Κανείς δεν θα ήθελε να δουλεύει χωρίς μισθό ή, ακόμη χειρότερα, να πληρώνει για να βρίσκεται στη δουλειά. Κι όμως, στην Κίνα, ολοένα και περισσότεροι νέοι άνεργοι πληρώνουν εταιρείες για να «προσποιούνται» ότι εργάζονται, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μια νέα, ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά.
Το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται σε μια περίοδο ασθενούς κινεζικής οικονομίας και δυσκίνητης αγοράς εργασίας, με την ανεργία των νέων να παραμένει σε υψηλά επίπεδα – πάνω από 14%.
Καθώς οι πραγματικές θέσεις εργασίας γίνονται όλο και πιο δυσεύρετες, αρκετοί νέοι προτιμούν να πληρώνουν για να πηγαίνουν σε ένα «γραφείο» παρά να μένουν άπραγοι στο σπίτι.
Ο Shui Zhou, 30 ετών, είχε μια αποτυχημένη επιχειρηματική προσπάθεια στον χώρο της εστίασης το 2024. Τον Απρίλιο φέτος, άρχισε να πληρώνει 30 γουάν την ημέρα (περίπου 4,20 δολάρια) για να πηγαίνει σε έναν εικονικό χώρο εργασίας που λειτουργεί η εταιρεία Pretend To Work Company, στην πόλη Ντονγκουάν, 114 χιλιόμετρα βόρεια του Χονγκ Κονγκ. Εκεί, μοιράζεται τον χώρο με πέντε «συναδέλφους» που κάνουν το ίδιο.
«Νιώθω πολύ χαρούμενος. Είναι σαν να δουλεύουμε όλοι μαζί σαν ομάδα», λέει ο Zhou.
Ανάλογες επιχειρήσεις εμφανίζονται πλέον σε μεγάλες πόλεις, όπως Σεντζέν, Σαγκάη, Ναντζίνγκ, Γουχάν, Τσενγκντού και Κουνμίνγκ.
Οι χώροι αυτοί μοιάζουν με κανονικά, πλήρως εξοπλισμένα γραφεία: διαθέτουν υπολογιστές, πρόσβαση στο διαδίκτυο, αίθουσες συσκέψεων και χώρους για τσάι.
Οι συμμετέχοντες μπορούν να χρησιμοποιούν τον εξοπλισμό για να ψάχνουν δουλειά ή να ξεκινούν δικές τους start-up ιδέες.
Το ημερήσιο κόστος –συνήθως μεταξύ 30 και 50 γουάν– περιλαμβάνει πολλές φορές γεύμα, σνακ και ποτά.
Ο Dr Christian Yao, καθηγητής στο Victoria University of Wellington της Νέας Ζηλανδίας, εξηγεί:
«Το φαινόμενο της προσποίησης εργασίας είναι πλέον πολύ συνηθισμένο. Λόγω της οικονομικής μετάβασης και της αναντιστοιχίας μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς, οι νέοι χρειάζονται τέτοιους χώρους για να σκεφτούν τα επόμενα βήματά τους ή να κάνουν περιστασιακές δουλειές ως μεταβατική λύση».
Ο Zhou ανακάλυψε την εταιρεία μέσω του κινεζικού social media Xiaohongshu και θεώρησε ότι το περιβάλλον γραφείου θα βελτίωνε την αυτοπειθαρχία του.
Στέλνει φωτογραφίες στους γονείς του, οι οποίοι πλέον νιώθουν πιο ήσυχοι για την ανεργία του.
Παρότι η προσέλευση είναι ελεύθερη, εκείνος φτάνει συνήθως 8–9 το πρωί και φεύγει αργά το βράδυ.
Οι «συνάδελφοι» έχουν γίνει φίλοι του· δουλεύουν σοβαρά όταν αναζητούν εργασία και, όταν έχουν χρόνο, συζητούν, κάνουν αστεία ή παίζουν παιχνίδια. Συχνά τρώνε μαζί μετά τη «δουλειά».
Η Xiaowen Tang, 23 ετών, νοίκιασε για έναν μήνα θέση σε τέτοιο γραφείο στη Σαγκάη. Απόφοιτη πανεπιστημίου το 2024, δεν έχει βρει ακόμη μόνιμη δουλειά.
Το πανεπιστήμιό της έχει έναν άτυπο κανόνα: οι φοιτητές πρέπει εντός ενός έτους από την αποφοίτηση να υπογράψουν σύμβαση εργασίας ή να παρουσιάσουν αποδεικτικό πρακτικής άσκησης – αλλιώς δεν παίρνουν δίπλωμα.
Έτσι, έστειλε φωτογραφίες του γραφείου στο πανεπιστήμιο ως «απόδειξη πρακτικής», ενώ στην πραγματικότητα πλήρωνε ημερήσιο πάσο και έγραφε διαδικτυακά μυθιστορήματα για χαρτζιλίκι.
«Αν είναι να προσποιείσαι, κάν’ το μέχρι τέλους», σχολιάζει.
Ο Dr Biao Xiang, διευθυντής στο Max Planck Institute for Social Anthropology στη Γερμανία, εκτιμά ότι η τάση προκύπτει από ένα «αίσθημα απογοήτευσης και αδυναμίας» λόγω έλλειψης ευκαιριών.
«Η προσποιητή εργασία είναι ένα κέλυφος που επιλέγουν οι νέοι για να δημιουργήσουν απόσταση από την κοινωνία και να κερδίσουν λίγο χώρο για τον εαυτό τους».
Ο 30χρονος Feiyu (ψευδώνυμο), ιδιοκτήτης της Pretend To Work Company, λέει:
«Δεν πουλάω θέση εργασίας· πουλάω την αξιοπρέπεια του να μην αισθάνεσαι άχρηστος».
Ο ίδιος έμεινε άνεργος όταν η επιχείρησή του στο λιανεμπόριο έκλεισε λόγω Covid. «Ήμουν καταθλιπτικός και αυτοκαταστροφικός. Ήθελες να αλλάξεις την κατάσταση, αλλά δεν μπορούσες», θυμάται.
Από τον Απρίλιο, διαφημίζει την υπηρεσία· μέσα σε έναν μήνα όλες οι θέσεις είχαν καλυφθεί, ενώ οι νέοι ενδιαφερόμενοι πρέπει να υποβάλουν αίτηση.
Το 40% των πελατών είναι πρόσφατοι απόφοιτοι που χρειάζονται «φωτογραφική απόδειξη» πρακτικής, ενώ το 60% είναι freelancers και digital nomads. Η μέση ηλικία είναι γύρω στα 30.
Ο Feiyu αναγνωρίζει ότι το μέλλον της επιχείρησης ως κερδοφόρου μοντέλου είναι αβέβαιο.
«Χρησιμοποιεί ψέματα για να διατηρήσει την αξιοπρέπεια, αλλά μπορεί να βοηθήσει κάποιους να βρουν την αλήθεια. Αν απλώς παρατείνουμε την προσποίηση, γινόμαστε συνένοχοι σε μια ήπια εξαπάτηση. Μόνο αν μετατρέψουμε το ψεύτικο γραφείο σε πραγματική αφετηρία, θα έχει νόημα».
Πλέον, ο Zhou αφιερώνει τον χρόνο του στην εκμάθηση δεξιοτήτων Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), καθώς βλέπει όλο και περισσότερες αγγελίες που ζητούν εμπειρία σε AI εργαλεία.
Πιστεύει ότι αυτό «θα κάνει ευκολότερη» την ανεύρεση μόνιμης εργασίας.
