Τα …μανίκια έχουν σηκώσει εδώ και περίπου ένα μήνα στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προκειμένου να καταρτιστεί το συντομότερο δυνατόν η νομοθετική ρύθμιση, η οποία θα εντάξει όσο το δυνατόν περισσότερες ιδιοκτησίες που βρίσκονται στα άκρα των μικρών οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων σε αυτούς ώστε να μην απωλέσουν την αρτιότητα και οικοδομησιμότητά τους. Βασικά κριτήρια για τη σύνταξη της οριστικής πρότασης, η οποία αναμένεται το προσεχές διάστημα, θα είναι η ανάγκη για αποκέντρωση προκειμένου να μην ερημώσουν οι οικισμοί, αλλά και οι αρχές που θέτει μετ’ επιτάσεως το δημογραφικό ζήτημα της χώρας.
Στόχος του υπουργείου είναι η ενσωμάτωση σημαντικού αριθμού αδόμητων ακινήτων της Ζώνης Γ, την οποία ακύρωσε το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), αποδεικνύοντας με επαρκή τεκμηρίωση και επιστημονική μεθοδολογία ότι υφίσταται γεωγραφική, πραγματική ή οικιστική σχέση με τον οικισμό. Όπως ανέφερε στη Βουλή ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, υπάρχουν εργαλεία πολεοδομικά προκειμένου αυτό να επιτευχθεί σε συμμόρφωση και με τις επιταγές του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου. Η φιλοσοφία της νομοθετικής ρύθμισης θα είναι τα οικόπεδα αυτά να μην «πέσουν» στην εκτός σχεδίου περιοχή, αλλά να μη χτίζουν με τα σημερινά δεδομένα, δηλαδή όπως τα εντός οικισμού, να αποτελέσουν μία ενδιάμεση ζώνη, λύση η οποία ωστόσο αφήνει πάλι στο κενό μεγάλο αριθμό ιδιοκτησιών.
Στο μεταξύ χιλιάδες ιδιοκτήτες βιώνουν το τελευταίο διάστημα μια πρωτοφανή κατάσταση ανασφάλειας, μετά την ενεργοποίηση του νέου Προεδρικού Διατάγματος του Υπουργείου Περιβάλλοντος για τα κριτήρια οριοθέτησης οικισμών. Το νομοθέτημα – σύμφωνα με ιδιοκτήτες, τεχνικούς και αυτοδιοικητικούς – δημιουργεί σύγχυση και απειλεί τη μικροϊδιοκτησία.
Ακίνητα σε «γκρίζο» καθεστώς
Αιτία της αναταραχής είναι η απόρριψη από το Συμβούλιο της Επικρατείας της λεγόμενης Ζώνης Γ, δηλαδή των εκτάσεων γύρω από τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, που εδώ και δεκαετίες θεωρούνταν οικοδομήσιμες βάσει αποφάσεων των Νομαρχών. Με την κρίση του ΣτΕ ότι οι Νομάρχες ήταν αναρμόδιοι για οριοθετήσεις και δεν ακολουθήθηκε επιστημονική τεκμηρίωση, τα ακίνητα αυτά πέρασαν ουσιαστικά σε ένα «γκρίζο καθεστώς» – εκτός σχεδίου, χωρίς σαφή πολεοδομική ταυτότητα, χωρίς αρτιότητα, χωρίς δικαίωμα δόμησης.
Η εφαρμογή του νέου Π.Δ. έχει αφήσει μετέωρους τους ιδιοκτήτες που σχεδίαζαν να αξιοποιήσουν μελλοντικά τα ακίνητά τους, για τα οποία άλλωστε εδώ και χρόνια κατέβαλλαν και ΕΝΦΙΑ. Αν και υπάρχει μεταβατική περίοδος τουλάχιστον τριών ετών μέχρι την ολοκλήρωση των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων και την έκδοση των σχετικών Προεδρικών Διαταγμάτων, μηχανικοί και ιδιοκτήτες προειδοποιούν πως πρόκειται για επισφαλές «παράθυρο», αφού οποιαδήποτε οικοδομική άδεια εκδοθεί σήμερα, κινδυνεύει να προσβληθεί και να ακυρωθεί δικαστικά εφόσον βασίζεται σε παλιές οριοθετήσεις που πλέον έχουν εκπέσει.
Ταυτόχρονα με τις κοινωνικές αντιδράσεις, αυξάνεται και η πολιτική πίεση προς την κυβέρνηση με βουλευτές του κυβερνώντος κόμματος να μεταφέρουν την οργή των τοπικών κοινωνιών. Για το θέμα έχει κατατεθεί πλήθος ερωτήσεων στη Βουλή, ενώ δυναμικά στη συζήτηση έχει μπει και η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) ζητώντας την άμεση αναστολή ισχύος του διατάγματος. Ο πρόεδρός της, Λάζαρος Κυρίζογλου, προειδοποίησε πως το 80% των οικισμών μικρού μεγέθους πλήττεται, ενώ η μικρομεσαία ιδιοκτησία αποδυναμώνεται προς όφελος μεγάλων επενδυτών. Δήλωσε μάλιστα ότι η ΚΕΔΕ προτίθεται να στηρίξει όποιους δήμους προσφύγουν κατά του νέου πλαισίου.
Στα αδόμητα οικόπεδα το βασικό πρόβλημα
Όπως έχει διαβεβαιώσει πολλάκις το υπουργείο, όσοι έχουν χτίσει και διαθέτουν νόμιμη οικοδομική άδεια ακόμα και στη Ζώνη Γ δεν θα έχουν καμία απολύτως συνέπεια, καθώς το πρόβλημα περιορίζεται στα αδόμητα οικόπεδα. Η νέα δομή των οικισμών προβλέπει τις εξής ζώνες:
Για τις πρώτες τρεις ζώνες, οι όροι δόμησης παραμένουν ως έχουν. Ωστόσο, στη λεγόμενη Ζώνη Γ, τα αδόμητα ακίνητα δεν μπορούν να αξιοποιηθούν, παρά μόνο εφόσον υπάρξει νέα ρύθμιση ή ένταξη στα υπό κατάρτιση Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΤΠΣ).
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος έχει ξεκινήσει την εκπόνηση 257 νέων ΤΠΣ στο πλαίσιο της οποίας αναμένεται και διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες και για το ζήτημα των μικρών οικισμών. Τα ΤΠΣ τα οποία θα εγκριθούν με αντίστοιχα Προεδρικά Διατάγματα έχουν στόχο να θεσμοθετούν με σαφήνεια τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης και τους όρους δόμησης, ώστε να κλείσει οριστικά το κεφάλαιο της πολεοδομικής αβεβαιότητας.
