Πλήρη ανατροπή στον πολεοδομικό χάρτη φέρνουν οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για τη μεταφορά των Πολεοδομιών από τους δήμους στο Κτηματολόγιο. Ο κ. Μητσοτάκης από το βήμα της 89ης ΔΕΘ χαρακτήρισε τη μεταφορά των Υπηρεσιών Δόμησης (ΥΔΟΜ) στον φορέα του Κτηματολογίου ως την τρίτη μεγάλη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης, προκαλώντας πάντως τις έντονες αντιδράσεις των δημάρχων αλλά και των εργαζομένων στις Πολεοδομίες.
«Πρόκειται για τη μεταρρύθμιση που θα επιτρέψει στον καθένα να ξέρει πού θα χτίσει, τι και με ποιους όρους, με βάση το ψηφιακό Κτηματολόγιο», τόνισε ο πρωθυπουργός, επισημαίνοντας πως θα συνοδευτεί από ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό και αποτροπή της αυθαίρετης δόμησης.
«Αυτές οι πολεοδομίες, που δυστυχώς πολλές φορές υπήρξαν εστίες εξυπηρετήσεων ή ακόμα και διαφθοράς, θα υπηρετούν πια την αληθινή τους αποστολή», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μητσοτάκης, επισημαίνοντας την ανάγκη η δόμηση να γίνεται με όρους σεβασμού προς το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. «Η οργάνωση του χώρου είναι η μεγαλύτερη “σιωπηλή” μεταρρύθμιση που επιχειρούμε», υπογράμμισε συσχετίζοντας την αλλαγή με το γεγονός ότι οι Πολεοδομίες αρκετές φορές αποτέλεσαν «εστίες εξυπηρετήσεων ή ακόμα και διαφθοράς».
Εμφανίστηκε, πάντως, να αγνοεί και τη νομική μορφή του φορέα του Κτηματολογίου, κάνοντας λόγο για Α.Ε. τη στιγμή που από το 2018 αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.
Αντισυνταγματική ενέργεια και σφοδρές αντιδράσεις
Η αντίδραση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης υπήρξε άμεση και σφοδρή. Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, Α΄ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ και δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, έκανε λόγο για αντισυνταγματική ενέργεια που «προσβάλλει ευθέως τα άρθρα 101 και 102 του Συντάγματος». Κατήγγειλε συγκεντρωτισμό και απόπειρα αποδυνάμωσης των δήμων, προαναγγέλλοντας προσφυγή της ΚΕΔΕ στη δικαιοσύνη για την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση, η οποία όπως τόνισε προσκρούει στο Σύνταγμα και «αντί να αποκεντρώνει, συγκεντρώνει».
Ο ίδιος υπενθύμισε ότι οι δήμοι και η ΚΕΔΕ είχαν κερδίσει νομικές μάχες στο ΣτΕ για τον έλεγχο του ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) και εκτίμησε ότι η μεταφορά των ΥΔΟΜ στην Κτηματολόγιο Α.Ε. είναι πολιτική απάντηση στην τότε ήττα της κυβέρνησης και επιχείρηση αποδυνάμωσης των δήμων ενόψει των μελλοντικών κυβερνητικών σχεδίων.
Με οξύτατο ύφος απάντησε και ο δήμαρχος Αθηναίων, Χάρης Δούκας: «Ο πρωθυπουργός θυμήθηκε την Αυτοδιοίκηση μόνο για να την τιμωρήσει», ανέφερε σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Όπως είπε, η κυβέρνηση επί έξι χρόνια δεν στήριξε τις ΥΔΟΜ, και σήμερα αφαιρεί από τους δήμους ένα από τα βασικότερα αναπτυξιακά τους εργαλεία, λίγο καιρό αφότου εκείνοι εμπόδισαν την τσιμεντοποίηση μέσω του ΝΟΚ.
Κατηγόρησε την κυβέρνηση για πολιτική σκοπιμότητα: «Αφού δεν κατάφερε να τις ελέγξει, τις παίρνει», ενώ αναρωτήθηκε: «Μπορεί μια κυβέρνηση με φάκελο στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (ΟΠΕΚΕΠΕ) να εμφανίζεται ως εξυγιαντής της διαφθοράς;».
Τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς κατακεραύνωσε και ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας των Μηχανικών του Δημοσίου (ΠΟ-ΕΜΔΥΔΑΣ), Δημήτρης Πετρόπουλος. Σε δηλώσεις του στο energodromio.gr, επέκρινε τη σύγχυση ρόλων, αφού το Κτηματολόγιο «δεν έχει πολεοδομικό χαρακτήρα» και έχει άλλες προτεραιότητες – κυρίως την ολοκλήρωση του ίδιου του Κτηματολογίου.
«Η πολεοδομία έχει τρεις λειτουργίες: Έκδοση αδειών, έλεγχος αυθαιρέτων και τοπικός σχεδιασμός. Μεταφέροντας μόνο την έκδοση αδειών, αφήνονται οι υπόλοιπες στον αέρα», προειδοποίησε, προβλέποντας την «οριστική διάλυση» του θεσμού.
Από την πλευρά τους κυβερνητικές πηγές επιμένουν πως η μεταφορά στο Κτηματολόγιο είναι εφικτή και έχει σχεδιαστεί επί μήνες. Όπως σημειώνουν, ο φορέας διαθέτει την απαιτούμενη ευελιξία για να προχωρήσει σε προσλήψεις και στελέχωση, χωρίς τους χρονικούς περιορισμούς του Δημοσίου.
Από τις ίδιες πηγές τονίζεται ότι η μεταρρύθμιση δεν είναι ζήτημα υπουργείου, αλλά στρατηγικής με στόχο τη δημιουργία ενός ενιαίου, διαφανούς και λειτουργικού συστήματος για τη δόμηση και τον έλεγχο.
Υποστελέχωση και εγκατάλειψη των ΥΔΟΜ
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που είχαν παρουσιάσει οι εργαζόμενοι στις Πολεοδομίες σε ειδική ημερίδα πριν λίγους μήνες, η διάλυση των ΥΔΟΜ προχωρούσε χρόνο με το χρόνο τα τελευταία έτη. Από τους 325 δήμους της χώρας, μόλις οι 179 (55%) διαθέτουν ενεργή ΥΔΟΜ, ενώ σχεδόν οι μισές λειτουργούν με μόλις 1 – 3 μηχανικούς ή χωρίς κανέναν πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ΥΔΟΜ Πειραιά, η οποία εξυπηρετεί 10 δήμους, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι μηχανικοί μοιράζουν την εβδομάδα τους σε δύο διαφορετικούς δήμους. Οι έλεγχοι σε αυθαίρετα και οικοδομικές άδειες είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Το νομοθετικό πλαίσιο χαρακτηρίζεται ως χαοτικό και αντιφατικό, ενώ περιστατικά επιθέσεων σε υπαλλήλους (όπως στα Χανιά, Τύρναβο, Παιανία, Σαντορίνη) καταδεικνύουν τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Την εγκατάλειψη των Πολεοδομιών υπογραμμίζει και το γεγονός ότι από το 2015 έως σήμερα ο Συνήγορος του Πολίτη έχει αποστείλει έξι φορές επιστολές στα συναρμόδια υπουργεία για την υποστελέχωση των ΥΔΟΜ.
