα, παρόλο που έχουν τεράστια σημασία για τη βόρεια Πορτογαλία», τονίζει ο Arenas.
Πλέον όμως, αυτά τα οικοσυστήματα απειλούνται από την κλιματική αλλαγή.
«Έχει ήδη εντοπιστεί μια διαδικασία “τροπικοποίησης” στα πορτογαλικά ύδατα, που θέτει σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα και τις οικολογικές υπηρεσίες που παρέχουν αυτά τα δάση, όπως η ικανότητα αποθήκευσης μπλε άνθρακα», προειδοποιεί.
Η «τροπικοποίηση» είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο όπου η άνοδος της θερμοκρασίας των θαλασσών επιτρέπει σε τροπικά και υποτροπικά είδη να επεκτείνονται προς τους πόλους, εκτοπίζοντας τα τοπικά είδη.
Η έρευνα προτείνει στοχευμένες πολιτικές παρακολούθησης, προστασίας και πιθανής αποκατάστασης αυτών των θαλάσσιων ζωνών, υπογραμμίζοντας τη διπλή τους σημασία ως αποθήκες άνθρακα και κρίσιμους θαλάσσιους βιότοπους.
Οι επιστήμονες ζητούν την ένταξη των δασών kelp στα εθνικά και διεθνή πλαίσια προστασίας θαλάσσιων οικοσυστημάτων και μπλε άνθρακα, ειδικά μέσα στην τρέχουσα κλιματική κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
«Με τον Ευρωπαϊκό Νόμο για την Αποκατάσταση της Φύσης να βρίσκεται στα πρώτα στάδια εφαρμογής, είναι επείγον να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε αποτελεσματικές τεχνικές οικολογικής αποκατάστασης, ειδικά σε οικοσυστήματα που είναι ταυτόχρονα ευάλωτα και κρίσιμα — όπως τα θαλάσσια δάση», καταλήγει ο Arenas.
