Από τις αρχές του 2027 θα λειτουργήσει συνολικά στη χώρα το νέο μοντέλο οργάνωσης του χώρου, το οποίο θα βασίζεται στη μεταφορά των Πολεοδομιών στο Ελληνικό Κτηματολόγιο. Εντός του πρώτου τριμήνου του 2026 θα έχει ψηφιστεί το νομοσχέδιο, στο οποίο θα στηριχτεί η μεταρρύθμιση που παρουσιάστηκε την Πέμπτη (27/11) στο υπουργικό συμβούλιο, ενώ ακολούθως θα ξεκινήσει πιλοτική εφαρμογή του νέου συστήματος.
Ραχοκοκκαλιά του νέου μοντέλου θα είναι ο Εθνικός Οργανισμός Κτηματολογίου και Ελέγχου Δόμησης (ΕΟΚΕΔ), ένας καινούριος ενιαίος φορέας που φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα πλήρως ψηφιακό «one stop shop» για όλες τις συναλλαγές που αφορούν το ακίνητο.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της μεταρρύθμισης, τα μεταβατικά στάδια που προβλέπονται έχουν ως εξής:
Το νέο σύστημα θα ενσωματώσει και τεχνολογία Τεχνητής Νοημοσύνης σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των οικοδομικών αδειών, ώστε αυτοί να είναι πιο στοχευμένοι και αποτελεσματικοί. Με τον τρόπο αυτό θα ελέγχεται περίπου το 30% των αδειών. Οι έλεγχοι δεν θα είναι τυχαίοι καθώς το εν λόγω σύστημα θα αναλύει δεδομένα και θα προτείνει ποιες υποθέσεις είναι «υψηλού ρίσκου», ενώ θα υπάρχει δυνατότητα να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή σε «ευαίσθητες» γεωγραφικές ενότητες, όπως ιστορικοί τόποι, προστατευόμενες περιοχές ή σημεία όπου έχουν εντοπιστεί στο παρελθόν πολλές παραβάσεις.
Ουσιαστικά οι έλεγχοι θα εστιάζουν στις περιοχές που έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάζουν προβλήματα (π.χ. σε περιοχές με αυθαιρεσία, σε ζώνες προστασίας ή σε έργα μεγαλύτερης πολυπλοκότητας).
Ο νέος Οργανισμός συγκροτείται ως μετεξέλιξη του Ελληνικού Κτηματολογίου, ενσωματώνοντας παράλληλα μεγάλο μέρος των αρμοδιοτήτων των ΥΔΟΜ (Υπηρεσιών Δόμησης). Στόχος του είναι να αποτελέσει το κεντρικό σημείο εξυπηρέτησης για θέματα ιδιοκτησίας, αδειοδότησης και ελέγχου δόμησης.
Με τη σύστασή του, δημιουργείται ένα ενιαίο σημείο εξυπηρέτησης (one stop shop) για όλα τα θέματα που αφορούν το ακίνητο, με στόχο την καλύτερη οργάνωση των υπηρεσιών που σχετίζονται με την ιδιοκτησία και τη δόμηση.
Ο νέος φορέας αναλαμβάνει την καταγραφή, τεκμηρίωση και εγγύηση της ιδιοκτησίας, την έκδοση οικοδομικών αδειών και όλων των συναφών πράξεων (βεβαιώσεις όρων δόμησης, προεγκρίσεις), τον έλεγχο των κατασκευών και την τήρηση της πολεοδομικής νομοθεσίας.
Στόχος του νέου Οργανισμού είναι η παροχή ενιαίας και συνεκτικής πληροφόρησης σε πολίτες, μηχανικούς, νομικούς και επενδυτές, μέσω της δημιουργίας, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενός σύγχρονου και πλήρως ψηφιακού φορέα, που συγκεντρώνει όλες τις βασικές λειτουργίες που αφορούν στην ιδιοκτησία και στον έλεγχο του δομημένου περιβάλλοντος.
Αναλυτικά, ο ΕΟΚΕΔ θα αναλάβει:
Η λειτουργία του νέου Οργανισμού θα στηρίζεται σε ένα δίκτυο 20 Περιφερειακών Κέντρων Δόμησης και 77 Τοπικών Κέντρων Δόμησης, τα οποία θα στεγαστούν στα σημερινά Κτηματολογικά Γραφεία, αξιοποιώντας το ήδη εκτεταμένο δίκτυο του Κτηματολογίου.
Στόχος είναι ο πολίτης να έχει για πρώτη φορά πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες ιδιοκτησίας και δόμησης από ένα σημείο – είτε φυσικά είτε ψηφιακά – χωρίς την ανάγκη εντοπιότητας και με ενιαία εφαρμογή κανόνων.
Παρότι οι άδειες δόμησης μεταφέρονται στην κεντρική διοίκηση – όπως υποδεικνύει και η πρόσφατη απόφαση του ΣτΕ 1728/2025 – οι δήμοι διατηρούν σημαντικές αρμοδιότητες, μεταξύ των οποίων ο πολεοδομικός σχεδιασμός, οι αναπλάσεις και επεκτάσεις σχεδίου πόλης, η διαχείριση των κοινόχρηστων χώρων, οι διαδικασίες τακτοποίησης και πράξεων εφαρμογής και οι προτάσεις για άρση απαλλοτριώσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασαν τα δύο υπουργεία και στα οποία έχει εκτενώς αναφερθεί σε προηγούμενα ρεπορτάζ του το energodromio.gr, τα τελευταία χρόνια εξαιτίας κυρίως της υποστελέχωσης των Πολεοδομιών, είχε δημιουργηθεί μια πραγματικότητα προβληματική και συχνά άνιση. Συγκεκριμένα, μόνο 185 από τους 332 δήμους της χώρας διαθέτουν Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ), δηλαδή λίγο πάνω από το 56%. Σε 147 δήμους οι υπηρεσίες αυτές δεν υφίστανται καν, ενώ ακόμη και μεγάλοι δήμοι – με πληθυσμό άνω των 25.000 ή και 40.000 κατοίκων – στερούνται οργανωμένης δομής δόμησης.
Από τις ΥΔΟΜ που λειτουργούν, το 35% στελεχώνεται με έως δύο μηχανικούς, αριθμός που δεν καλύπτει τις απαιτούμενες ειδικότητες για την πλήρη εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας, ενώ ορισμένες υπηρεσίες εξυπηρετούν μέχρι και 8 – 9 όμορους δήμους. Σε σχεδόν μία στις τέσσερις Πολεοδομίες το μέσο διάστημα έκδοσης οικοδομικής άδειας ξεπερνά τους τρεις μήνες και σε εξαιρετικά σύνθετους φακέλους έχουν παρατηρηθεί καθυστερήσεις που φτάνουν ακόμη και τα πέντε χρόνια.
Σύμφωνα με πανελλαδική αξιολόγηση του υπουργείου Εσωτερικών τον περασμένο Μάιο, οι ΥΔΟΜ συγκεντρώνουν μέση βαθμολογία 3,4/10, μία από τις χαμηλότερες στον δημόσιο τομέα. Η κατάσταση αυτή, σε συνδυασμό με την ελλιπή ψηφιοποίηση και την άνιση εφαρμογή της νομοθεσίας ανά περιοχή, οδήγησε στην ανάγκη δημιουργίας ενός ενιαίου μηχανισμού εποπτείας, αδειοδότησης και ελέγχου.
Σχολιάζοντας τη μεταρρύθμιση πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας επεσήμαιναν χθες (27/11) ότι με την πρωτοβουλία αυτή επιτυγχάνεται κάτι πολύ παραπάνω από μία γραμμική μετακίνηση υπηρεσιών δόμησης: «Ενισχύουμε τη Δημόσια Διοίκηση, παρέχουμε πιο ποιοτικές υπηρεσίες στον πολίτη, ενοποιούμε τους κανόνες, που πλέον θα ισχύουν οριζοντίως για όλους. Αξιοποιώντας ψηφιακά εργαλεία,
παρακάμπτουμε τις γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και τον κατακερματισμό, υπηρετώντας ουσιαστικά το δημόσιο συμφέρον. Επιλέγουμε να απαντήσουμε στις προκλήσεις της επόμενης δεκαετίας με την οργάνωση του χώρου και την πλήρη ψηφιακή διαδρομή για τον κύκλο ζωής του ακινήτου, και όχι να περιχαρακωνόμαστε στο παρελθόν, τη δυσλειτουργία και τη γραφειοκρατία».
Περισσότερες ειδήσεις
Τα κυβερνητικά κίνητρα για την αντιμετώπιση του στεγαστικού
Προωθούνται νέοι, πρόσθετοι περιορισμοί στην αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων στην Αθήνα
Επιστροφή ενοικίου: Δικαιούχοι, εισοδηματικά κριτήρια και το «ταβάνι» των 800 ευρώ
