Η έκθεση καταγράφει πώς η συρρίκνωση των παγετώνων, οι ξηρασίες, οι ανισόρροπες λεκάνες ποταμών και οι σοβαρές πλημμύρες το 2024 αποτελούν σαφή ένδειξη ότι η κλιματική αλλαγή καθιστά τους υδάτινους πόρους όλο και πιο απρόβλεπτους.
«Το νερό συντηρεί τις κοινωνίες μας, τροφοδοτεί τις οικονομίες μας και αποτελεί θεμέλιο των οικοσυστημάτων μας», δήλωσε η Celeste Saulo, Γενική Γραμματέας του WMO. «Κι όμως, οι παγκόσμιοι υδάτινοι πόροι βρίσκονται υπό ολοένα αυξανόμενη πίεση, ενώ οι ακραίοι υδρολογικοί κίνδυνοι έχουν όλο και μεγαλύτερες επιπτώσεις στις ζωές και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων ανθρώπων».
Ανωμαλίες της μέσης απορροής ποταμών για το έτος 2024 σε σύγκριση με την περίοδο 1991-2020, που προέρχονται από τα μοντελοποιημένα δεδομένα απορροής ποταμών που αποκτήθηκαν από ένα σύνολο 12 προσομοιώσεων GHMS (Πηγή: WMO)
Ένας ολοένα και πιο ασταθής υδρολογικός κύκλος
Για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, όλες οι περιοχές παγετώνων στον πλανήτη παρουσίασαν απώλεια πάγου, συνολικά 450 γιγατόνους — ποσότητα ισοδύναμη με έναν παγόβουνο 7x7x7 χιλιομέτρων ή αρκετό νερό για να γεμίσουν 180 εκατομμύρια ολυμπιακές πισίνες.
Αυτό το λιώσιμο ανεβάζει τη στάθμη της θάλασσας κατά 1,2 χιλιοστά μέσα σε μόλις ένα έτος, αυξάνοντας τον κίνδυνο πλημμυρών για εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν σε παράκτιες ζώνες.
Σε πολλές περιοχές μικρών παγετώνων, η παροχή νερού από λιώσιμο έχει ήδη φτάσει ή πλησιάζει το λεγόμενο “σημείο μέγιστης παροχής” (peak water) — μετά από το οποίο ο ετήσιος όγκος νερού μειώνεται καθώς οι παγετώνες συρρικνώνονται.
Τα 2/3 των λεκανών απορροής ποταμών παγκοσμίως εμφάνισαν μη φυσιολογικές συνθήκες. Η λεκάνη του Αμαζονίου και μεγάλα τμήματα της Αφρικής επλήγησαν από σοβαρή ξηρασία το 2024, ενώ σε κεντρική, δυτική και ανατολική Αφρική, όπως και σε τμήματα της Ασίας και της Κεντρικής Ευρώπης, επικράτησαν υπερβολικά υγρές συνθήκες.
Σχεδόν 60% των ποταμών ρέουν πλέον με υπερβολικά πολύ ή υπερβολικά λίγο νερό. Ο WMO τονίζει ότι το 2024 ήταν η έκτη συνεχόμενη χρονιά “ξεκάθαρης ανισορροπίας”, κάτι που επιβεβαιώνει ότι ο υδρολογικός κύκλος γίνεται όλο και πιο ασταθής.
Ακραία φαινόμενα εντείνουν την αβεβαιότητα
Στην τροπική Αφρική, ασυνήθιστα ισχυρές βροχοπτώσεις το 2024 προκάλεσαν περίπου 2.500 θανάτους και εκτόπισαν 4 εκατομμύρια ανθρώπους.
Η Ευρώπη βίωσε τις εκτενέστερες πλημμύρες από το 2013, με το 1/3 του δικτύου ποταμών να υπερβαίνει τα όρια πλημμυρικού κινδύνου.
Στην Ασία και τον Ειρηνικό, ιστορικές βροχοπτώσεις και τροπικοί κυκλώνες προκάλεσαν πάνω από 1.000 θανάτους.
Στη Βραζιλία, σημειώθηκαν ταυτόχρονα ακραία φαινόμενα: καταστροφικές πλημμύρες στο νότο που στοίχισαν τη ζωή σε 183 άτομα, ενώ η παρατεταμένη ξηρασία στον Αμαζόνιο επηρέασε το 59% της επικράτειας.
Δισεκατομμύρια άνθρωποι σε κίνδυνο λόγω απρόβλεπτων υδάτινων πόρων
Η έκθεση επιβεβαιώνει αυτό που οι τοπικές κοινωνίες στην πρώτη γραμμή βιώνουν εδώ και χρόνια, σύμφωνα με την Patience Mukuyu, επικεφαλής αναλύτρια πολιτικής για την υδατική ασφάλεια και ανθεκτικότητα στο κλίμα της WaterAid:
«Ο υδρολογικός κύκλος της Γης – το πιο ζωτικό σύστημα του πλανήτη μας – έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο».
Η Mukuyu προσθέτει ότι η κλιματική κρίση εκδηλώνεται με “ένα ξεκάθαρο μήνυμα”: είτε πολύ λίγο νερό είτε υπερβολικά πολύ.
«Αυτό απειλεί την επισιτιστική, ενεργειακή, υγειονομική και ανθρώπινη ασφάλεια παγκοσμίως, κοστίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια και ανθρώπινες ζωές».
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ για το Νερό (UN Water), 3,6 δισεκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο αντιμετωπίζουν ανεπαρκή πρόσβαση σε νερό για τουλάχιστον έναν μήνα τον χρόνο — αριθμός που αναμένεται να ξεπεράσει τα 5 δισεκατομμύρια έως το 2050.
Ο WMO τονίζει ότι η έκθεση υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για καλύτερη παρακολούθηση, ανταλλαγή δεδομένων και αξιόπιστες επιστημονικές πληροφορίες.
«Χωρίς δεδομένα, ρισκάρουμε να πετάμε στα τυφλά», δήλωσε η Saulo.
