Οι αναλυτές της αγοράς πετρελαίου προετοιμάζονται για νέα εκτόξευση των τιμών, μετά τις επιθέσεις του Ισραήλ σε ενεργειακές υποδομές του Ιράν, γεγονός που εντείνει τον κίνδυνο διαταραχών στον εφοδιασμό από τη Μέση Ανατολή.
Το Ισραήλ χτύπησε προσωρινά μια μονάδα επεξεργασίας φυσικού αερίου που συνδέεται με το γιγαντιαίο κοίτασμα South Pars, το μεγαλύτερο στο Ιράν, σε επίθεση που σημειώθηκε το Σάββατο. Παράλληλα, επλήγησαν δεξαμενές καυσίμων στο πλαίσιο της ευρύτερης εκστρατείας του Τελ Αβίβ κατά του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, σύμφωνα με το Bloomberg.
Αν και η επίθεση επικεντρώθηκε στο εσωτερικό ενεργειακό σύστημα του Ιράν και όχι απευθείας στις εξαγωγές προς τις διεθνείς αγορές, οι traders και οι αναλυτές προεξοφλούν νέα αναταραχή, ειδικά μετά το ιστορικό ράλι τιμών της Παρασκευής — το μεγαλύτερο των τελευταίων τριών ετών.
Παρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ, το Ιράν παραμένει ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός στον ΟΠΕΚ. Σύμμαχοί του, όπως οι αντάρτες Χούθι στην Υεμένη, έχουν παρενοχλήσει πλοία στην περιοχή, ενώ η Τεχεράνη στο παρελθόν έχει απειλήσει να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, μια ζωτικής σημασίας δίοδο μεταφοράς πετρελαίου στον Περσικό Κόλπο. Ωστόσο, ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει προχωρήσει σε πλήρη αποκλεισμό αυτού του στρατηγικού θαλάσσιου διαδρόμου.
«Η κλιμάκωση αυτού του — πιθανότατα παρατεταμένου — πολέμου, με επέκταση σε οικονομικούς στόχους και απώλειες αμάχων, αναμένεται να ενισχύσει το ρίσκο στην αγορά πετρελαίου», δήλωσε ο Bob McNally, επικεφαλής της Rapidan Energy Advisers και πρώην σύμβουλος Ενέργειας του Λευκού Οίκου.
Την Παρασκευή, τα συμβόλαια του West Texas Intermediate (WTI), του αμερικανικού δείκτη αναφοράς, εκτινάχθηκαν κατά 14% πριν σταθεροποιηθούν στα 73 δολάρια το βαρέλι. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της JPMorgan Chase, ενδεχόμενο αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ θα μπορούσε να στείλει τις διεθνείς τιμές έως και τα 130 δολάρια. Μια τέτοια αύξηση θα προσέθετε πίεση στον ήδη υψηλό πληθωρισμό παγκοσμίως.
Η επίθεση του Σαββάτου προκάλεσε ισχυρή έκρηξη και πυρκαγιά στη μονάδα επεξεργασίας φυσικού αερίου της Φάσης 14, με αποτέλεσμα να τεθεί εκτός λειτουργίας πλατφόρμα παραγωγής στο κοίτασμα South Pars, σύμφωνα με πληροφορίες του ημιεπίσημου πρακτορείου Tasnim.
«Αφού ξεπεράστηκε αυτό το όριο, τίθεται πλέον το ερώτημα αν το Ισραήλ θα συνεχίσει με νέες επιθέσεις σε ιρανικές ενεργειακές υποδομές», σχολίασε ο Richard Bronze, επικεφαλής γεωπολιτικής στην Energy Aspects. «Βρισκόμαστε προφανώς σε έναν κύκλο κλιμάκωσης», πρόσθεσε.
Σε περίπτωση διακοπής της προσφοράς πετρελαίου, ο Donald Trump αναμένεται να ζητήσει από τον OPEC+, με ηγέτιδα τη Σαουδική Αραβία, να αξιοποιήσει τα αποθέματα πλεονάζουσας παραγωγής, εκτίμησε η Helima Croft, αναλύτρια της RBC Capital Markets και πρώην αναλύτρια της CIA.
Παρόλα αυτά, παραμένει αβέβαιο αν ο ΟΠΕΚ θα μπορούσε να καλύψει μια σοβαρή και παρατεταμένη διακοπή της ιρανικής παραγωγής, που ανέρχεται σε 3,4 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Μάλιστα, μια τέτοια προσπάθεια θα μπορούσε να φέρει στο στόχαστρο ενεργειακές εγκαταστάσεις στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ας σημειωθεί ότι το 2019, μετά τη στήριξη του Ριάντ στις κυρώσεις του Trump κατά του Ιράν, οι Χούθι είχαν πλήξει τη στρατηγική μονάδα Abqaiq, προκαλώντας σοκ στις αγορές.
«Η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα του ΟΠΕΚ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει την απώλεια ιρανικών ποσοτήτων,» σημειώνει ο Clay Seigle του Center for Strategic and International Studies. «Ωστόσο, για τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ, το να επωφεληθούν σε βάρος της Τεχεράνης είναι πολιτικά ιδιαίτερα δύσκολο», πρόσθεσε.
Για την ώρα, το γεγονός ότι μεγάλες εγκαταστάσεις πετρελαίου δεν έχουν πληγεί λειτουργεί ως στοιχείο ηρεμίας για τις αγορές.
«Θα χρειαζόταν μια δραματική κλιμάκωση, με εκτεταμένες ζημιές και βαριές απώλειες αμάχων, ώστε να δούμε περαιτέρω απότομη αύξηση της τιμής του πετρελαίου λόγω risk premium», ανέφερε η Vandana Hari της Vanda Insights.
Από την πλευρά του, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA), με έδρα το Παρίσι, εκτιμά ότι οι παγκόσμιες αγορές πετρελαίου είναι καλά εφοδιασμένες, λόγω της επιβράδυνσης της ζήτησης και των πρόσφατων αυξήσεων παραγωγής από τον ΟΠΕΚ+. Ο οργανισμός δήλωσε ότι είναι έτοιμος να αξιοποιήσει στρατηγικά αποθέματα αν χρειαστεί.
Την Κυριακή, ο Donald Trump ανάρτησε στο Truth Social ότι οι δύο εμπλεκόμενες χώρες «πρέπει και θα καταλήξουν σε συμφωνία ειρήνης», ενώ είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την άνοδο των τιμών πριν από τις επιθέσεις του Ισραήλ.
Όσον αφορά τον κίνδυνο αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ, οι φόβοι ίσως είναι υπερβολικοί, σύμφωνα με τη Hari. Ένα τέτοιο μέτρο θα έπληττε και το ίδιο το Ιράν, διακόπτοντας τις δικές του εξαγωγές και απομακρύνοντας την Κίνα, τον μεγαλύτερο πελάτη του.
«Το Ιράν, παρά τις πολλές απειλές κατά καιρούς, δεν έχει ποτέ αποκλείσει πραγματικά τη δίοδο — και δεν πιστεύω ότι θα το κάνει τώρα», κατέληξε.
