Ανεξέλεγκτες πυρκαγιές, σύννεφα καπνού και τοξικών σωματιδίων είναι η πραγματικότητα που βιώνουν κάθε καλοκαίρι η Ελλάδα και οι χώρες της Μεσογείου. Από τα δάση που φλέγονται μέχρι τις πόλεις που πνίγονται στον καπνό, οι πυρκαγιές έχουν γίνει εφιάλτης που απειλεί την υγεία και την ασφάλειά μας.

Η καταστροφή δεν μετριέται μόνο σε καμένα στρέμματα ή κατεστραμμένα σπίτια: ο τοξικός καπνός που απελευθερώνεται, προκαλεί βλάβες στο αναπνευστικό, την καρδιά, τον εγκέφαλο, ακόμα και στην ψυχική μας υγεία.

Παρακάτω, αναλύουμε πέντε βασικούς τρόπους με τους οποίους οι πυρκαγιές πλήττουν την υγεία μας και τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε.

1. Ερεθισμός του αναπνευστικού

Ο καπνός από τις πυρκαγιές περιέχει λεπτά σωματίδια (PM2.5), που εισχωρούν βαθιά στους πνεύμονες προκαλώντας βήχα, πόνο στο στήθος και τσούξιμο στα μάτια. Η έκθεση σε αυτά τα σωματίδια μπορεί να επιδεινώσει το άσθμα και έχει συνδεθεί με πνευμονία.

2. Βλάβες σε όργανα

Τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος, προκαλώντας φλεγμονές και βλάπτοντας ζωτικά όργανα όπως την καρδιά. Η έκθεση στον καπνό έχει σχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καρδιακής ανακοπής και εμφράγματος. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο καπνός των πυρκαγιών επιβαρύνει το δέρμα, τα έντερα, τα νεφρά, τα μάτια, τη μύτη και το ήπαρ.

3. Ψυχική υγεία

Οι πυρκαγιές συχνά προκαλούν σοβαρό ψυχολογικό τραύμα. Τα θύματα βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο για κατάθλιψη, αϋπνία και μετατραυματική διαταραχή στρες (PTSD), όπως αναφέρει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος. Μελέτες από τις καταστροφικές πυρκαγιές στο Maui το 2023 δείχνουν σχεδόν διπλασιασμό των αυτοκτονιών και των θανάτων από υπερβολική δόση.

4. Μείωση νοητικών ικανοτήτων

Η έκθεση στον καπνό σχετίζεται με μειωμένη συγκέντρωση, απώλεια μνήμης και γνωστική έκπτωση. Μελέτες δείχνουν ότι όσο περισσότερο εκτίθεται κανείς στα σωματίδια των πυρκαγιών, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας. Άλλες έρευνες αναφέρουν σημαντική μείωση της προσοχής μέσα σε λίγες ώρες από την έκθεση.

5. Κίνδυνος καρκίνου

Η μακροχρόνια έκθεση στον καπνό των πυρκαγιών μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για καρκίνο του πνεύμονα και όγκους στον εγκέφαλο, αν και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες. Μεγάλη ανασκόπηση το 2022 έδειξε ότι τα PM2.5 και άλλες χημικές ουσίες στον καπνό συνδέονται με αυξημένα ποσοστά καρκίνου, ειδικά σε πυροσβέστες και κατοίκους περιοχών όπου οι πυρκαγιές είναι συχνές, όπως στη Δυτική Αμερική.

Πώς να προστατευτείτε από τον καπνό των πυρκαγιών

• Κλείστε πόρτες και παράθυρα και ρυθμίστε τα συστήματα κλιματισμού ή θέρμανσης ώστε να ανακυκλώνουν τον εσωτερικό αέρα.
• Χρησιμοποιήστε φίλτρα καθαρισμού αέρα σε κλειστούς χώρους όπου είναι δυνατόν.
• Μείνετε όσο το δυνατόν περισσότερο μέσα στο σπίτι και φορέστε μάσκα KN95 αν χρειαστεί να βγείτε έξω.
• Αποφύγετε την έντονη σωματική δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους όσο διαρκεί ο καπνός.
• Φροντίστε ιδιαίτερα τα παιδιά, τους ηλικιωμένους και όσους έχουν χρόνιες παθήσεις.