Οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας στη Μεσόγειο κατέγραψαν νέο ιστορικό ρεκόρ για τον μήνα Ιούνιο, σημαίνοντας συναγερμό στη διεθνή επιστημονική κοινότητα. Σύμφωνα με δεδομένα του Copernicus, τα οποία αναλύθηκαν από τη Météo-France, στις 29 Ιουνίου η θερμοκρασία της θάλασσας άγγιξε τους 26,01°C – τη υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ για την εποχή.
Αυτή τη στιγμή, οι θερμοκρασίες είναι κατά 3°C υψηλότερες από τον μέσο όρο, ενώ σε ορισμένες περιοχές κοντά στις ακτές της Γαλλίας και της Ισπανίας, οι αποκλίσεις ξεπερνούν ακόμη και τους 4°C.
Η εντονότερη άνοδος καταγράφηκε στη δυτική λεκάνη της Μεσογείου, ιδιαίτερα στη Θάλασσα των Βαλεαρίδων και την Τυρρηνική Θάλασσα. Οι τρέχουσες καιρικές συνθήκες υποδηλώνουν ότι οι θερμοκρασίες δύσκολα θα υποχωρήσουν άμεσα.
Η Μεσόγειος θεωρείται ένα από τα πιο ευάλωτα “hotspots” της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως όπως είχε συζητηθεί και στην COP29 τον περασμένο Νοέμβριο, καθώς θερμαίνεται πολύ ταχύτερα από τον μέσο παγκόσμιο ρυθμό. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, οι επίμονες θαλάσσιες καύσωνες – περίοδοι παρατεταμένης και αφύσικα υψηλής θερμοκρασίας στους ωκεανούς – ενδέχεται να αλλάξουν ριζικά το οικοσύστημα της περιοχής.
Η περιοχή βιώνει έναν επίμονο και εντεινόμενο θαλάσσιο καύσωνα, με τις συνθήκες σε ορισμένες περιοχές στα νοτιοανατολικά της Ισπανίας και στο βόρειο Μαρόκο να χαρακτηρίζονται ως “σοβαρές” έως “ακραίες”.
Οι θαλάσσιοι επιστήμονες προειδοποιούν για καταστροφικές συνέπειες στη βιοποικιλότητα, την αλιεία, την ιχθυοκαλλιέργεια, αλλά και στις καιρικές συνθήκες σε ολόκληρη τη νότια Ευρώπη και τη Βόρεια Αφρική.
«Θαλάσσιοι καύσωνες τέτοιας έντασης στη Μεσόγειο έχουν ήδη προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στη θαλάσσια ζωή», τονίζει η Dr Kathryn Smith από τον Marine Biological Association του Ηνωμένου Βασιλείου.
Στο παρελθόν, φαινόμενα σαν κι αυτό οδήγησαν σε μαζικούς θανάτους ασπόνδυλων ειδών, καταστροφή λιβαδιών Ποσειδωνίας και επιδημίες σε μονάδες μυδοκαλλιέργειας. Οι επιστήμονες εκτιμούν πως οι επιπτώσεις από τον φετινό καύσωνα θα είναι παρόμοιες – ή και χειρότερες.
Η πληθυσμιακή κατάρρευση των κοραλλιών φτάνει πλέον το 90%, ενώ το ευγενές δίθυρο Pinna nobilis βρίσκεται στα πρόθυρα της εξαφάνισης.
Τα θερμότερα νερά περιέχουν λιγότερο οξυγόνο, προκαλώντας μαζικούς θανάτους ψαριών, όπως συνέβη στην Τοσκάνη το 2024. Καθώς τα ψάρια καταδύονται για να αποφύγουν τη ζέστη, γίνονται μη προσβάσιμα στα θαλασσοπούλια, τα οποία επίσης πεθαίνουν μαζικά.
Οι θαλάσσιοι καύσωνες επηρεάζουν και την ξηρά, ενισχύοντας ακραία καιρικά φαινόμενα. Η καταιγίδα Daniel το 2023, που στοίχισε τη ζωή σε σχεδόν 6.000 ανθρώπους, έγινε κατά 50 φορές πιο πιθανή και κατά 50% πιο έντονη εξαιτίας των υψηλών θερμοκρασιών της Μεσογείου.
Οι πλημμύρες στη Βαλένθια το 2024, με πάνω από 200 θύματα, σχετίζονται επίσης με την υπερθέρμανση της θάλασσας.
Σήμερα, οι θαλάσσιοι καύσωνες είναι δέκα φορές πιο έντονοι από ό,τι στην προβιομηχανική εποχή και διαρκούν τρεις φορές περισσότερο.
«Η κλιματική αλλαγή ευθύνεται για την παγκόσμια αύξηση στη συχνότητα, διάρκεια και ένταση αυτών των φαινομένων», εξηγεί ο Dr Alistair Hobday, ερευνητικός διευθυντής στο πρόγραμμα Sustainable Marine Futures του CSIRO.
Η θέρμανση της Μεσογείου ξεκίνησε σταθερά από τη δεκαετία του 1980, με ραγδαία επιτάχυνση την τελευταία δεκαετία. Τα τελευταία 40 χρόνια, η θάλασσα περνούσε από έναν καύσωνα τον χρόνο σε περιορισμένες περιοχές, ενώ πλέον καταγράφονται κατά μέσο όρο τέσσερις και καλύπτουν σχεδόν ολόκληρη τη λεκάνη. Τα τελευταία πέντε χρόνια, οι θερμοκρασίες παραμένουν σταθερά πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα.
«Ο διαρκώς εξελισσόμενος, εκτεταμένος καύσωνας στη δυτική Μεσόγειο απαιτεί πλέον στενή παρακολούθηση», προειδοποιεί η Dr Karina von Schuckmann από το Mercator Ocean International.
Οι επιστήμονες είναι ξεκάθαροι: μόνο ταχεία μείωση των παγκόσμιων εκπομπών μπορεί να σταματήσει αυτή την πορεία. Χωρίς άμεση δράση, η Μεσόγειος κινδυνεύει να αλλάξει για πάντα.
