Την επανεκκίνηση της οικοδομικής δραστηριότητας που είχε αδρανοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα εξαιτίας των δικαστικών μαχών, τις οποίες είχε πυροδοτήσει η σωρευτική χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ, σηματοδοτεί η δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης του Προεδρικού Διατάγματος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για το περιβαλλοντικό ισοδύναμο.

Βάσει του ΠΔ, οικοδομικές άδειες που εκκρεμούσαν θα «ζωντανέψουν» με την πληρωμή του τέλους περιβαλλοντικού ισοδύναμου από ιδιοκτήτες και κατασκευαστές, το οποίο διαμορφώνεται σε:

• 8% της αξίας των πρόσθετων τετραγωνικών μέτρων για κτίρια που ανεγέρθηκαν με νόμιμες οικοδομικές άδειες, οι οποίες έχουν ακυρωθεί με δικαστική απόφαση ή έχουν προσβληθεί στα δικαστήρια.
• 15% της αξίας των πρόσθετων τετραγωνικών μέτρων για κτιριακές επενδύσεις που έχουν αιτηθεί να ενταχθούν σε χρηματοδοτικά εργαλεία του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ.

Η αξία υπολογίζεται με βάση την Τιμή Ζώνης που ίσχυε στις 11 Δεκεμβρίου 2024, ενώ τα έσοδα θα κατατίθενται σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και τα ποσά θα διατίθενται αποκλειστικά στους δικαιούχους δήμους για την υλοποίηση έργων περιβαλλοντικού ισοδυνάμου.

Όπως ορίζει η γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), μοναδική προϋπόθεση για την επανέκδοση οικοδομικών αδειών που ακυρώθηκαν ή προσβλήθηκαν δικαστικά είναι η τήρηση της διαδικασίας περιβαλλοντικού προελέγχου. Στο στάδιο αυτό θα εξετάζεται αν τα προτεινόμενα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου προκαλούν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αν απαιτείται ή όχι στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).

Προσδιορισμός των εργασιών που συνιστούν εκκίνηση οικοδομικών έργων

Στο ΠΔ προσδιορίζεται με σαφήνεια τι θεωρείται εκκίνηση οικοδομικών εργασιών και συγκεκριμένα:

• Η πραγματοποίηση εργασιών εκσκαφής για την ανέγερση της οικοδομής (ενδεικτικά εργασίες εκσκαφής για αντιστήριξη πρανών ή θεμελίωση) ή σε περίπτωση προσθήκης (για την οποία δεν απαιτείται εκσκαφή) η πραγματοποίηση εργασιών σκυροδέτησης, ο χρόνος πραγματοποίησης των οποίων αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο τρόπο και κυρίως με τη γνωστοποίηση της έναρξης των εργασιών σε οποιαδήποτε διοικητική αρχή, την ηλεκτρονική υποβολή Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης από τον εργοδότη στη βάση δεδομένων του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης, εφόσον η γνωστοποίηση ή η υποβολή έγινε εμπρόθεσμα, οι αεροφωτογραφίες που έχουν ληφθεί από δημόσιο ή άλλον τυχόν εγκεκριμένο φορέα, ώστε να καθίσταται βεβαία η σχετική ημερομηνία, συμβάσεις με βέβαιη χρονολογία που αφορούν στην εκκίνηση οικοδομικών εργασιών ή και σε μεταγενέστερο στάδιο.
• Η κατεδάφιση προϋφιστάμενων κτισμάτων εντός του ιδίου ακινήτου, εφόσον δεν είναι προγενέστερη των έξι μηνών από την 11η Δεκεμβρίου 2024.
• Η διενέργεια έως την 11η Δεκεμβρίου 2024 ανασκαφικών εργασιών της αρχαιολογικής υπηρεσίας στο πλαίσιο υφιστάμενης οικοδομικής άδειας, η οποία αποδεικνύεται με κάθε πρόσφορο μέσο, όπως και η διενέργεια δοκιμαστικών τομών της αρχαιολογικής υπηρεσίας, στο πλαίσιο υφιστάμενης οικοδομικής άδειας.

Εννέα δράσεις ως περιβαλλοντικό ισοδύναμο

Το νέο θεσμικό πλαίσιο καθορίζει τις προϋποθέσεις και τις διαδικασίες με τις οποίες οι δήμοι και το υπουργείο Περιβάλλοντος θα μπορούν να προχωρούν σε αντισταθμιστικά έργα, ανοίγοντας τον δρόμο για την επανέκδοση αδειών οικοδομής που είχαν ανασταλεί. «Εργαλείο» θα είναι το περιβαλλοντικό ισοδύναμο, το οποίο θα λειτουργήσει ως αντισταθμιστικός μηχανισμός για τη δόμηση που γίνεται πέραν των υφιστάμενων όρων, στο πλαίσιο των κινήτρων του νόμου.

Το ΠΔ καθορίζει εννέα βασικές κατηγορίες δράσεων που μπορούν να αποτελέσουν μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου. Οι δράσεις αυτές καλύπτουν ευρύ φάσμα παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται η κατά προτεραιότητα απόκτηση ακινήτων από το Δημόσιο, είτε με αγορά είτε με αναγκαστική απαλλοτρίωση, προκειμένου να δημιουργηθούν ή να επεκταθούν κοινόχρηστοι χώροι. Οι χώροι αυτοί θα πρέπει να διασφαλίζουν τη μέγιστη περιβαλλοντική ποιότητα και να βρίσκονται σε αναλογία με την επιπλέον δόμηση που επιτρέπεται στην κάθε περιοχή.

Δίνεται έμφαση στη διαμόρφωση, αναδιαμόρφωση και αναβάθμιση υφιστάμενων κοινόχρηστων χώρων, όπως πάρκα, πλατείες, παιδικές

χαρές και πεζόδρομοι. Οι παρεμβάσεις αυτές μπορούν να περιλαμβάνουν και υπόγειους χώρους στάθμευσης, ώστε να απελευθερωθεί επιφανειακός δημόσιος χώρος. Προβλέπεται η δημιουργία και συμπλήρωση δικτύων κοινόχρηστων χώρων και πράσινων παρεμβάσεων στον αστικό ιστό. Στόχος είναι η σύνδεση των επιμέρους χώρων πρασίνου και η διαμόρφωση συνεχών διαδρομών περιπάτου και ποδηλασίας.

Ανάμεσα στα μέτρα περιλαμβάνεται η κατεδάφιση αυθαίρετων ή επικίνδυνων κτισμάτων, τα οποία είτε υποβαθμίζουν το περιβάλλον είτε εγκυμονούν κινδύνους για την ασφάλεια των κατοίκων, ενώ εισάγεται η δυνατότητα για ολοκληρωμένες παρεμβάσεις ανάπλασης σε υποβαθμισμένες ή κορεσμένες περιοχές, καθώς και σε ζώνες ειδικής προστασίας. Οι παρεμβάσεις αυτές αποσκοπούν στην ανάδειξη των περιοχών, τη διεύρυνση του ελεύθερου χώρου και την ενίσχυση της αστικής ανθεκτικότητας.

Επιπλέον επιτρέπεται η χρηματοδότηση δράσεων που εντάσσονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αποστολής για τις 100 κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις.

Ορίζεται επίσης ότι οι δήμοι θα μπορούν να χρηματοδοτούν την απόκτηση και αποκατάσταση διατηρητέων κτιρίων και μνημείων, διασώζοντας σημαντικά δείγματα αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Παράλληλα περιλαμβάνονται έργα καθαρισμού, οριοθέτησης και ανάδειξης ρεμάτων, αλλά και η δημιουργία νέων χώρων πρασίνου με τις παρεμβάσεις να προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε δήμου και στις δυνατότητες του τοπικού σχεδίου.

Θέσπιση των ΕΣΠΙΑΠ

Για την υλοποίηση των δράσεων αυτών θεσπίζεται το Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (Ε.Σ.Π.Ι.Α.Π.), το οποίο εκπονείται είτε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος είτε από τον οικείο δήμο. Η χρηματοδότηση θα προέρχεται από το Πράσινο Ταμείο ή από δωρεές προς το Υπουργείο.

Τα ΕΣΠΙΑΠ θα καθορίζουν ποια μέτρα είναι τα καταλληλότερα για κάθε περιοχή, βάσει πολεοδομικών και περιβαλλοντικών δεδομένων. Η έγκρισή τους θα γίνεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων.

Για την εκπόνηση κάθε σχεδίου θα προηγείται περιβαλλοντικός προέλεγχος, ενώ σε περιπτώσεις ευρύτερων παρεμβάσεων θα απαιτείται και στρατηγική περιβαλλοντική εκτίμηση. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία προέγκρισης, θα μπορεί να προχωρήσει και η επανέκδοση των οικοδομικών αδειών που εκκρεμούν.

Τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου εφαρμόζονται σε επίπεδο δημοτικής ενότητας, εκτός από τις περιπτώσεις της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, όπου η εφαρμογή γίνεται σε επίπεδο δήμου, ώστε να υπάρχει συνοχή στον μητροπολιτικό σχεδιασμό.

Περισσότερες ειδήσεις

Υπεγράφη το Προεδρικό Διάταγμα για τον ΝΟΚ – Απελευθέρωση της οικοδομικής δραστηριότητας

Σε βάθος δεκαετίας οι επιπτώσεις από τη σύγχυση του ΝΟΚ – Ελπίδες στον νέο κανονισμό για ταχύτερη αποκατάσταση της οικοδομικής δραστηριότητας

Θέσεις εργασίας: Περικοπές σε παγκόσμιο επίπεδο καθώς η τεχνητή νοημοσύνη «καλπάζει»