Οι ημέρες της υπερκατανάλωσης μετά την πανδημία, όταν όλοι έσπευδαν να ξοδέψουν για διακοπές, ρούχα και πολυτέλειες, φαίνεται πως ανήκουν πια στο παρελθόν.

Ο πληθωρισμός και τα υψηλά επιτόκια έχουν πλήξει σοβαρά τα οικονομικά των Αμερικανών, οδηγώντας σε μια ριζική αλλαγή νοοτροπίας στις καταναλωτικές συνήθειες.

Κάπως έτσι γεννήθηκε η έννοια του «revenge saving» — δηλαδή η «εκδικητική αποταμίευση», ως αντίδραση στην οικονομική πίεση και ως στρατηγική για μελλοντική σταθερότητα.

Τι είναι το “Revenge Saving”;

Η νέα αυτή φιλοσοφία μεταφράζεται σε διάφορες πρακτικές εξοικονόμησης. Για παράδειγμα, το trend «no-buy 2025» — η πρόκληση να μην αγοράσεις τίποτα πέρα από τα απολύτως απαραίτητα — έχει γίνει viral στα social media.

Σκοπός δεν είναι απλώς η λιτότητα. Αντίθετα, αυτές οι στρατηγικές προσφέρουν μια ρεαλιστική διέξοδο σε νεότερους ανθρώπους, όπως η Gen Z και οι millennials, ώστε να βάλουν στην άκρη χρήματα για μακροπρόθεσμους στόχους όπως η απόκτηση κατοικίας.

Γιατί οι νέοι «σφίγγουν το ζωνάρι»

Μια πρόσφατη μελέτη της Empower έδειξε ότι η Gen Z είναι η λιγότερο «αποταμιευτική» γενιά, με μέσο ποσοστό αποταμίευσης μόλις 4,4%, ενώ οι millennials φτάνουν το 5,3%. Συγκριτικά, η Gen X και οι baby boomers αποταμιεύουν κατά μέσο όρο 6,8% και 8,88% αντίστοιχα.

Σύμφωνα με την μελέτη της Εθνικής Ένωσης Μεσιτών (NAR) για το 2025, το 33% των Gen Z και το 20% των millennials δηλώνουν ότι η συγκέντρωση της προκαταβολής είναι το πιο δύσκολο βήμα για την αγορά κατοικίας.

Και όχι άδικα. Η αγορά κατοικίας είναι πιο δύσκολη από ποτέ, με επιτόκια-ρεκόρ και τιμές ακινήτων που καλπάζουν.

Ταυτόχρονα, πολλοί νέοι παλεύουν με φοιτητικά δάνεια, υψηλό πληθωρισμό και αυξημένες καθημερινές δαπάνες.

Όπως εξηγεί η Danielle Andrews, μεσίτρια στο Realty ONE Group:

«Οι νέοι προσπαθούν να εξισορροπήσουν τις δόσεις φοιτητικών δανείων, τα ενοίκια που ανεβαίνουν, τα ασφάλιστρα υγείας και τις καθημερινές δαπάνες — ενώ προσπαθούν να αποταμιεύσουν για το πρώτο τους σπίτι».

Προσθέτει επίσης ότι ο γενικευμένος πληθωρισμός έχει εκτινάξει το κόστος διαβίωσης, καθιστώντας την αποταμίευση ακόμα πιο δύσκολη:

«Ακόμα και το να ζεις έχει γίνει ακριβό. Η αποταμίευση, πόσο μάλλον ο πλούτος, γίνεται όλο και πιο δύσκολη υπόθεση».

Το πραγματικό κόστος αγοράς πρώτης κατοικίας

Μπορεί πολλοί νέοι να ονειρεύονται να αποκτήσουν ιδιόκτητη στέγη, αλλά, σύμφωνα με έρευνα της Insurify, το 90% όσων το κατάφεραν υποτίμησαν το συνολικό κόστος, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθούν οικονομικά.

Κρυφά κόστη: Τι πρέπει να υπολογίζεις

• Προκαταβολή: Παραδοσιακά ήταν στο 20%, αλλά το 2024, η μέση προκαταβολή για νέους αγοραστές έφτασε μόλις το 9%, σύμφωνα με τη NAR.
• Ιδιωτική Ασφάλιση Δανείου (PMI): Αν βάλεις κάτω από 20% προκαταβολή, μάλλον θα την πληρώσεις. Σύμφωνα με το Bankrate, κυμαίνεται από 0,46% έως 1,5% του ποσού του δανείου.

Για παράδειγμα, για σπίτι $400.000 με 5% προκαταβολή, η μηνιαία δόση PMI μπορεί να φτάσει τα $365 επιπλέον της δόσης στεγαστικού.

• Κόστη Κλεισίματος: Από 2% έως 5% της αξίας του σπιτιού, περιλαμβάνουν έξοδα δανειστών, ασφάλειες, εκτιμήσεις, έξοδα καταχώρησης κ.λπ.
• Έξοδα Μετακόμισης: Από $1.400 για τοπικές μεταφορές έως και $7.780 για μετακόμιση από άκρη σε άκρη των ΗΠΑ.
• Λοιπά Έξοδα: Συντήρηση, αλλαγή συσκευών, καλλωπισμοί, εργαλεία, απεντομώσεις και φυσικά αυξανόμενες δόσεις λόγω φόρων και ασφαλειών.

Όπως λέει η Andrews:

«Το ζήτημα δεν είναι απλά να αγοράσεις σπίτι, αλλά να είσαι πραγματικά προετοιμασμένος να το διατηρήσεις. Και αυτό ακριβώς προσφέρει το revenge saving».

Πώς το revenge saving γεφυρώνει το χρηματοοικονομικό κενό

Σε αντίθεση με το revenge spending, όπου το αίσθημα ικανοποίησης διαρκεί λίγο, το revenge saving φέρνει από νωρίς την αίσθηση επιτυχίας, η οποία ενισχύεται όσο αυξάνονται οι αποταμιεύσεις.

Η Bobbi Rebell, σύμβουλος οικονομικού σχεδιασμού, εξηγεί:

«Η αίσθηση ικανοποίησης ξεκινά από την πρώτη αποταμίευση — και συνεχίζει να ενδυναμώνεται με τον καιρό, ειδικά αν οι αποταμιεύσεις επενδυθούν σωστά».

Ο Steve Sexton, CEO της Sexton Advisory Group, προσθέτει ότι το revenge saving μπορεί να επισπεύσει την αγορά σπιτιού. Όπως λέει:

«Μπορείς να υιοθετήσεις στρατηγικές όπως εκείνες του κινήματος FIRE, εξοικονομώντας 50-70% του εισοδήματός σου — όχι για σύνταξη, αλλά για προκαταβολή αγοράς ακινήτου».

Συμβουλές για αποτελεσματικό revenge saving:

• Αυτόματη αποταμίευση κάθε μήνα για συνέπεια.
• Ακύρωση συνδρομών που δεν χρησιμοποιείς: Η Gen Z σπαταλά κατά μέσο όρο $276 ετησίως σε αχρησιμοποίητες συνδρομές, σύμφωνα με το CNET.
• Εφαρμογές budget όπως το YNAB για απόλυτο έλεγχο των χρημάτων.
• Περιορισμός εξόδων όπως φαγητό εκτός σπιτιού ή ακριβές διακοπές — επίλεξε πιο οικονομικές και δωρεάν δραστηριότητες.

Πού να βάλεις τα χρήματα που αποταμιεύεις

Η Rebell συστήνει να δώσεις προτεραιότητα στην ρευστότητα και την ασφάλεια των χρημάτων σου. Προτείνει:

• Πιστοποιητικά Κατάθεσης (CDs)
• Λογαριασμούς Υψηλής Απόδοσης

Απόφυγε ριψοκίνδυνες επενδύσεις όπως μετοχές ή συνταξιοδοτικά προϊόντα, γιατί είτε είναι ασταθή είτε δεν προσφέρουν άμεση πρόσβαση.

Ακόμα και η Roth IRA μπορεί να χρησιμοποιηθεί εν μέρει, αλλά μόνο αν έχει ήδη υπάρχουσες αποταμιεύσεις και η επένδυση είναι χαμηλού ρίσκου.

Ο Brandon King από τη Vanguard τονίζει:

«Μην βιαστείς να αγοράσεις. Αν καθυστερήσεις την αγορά ακόμα και για 6-12 μήνες, μπορείς να εξοικονομήσεις μεγαλύτερη προκαταβολή και να μειώσεις τον τόκο του δανείου σου».