Μια νέα ψηφιακή πρωτοβουλία με διεθνή χαρακτήρα δρομολογείται στον τομέα της ενέργειας, με στόχο τη συστηματική τεκμηρίωση και ανάδειξη της ιστορικής διαδρομής του φυσικού αερίου στην Ελλάδα μέσω τεχνολογιών ψηφιοποίησης και αρχειακής καινοτομίας. Η Italgas και η ελληνική θυγατρική της Enaon, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) και το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΕΤΕ), προχωρούν στην ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας που θα αξιοποιεί προηγμένα εργαλεία τεκμηρίωσης, μεταδεδομένων και αποδελτίωσης, φέρνοντας στο προσκήνιο τον πολιτιστικό και βιομηχανικό πλούτο του ενεργειακού τομέα.
Στην «καρδιά» του έργου βρίσκεται το Heritage Lab της Italgas, ένα εξειδικευμένο εργαστήριο ψηφιακής καινοτομίας με έδρα την Ιταλία, το οποίο εισάγει βέλτιστες πρακτικές τεχνολογικής διαχείρισης αρχειακής πληροφορίας, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δημιουργία ενός θεματικού, ανοιχτού αποθετηρίου προσβάσιμου από την επιστημονική και εκπαιδευτική κοινότητα, αλλά και από το ευρύ κοινό.
Όλα ξεκίνησαν με μια κοινή αναγνώριση: πίσω από τους αγωγούς και τις υποδομές του φυσικού αερίου κρύβεται μια ιστορία που δεν έχει ακόμη ειπωθεί όπως της αξίζει. Μια ιστορία τεχνολογικής προόδου, κοινωνικής μετάβασης και βιομηχανικής εξέλιξης, που εκτείνεται σε δεκαετίες.
Αυτό το «αθέατο αρχείο» αποφάσισαν να φέρουν στο φως οι Italgas και Enaon, μέσα από μια σύμπραξη με δύο εμβληματικούς ελληνικούς φορείς πολιτιστικής μνήμης: τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος.
Κεντρικός πυλώνας του έργου είναι το Heritage Lab, το εργαστήριο ψηφιακής καινοτομίας της Italgas με έδρα την Ιταλία. Δεν πρόκειται απλώς για μια μονάδα σάρωσης εγγράφων, αλλά για ένα ψηφιακό περιβάλλον όπου το παρελθόν ανασυντίθεται με ακρίβεια και διαδραστικότητα. Εκεί, εφαρμόζονται προηγμένα εργαλεία τεκμηρίωσης, ενιαία πρότυπα μεταδεδομένων και τεχνολογίες cloud, δημιουργώντας έναν «ζωντανό» χώρο αρχειακής πληροφορίας.
Αυτή η τεχνογνωσία μεταφέρεται πλέον στην Ελλάδα. Με επίκεντρο τη συλλογή, χαρτογράφηση και ταξινόμηση αρχειακών πηγών, το έργο φιλοδοξεί να δημιουργήσει μια διαθέσιμη σε όλους πλατφόρμα, μέσα από την οποία ερευνητές, εκπαιδευτικοί, φοιτητές και πολίτες θα μπορούν να περιηγηθούν στην ιστορία του φυσικού αερίου μέσα από τεκμήρια, ντοκουμέντα και αρχεία που για πρώτη φορά θα είναι συγκεντρωμένα και οργανωμένα σε ένα ενιαίο σύνολο.
Η Barbara Morgante, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Enaon, περιγράφει τη συνεργασία αυτή ως έναν δρόμο όπου η ενεργειακή μετάβαση συμβαδίζει με τον σεβασμό στη μνήμη:
«Πιστεύουμε ότι η ενσωμάτωση της ιστορικής μνήμης στη σύγχρονη ενεργειακή πορεία είναι απαραίτητη – όχι μόνο για να κατανοήσουμε το παρελθόν, αλλά και για να σχεδιάσουμε υπεύθυνα το μέλλον».
Την ίδια προσέγγιση συμμερίζονται οι επιστημονικοί φορείς που συμμετέχουν. Η Αμαλία Παππά, από τα ΓΑΚ, μιλά για ένα εργαλείο πλοήγησης που ενώνει την έρευνα, την εκπαίδευση και τη βιομηχανική κληρονομιά, ενώ η Παρή Καλαμαρά από το Ιστορικό Αρχείο της ΕΤΕ, εξηγεί πως ήδη συγκροτείται ειδική επιστημονική ομάδα που θα αναλάβει να εντοπίσει το αρχειακό υλικό και να δώσει σχήμα και νόημα σε αυτό το ψηφιακό οικοδόμημα.
Ο Γιάννης Στογιαννίδης, ιστορικός και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, φέρνει την ακαδημαϊκή διάσταση στο έργο, υπενθυμίζοντας ότι:
«Η ανασυγκρότηση των διαμελισμένων ενοτήτων του αρχείου του φυσικού αερίου αποτελεί ένα στοίχημα για την τεχνολογική τεκμηρίωση της βιομηχανικής μνήμης. Η κοινωνία, η εργασία, οι μορφές ενέργειας μπορούν να ‘διαβαστούν’ μέσα από τα αρχεία».
Το έργο έχει ήδη σαφές χρονοδιάγραμμα, με ολοκλήρωση έως το τέλος του 2025. Στην πρώτη συνάντηση, εκτός από τον σχεδιασμό δράσεων και την κατανομή ρόλων, επιβεβαιώθηκε η δέσμευση όλων των εμπλεκόμενων για τη διασφάλιση ποιότητας, προσβασιμότητας και μακροπρόθεσμου αντικτύπου.
Η σύνδεση πολιτισμού – ενέργειας, παλαιών βιομηχανιών και νέων τεχνολογιών, βρίσκεται πλέον σε πλήρη εξέλιξη. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν αποτελεί απλώς ένα έργο ψηφιοποίησης. Είναι μια πρόσκληση να ξαναδιαβάσουμε την ιστορία της ενέργειας με εργαλεία του σήμερα.
Με τον πολιτισμό ως πηγή γνώσης, την τεχνολογία ως μέσο και τη συνεργασία ως κινητήρια δύναμη, η Ελλάδα και η Ιταλία συνθέτουν μαζί ένα παράδειγμα καλής πρακτικής που μπορεί να εμπνεύσει αντίστοιχες προσπάθειες και σε άλλους τομείς της βιομηχανικής και ενεργειακής μνήμης.
