Ανόργανα ή χημικά αντηλιακά; Τι πραγματικά κρύβεται πίσω από τις ετικέτες τους και πόσο ασφαλή είναι για την υγεία μας; Τι πρέπει να ξέρουμε για να προστατεύουμε το δέρμα μας σωστά χωρίς να βάζουμε σε κίνδυνο την ευεξία μας; Οι ειδικοί ξεκαθαρίζουν τις διαφορές, τους μύθους και τις επιστημονικές αποδείξεις που συχνά παραλείπονται, ώστε να επιλέγουμε με γνώση και όχι με φόβο
Τα ανόργανα και τα χημικά αντηλιακά λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο, όμως και τα δύο θεωρούνται ασφαλή όταν χρησιμοποιούνται σωστά.
Τα ανόργανα αντηλιακά έχουν αυξήσει σημαντικά τη δημοτικότητά τους τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αντίληψης ότι είναι πιο απαλά ή πιο ασφαλή σε σχέση με τα χημικά. Η πραγματική διαφορά ανάμεσα στους δύο τύπους προστασίας από τον ήλιο είναι όμως πιο τεχνική από ό,τι πολλοί καταναλωτές καταλαβαίνουν, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρεξηγήσεις σχετικά με το τι γνωρίζουν οι επιστήμονες για τις επιπτώσεις τους στην υγεία.
Η βασική διαφορά ανάμεσα στα αντηλιακά αυτού του είδους έγκειται στα ενεργά συστατικά τους και στον τρόπο με τον οποίο εμποδίζουν τις υπεριώδεις ακτίνες (UV). Τα χημικά αντηλιακά απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία, τη μετατρέπουν σε θερμότητα και την απελευθερώνουν από το δέρμα. Αντίθετα, τα ανόργανα αντηλιακά, που ονομάζονται και φυσικά αντηλιακά, δημιουργούν ένα λεπτό στρώμα που αντανακλά ή διαχέει τις ακτίνες UV μακριά από το δέρμα.
Ωστόσο, ακόμα και οι όροι «ανόργανα» και «χημικά» μπορούν να παραπλανήσουν, δεδομένου ότι όλα τα αντηλιακά περιέχουν χημικές ουσίες. Πολλές ανόργανες φόρμουλες χρησιμοποιούν επίσης άλλα συστατικά, γνωστά ως «ενισχυτές», που βοηθούν τα ενεργά φίλτρα να λειτουργούν καλύτερα.
Πιο ακριβείς όροι θα ήταν τα «διαλυτά» φίλτρα αντηλιακής προστασίας – που μπορούν να διεισδύσουν στο δέρμα – και τα «μη διαλυτά» φίλτρα που δεν το κάνουν, όπως εξήγησε ο Christian Surber, δερματοφαρμακολόγος (ειδικός που μελετά την επίδραση φαρμάκων στο δέρμα) από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και το Πανεπιστήμιο της Βασιλείας.
«Η μόνη διαφορά είναι ο τρόπος δράσης [των φίλτρων],» δήλωσε, σύμφωνα με όσα μεταδίδει το Euronews Health. «Μπορεί να είναι απορρόφηση ή ανάκλαση.»
Οι ανησυχίες για το πώς τα αντηλιακά επηρεάζουν την υγεία μας δεν είναι κάτι νέο. Γι’ αυτό, το Επιστημονικό Επιτροπό Προστασίας Καταναλωτών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (SCCS) αξιολόγησε το 2021 την ασφάλεια τριών μη ανόργανων φίλτρων UV – oxybenzone, homosalate και octocrylene – εξαιτίας φόβων ότι μπορεί να έχουν ιδιότητες που επηρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα.
Το SCCS κατέληξε ότι τα homosalate και oxybenzone δεν ήταν ασφαλή στις συνήθεις συγκεντρώσεις χρήσης εκείνη την περίοδο, ενώ το octocrylene ήταν ασφαλές σε συγκέντρωση μέχρι 10%, παρότι τα δεδομένα κρίθηκαν ανεπαρκή.
Μία ανάλυση, για παράδειγμα, εκτίμησε ότι κάποιος θα έπρεπε να εφαρμόζει αντηλιακό καθημερινά για 277 χρόνια ώστε να εμφανίσει τις ίδιες ορμονικές διαταραχές που παρατηρήθηκαν σε πειραματόζωα που έλαβαν oxybenzone σε εργαστηριακές συνθήκες.
Παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέβαλε νέους περιορισμούς το 2022 για να μειώσει τις ποσότητες αυτών των φίλτρων στα αντηλιακά.
«Στην αγορά σχεδόν δεν τα βλέπουμε πια, γιατί οι παραγωγοί γνωρίζουν ότι μπορεί να δημιουργήσουν προβλήματα ή ότι σε λίγα χρόνια δεν θα επιτρέπονται στην ευρωπαϊκή αγορά,» είπε η Laura Clays από το Euroconsumers και την βελγική οργάνωση προστασίας καταναλωτών Test-Achats στο Euronews Health.
Πέρα από αυτούς τους πιθανούς κινδύνους, πολλοί με ευαίσθητο δέρμα προτιμούν τα ανόργανα αντηλιακά που περιέχουν συστατικά όπως το οξείδιο του ψευδαργύρου και το διοξείδιο του τιτανίου, καθώς είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσουν ερεθισμούς, πρόσθεσε η Clays.
Ωστόσο, όταν η οργάνωσή της έκανε δοκιμές καταναλωτών, αρκετές φόρμουλες που βασίζονται μόνο σε ανόργανα φίλτρα παρείχαν χαμηλότερη προστασία SPF από αυτή που ανέγραφαν στις ετικέτες, πράγμα που σημαίνει ότι «όσες περιέχουν μόνο ανόργανα φίλτρα δεν σε προστατεύουν αρκετά».
Επειδή το αντηλιακό δεν απορροφάται από το δέρμα, οι χρήστες πρέπει να φροντίζουν να το απλώνουν ομοιόμορφα και σε επαρκή ποσότητα. Αυτό αποτελεί άλλη μια πρόκληση, σύμφωνα με τις δοκιμές της Clays: οι άνθρωποι επαναεφαρμόζουν λιγότερο συχνά τα ανόργανα αντηλιακά, εν μέρει επειδή δεν τους αρέσει το λεπτό στρώμα λευκής υπόλειψης που αφήνουν.
Όμως, όταν χρησιμοποιούνται σωστά, και τα χημικά και τα ανόργανα αντηλιακά θεωρούνται ευρέως ασφαλή και αποτελεσματικά από δερματολόγους και αρμόδιες αρχές υγείας.
«Κατά βάση, όλα τα φίλτρα αντηλιακής προστασίας έχουν αξιολογηθεί και κριθεί ασφαλή από τις ρυθμιστικές αρχές,» εξήγησε ο Surber.
Τελικά, συμφωνούν οι ειδικοί του δέρματος, το καλύτερο αντηλιακό είναι αυτό που θα χρησιμοποιείς τακτικά και σωστά.
«Δεν υπάρχει πραγματικά μεγάλη διαφορά στην υγεία μεταξύ των δύο,» κατέληξε η Clays.
