Μετά τη συνάντησή του με τον Donald Trump στην Αλάσκα, ο Vladimir Putin δήλωσε στους δημοσιογράφους πως η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις επιχειρηματικές τους σχέσεις, για παράδειγμα, μεταξύ των ακτών τους στον Ειρηνικό. «Ανυπομονούμε να συνεργαστούμε», απάντησε ο Trump.
Αυτό που δεν ειπώθηκε δημόσια: οι μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρείες των δύο χωρών είχαν ήδη καταρτίσει, πίσω από κλειστές πόρτες, έναν οδικό χάρτη επιστροφής στη συνεργασία για την εκμετάλλευση πετρελαϊκών και ενεργειακών κοιτασμάτων στα ανοιχτά της ρωσικής Άπω Ανατολής, σύμφωνα με δημοσίευμα του Wall Street Journal.
Φέτος, σε μυστικές συνομιλίες με τη ρωσική κρατική Rosneft, ανώτατο στέλεχος της Exxon Mobil συζήτησε το ενδεχόμενο επιστροφής στο τεράστιο έργο Sakhalin-1, εφόσον Ρωσία και ΗΠΑ έδιναν το «πράσινο φως» στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής διαδικασίας για την Ουκρανία, σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις συζητήσεις.
Η υπόθεση είναι τόσο ευαίσθητη που ελάχιστα στελέχη της Exxon γνώριζαν για τις επαφές. Επικεφαλής από πλευράς Exxon ήταν ο Neil Chapman, Senior Vice President της εταιρείας.
Και οι διοικήσεις Trump και Biden είχαν δώσει άδεια στην Exxon να συζητά με ρωσικές εταιρείες για «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία, μέσω ειδικών αδειών του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Οι πρώτες διαπραγματεύσεις έγιναν λίγο μετά την αποχώρηση της Exxon από τη Ρωσία το 2022.
Παράλληλα, στελέχη της Exxon ζήτησαν στήριξη από την αμερικανική κυβέρνηση για ενδεχόμενη επιστροφή τους, λαμβάνοντας θετικά μηνύματα, σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο. Ο CEO Darren Woods συζήτησε το θέμα με τον Trump στον Λευκό Οίκο τις τελευταίες εβδομάδες.
Μια τέτοια επιστροφή θα σήμαινε θεαματική επαναπροσέγγιση μετά τη χαοτική αποχώρηση της Exxon το 2022, όταν ο Putin εισέβαλε στην Ουκρανία και η Μόσχα ουσιαστικά δήμευσε το μερίδιό της στην Sakhalin.
Το έργο Sakhalin-1, που ξεκίνησε το 1995, ήταν μια από τις μεγαλύτερες επενδύσεις της Exxon στη Ρωσία. Η εταιρεία κατείχε 30% του κοινοπρακτικού σχήματος, μαζί με τη Rosneft, ιαπωνικές και ινδικές εταιρείες. Όταν η Δύση αποχώρησε μαζικά μετά την εισβολή, η Exxon μείωσε την παραγωγή, ανακοίνωσε πώληση του μεριδίου της και κατέγραψε ζημία άνω των 4 δισ. δολαρίων—μόνο που η Μόσχα μπλόκαρε την πώληση και στη συνέχεια διέγραψε το ποσοστό της.
Η πιθανή επαναφορά της Exxon θεωρείται μεγάλη νίκη για το Κρεμλίνο, που επιδιώκει να προσελκύσει ξένες επενδύσεις μέσω ειρηνευτικών συνομιλιών για την Ουκρανία.
Οι συνομιλίες της Exxon με τη Rosneft εντάθηκαν γύρω από την ορκωμοσία του Trump τον Ιανουάριο. Τον Φεβρουάριο, Αμερικανοί και Ρώσοι αξιωματούχοι συναντήθηκαν δημοσίως στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας για να ξεκινήσουν συζητήσεις για τον τερματισμό του πολέμου.
Στο παρασκήνιο, ο Chapman συναντήθηκε με τον Igor Sechin, CEO της Rosneft και στενό συνεργάτη του Putin, στην Ντόχα του Κατάρ. Παρά τις αμερικανικές κυρώσεις που τον καθιστούν «απαγορευμένο πρόσωπο», η Exxon είχε εξασφαλίσει ειδική άδεια από το Υπουργείο Οικονομικών. Ο Sechin προτιμά συναντήσεις στο Κατάρ, το οποίο έχει επενδυτική συμμετοχή στη Rosneft και λειτουργεί ως «ουδέτερος διαμεσολαβητής» διεθνώς.
Παρά τις κυρώσεις, η ρωσική πετρελαϊκή βιομηχανία έχει διατηρήσει υψηλή παραγωγή, όμως αναλυτές προειδοποιούν ότι χωρίς ξένη τεχνογνωσία και επενδύσεις η ικανότητα παραγωγής θα φθίνει. Οι ουκρανικές επιθέσεις με drones σε διυλιστήρια και αγωγούς έχουν ήδη πλήξει την εσωτερική τροφοδοσία καυσίμων.
Η αγορά του ρωσικού πετρελαίου έχει επίσης αλλάξει: η Ευρώπη έχει σταματήσει τις εισαγωγές, ενώ Ινδία και Κίνα έχουν αυξήσει τις αγορές τους μέσω αδιαφανών εμπορικών καναλιών στα ΗΑΕ.
Η Exxon διατηρεί ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Rosneft ακόμη και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Για τη Rosneft, η κεφαλαιακή ισχύς, η τεχνολογία και η διοικητική εμπειρία της Exxon αποτελούν κρίσιμο πλεονέκτημα.
Ωστόσο, αν η Exxon επιστρέψει, θα βρει μια εντελώς διαφορετική Ρωσία: ύφεση, υψηλά επιτόκια, πληθωρισμό, κρατικοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων και μια ενεργειακή βιομηχανία υπό ακόμη στενότερο έλεγχο του Κρεμλίνου λόγω του πολέμου.
Η τελική έκβαση θα εξαρτηθεί από τις πολιτικές ισορροπίες και τις κυρώσεις: αν ο Trump πετύχει συμφωνία ειρήνης ή, αντιθέτως, αν σκληρύνει τη στάση του εναντίον του Putin.
