Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι εκπομπές που θερμαίνουν τον πλανήτη από 180 κορυφαίες εταιρείες πετρελαίου, φυσικού αερίου και τσιμέντου συνέβαλαν σημαντικά και στα 213 κύματα καύσωνα που εξετάστηκαν για την περίοδο 2000–2023.
Οι ρυπαντές που εξετάστηκαν περιλαμβάνουν πολυεθνικές εισηγμένες εταιρείες, κρατικές επιχειρήσεις αλλά και ολόκληρα κράτη με διαθέσιμα στοιχεία παραγωγής ορυκτών καυσίμων. Συνολικά, ευθύνονται για το 57% όλων των εκπομπών CO₂ από το 1850 έως σήμερα.
«Αποδεικνύεται ότι δεν είναι και τόσο πολλοί οι “παίκτες” που ευθύνονται για τόσο μεγάλο μέρος των εκπομπών», ανέφερε η καθηγήτρια κλιματολογίας Sonia Seneviratne από το ETH της Ζυρίχης, μία από τους συντάκτες της μελέτης.
Πρωτοφανής επίδραση στην εμφάνιση καυσώνων
Τα δεδομένα προήλθαν από τη διεθνή βάση EM-DAT, που καταγράφει φυσικές καταστροφές παγκοσμίως. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, έδειξε ότι η κλιματική αλλαγή έκανε πιθανότερα και τα 213 κύματα καύσωνα που εξετάστηκαν.
Μάλιστα, για 55 από αυτά, οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι ήταν 10.000 φορές πιο πιθανό να συμβούν λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης, κάτι που σημαίνει ότι χωρίς την ανθρώπινη επίδραση «θα ήταν σχεδόν αδύνατον να υπάρξουν».
Η Seneviratne θύμισε τον καταστροφικό καύσωνα του 2022 στην Ευρώπη που συνδέθηκε με δεκάδες χιλιάδες θανάτους, ως παράδειγμα των συνεπειών που έχει αυτή η κρίση.
Πώς αποδεικνύεται η ευθύνη
Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν σύνθετα υπολογιστικά μοντέλα και ιστορικά μετεωρολογικά δεδομένα για να εντοπίσουν τη σχέση ανάμεσα στα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις εκπομπές ρύπων.
Η νέα μελέτη θεωρείται πρωτοποριακή, γιατί για πρώτη φορά δεν εξετάζει απλώς αν η κλιματική αλλαγή προκάλεσε τους καύσωνες, αλλά ποιο μερίδιο ευθύνης έχουν οι συγκεκριμένες ρυπογόνες εταιρείες.
«Είναι ένα πολύ αξιόπιστο παράδειγμα της επιστήμης “απόδοσης ευθύνης” (attribution science), που υπάρχει τα τελευταία 20 χρόνια», είπε ο κλιματολόγος Chris Callahan από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Νομικές και πολιτικές προεκτάσεις
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σε δικαστικές υποθέσεις. Ήδη υπάρχουν δεκάδες αγωγές σε όλο τον κόσμο από περιβαλλοντικές οργανώσεις και πολιτείες των ΗΠΑ εναντίον πετρελαϊκών κολοσσών, ζητώντας να λογοδοτήσουν για τη συμβολή τους στην κλιματική αλλαγή.
Πολιτείες όπως το Βερμόντ και η Νέα Υόρκη έχουν ψηφίσει νόμους που στοχεύουν να καταλογίσουν νομικά και οικονομικά ευθύνες στις εταιρείες ορυκτών καυσίμων.
«Για χρόνια λεγόταν ότι καμία εταιρεία δεν έχει τόσο μεγάλο μερίδιο ώστε να μπορεί να συνδεθεί με συγκεκριμένες επιπτώσεις. Αυτή η νέα επιστήμη δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει», τόνισε ο Callahan.
Ο κλιματολόγος Justin Mankin από το Dartmouth πρόσθεσε:
«Καθώς μετράμε τις απώλειες από αυτούς τους καύσωνες, το ερώτημα ποιος ευθύνεται και ποιος πληρώνει θα γίνεται όλο και πιο κρίσιμο».
