Οι περισσότεροι ηγέτες δυσκολεύονται να πουν «όχι». Φοβούνται ότι θα απογοητεύσουν, θα φανεί πως δεν υποστηρίζουν την ομάδα ή ότι θα χαθεί το κλίμα συνεργασίας. Στην πραγματικότητα, όμως, η αδυναμία να πεις «όχι» με σαφήνεια και σεβασμό μπορεί να αποδειχθεί πολύ πιο καταστροφική.
Το «όχι» δεν είναι πράξη απόρριψης, είναι πράξη στρατηγικής προστασίας. Προστατεύει την ενέργεια της ομάδας, τη σαφήνεια των προτεραιοτήτων και –τελικά– την ποιότητα των αποτελεσμάτων. Η διαφορά ανάμεσα στο «όχι» που τραυματίζει και στο «όχι» που χτίζει σεβασμό βρίσκεται αποκλειστικά στον τρόπο που το διατυπώνεις.
Οι εξαιρετικοί ηγέτες δεν λένε απλώς «όχι», το πλαισιώνουν σωστά. Αναγνωρίζουν την αξία της πρότασης, εξηγούν το πλαίσιο και κρατούν ανοιχτή την πόρτα για μελλοντικές δυνατότητες. Έτσι, αντί να γκρεμίζουν εμπιστοσύνη, τη δυναμώνουν.
Παρακάτω είναι οι πέντε τρόποι για να αρνηθείς με ευθύτητα και σεβασμό, χωρίς να ρίξεις το ηθικό της ομάδας σου.
Κάθε οργανισμός χρειάζεται κατεύθυνση. Αν μια ιδέα δεν εξυπηρετεί τον κεντρικό σκοπό, το «όχι» δεν είναι άρνηση, είναι διατήρηση εστίασης. Μπορείς να πεις:
«Είναι πολύ καλή ιδέα, αλλά αυτή την περίοδο δίνουμε προτεραιότητα σε δράσεις που στηρίζουν άμεσα τους στρατηγικούς μας στόχους.»
Έτσι επιβεβαιώνεις τη σκέψη του άλλου, παραπέμπεις στις κοινές προτεραιότητες και διατηρείς καθαρή την πορεία χωρίς να αποθαρρύνεις την πρωτοβουλία.
Η πιο συνηθισμένη παγίδα: να λες «ναι» ενώ ξέρεις ότι δεν υπάρχει διαθέσιμος χρόνος ή ενέργεια. Το τίμημα είναι η εξουθένωση. Ένας ηγέτης που προστατεύει το ρυθμό της ομάδας του χτίζει εμπιστοσύνη. Ένα παράδειγμα:
«Η ομάδα αυτή τη στιγμή λειτουργεί στο μέγιστο. Ας το ξαναδούμε όταν θα υπάρχει περισσότερος χώρος για να το υποστηρίξουμε σωστά.»
Το μήνυμα είναι καθαρό: σεβασμός στην πραγματικότητα, ελπίδα για το μέλλον, προστασία της ποιότητας εργασίας.
Μερικές φορές δεν είναι θέμα χρόνου, αλλά μέσων. Το να παραδεχτείς ότι κάτι δεν μπορεί να γίνει σωστά χωρίς επιπλέον πόρους δείχνει ρεαλισμό και υπευθυνότητα, όχι άρνηση.
«Για να το κάνουμε σωστά, θα χρειαστούμε περισσότερο χρόνο ή προϋπολογισμό. Ας το επανεξετάσουμε όταν υπάρξουν διαθέσιμα τα κατάλληλα μέσα.»
Αυτή η απάντηση οριοθετεί την ποιότητα, ξεκαθαρίζει το πλαίσιο και κρατά την πόρτα ανοιχτή για μια πιο ώριμη στιγμή.
Οι περισσότεροι ηγέτες υποκύπτουν στην πίεση των deadlines, θυσιάζοντας την ποιότητα στο βωμό της ταχύτητας. Ένας ώριμος ηγέτης ξέρει πότε να αντισταθεί. Μπορεί να πει:
«Αυτό το χρονοδιάγραμμα ίσως επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα. Μπορούμε να δούμε μια πιο ρεαλιστική εκδοχή;»
Η στάση αυτή προτάσσει την ποιότητα, προτείνει εναλλακτική και ρυθμίζει προσδοκίες — τρία στοιχεία που αποτρέπουν κρίσεις και διαψεύσεις.
Καμία επιτυχία δεν αξίζει αν έρχεται εις βάρος της αντοχής και της ψυχικής υγείας των ανθρώπων σου. Ένα «όχι» με γνώμονα την ευημερία δείχνει σεβασμό, διορατικότητα και ηγετική ωριμότητα. Μπορείς να πεις:
«Είμαστε κοντά στα όριά μας και θέλω να διασφαλίσω ότι λειτουργούμε βιώσιμα. Καλύτερα να το αφήσουμε προσωρινά στην άκρη.»
Ένα τέτοιο μήνυμα χτίζει πίστη και αφοσίωση, γιατί δείχνει ότι βλέπεις την ομάδα ως ανθρώπους, όχι ως μηχανή παραγωγής.
Οι ηγέτες που γνωρίζουν πώς να αρνούνται σωστά έχουν καταλάβει κάτι θεμελιώδες:
Κάθε «όχι» προστατεύει ένα πιο σημαντικό «ναι».
Η ομάδα δεν χρειάζεται κάποιον που συμφωνεί με όλα. Χρειάζεται κάποιον που προστατεύει ό,τι μετράει πραγματικά. Όταν το κάνεις αυτό με διαφάνεια και σεβασμό, δεν χάνεις την εμπιστοσύνη τους, αντιθέτως τη δυναμώνεις.
Το αποτέλεσμα; Ομάδες που σέβονται τις αποφάσεις σου, έργα που ολοκληρώνονται σωστά και άνθρωποι που ξέρουν ότι μπορούν να στηριχθούν σε εσένα. Γιατί, τελικά, όταν λες «όχι» στρατηγικά, στην πραγματικότητα λες «ναι» στην ποιότητα, στη σταθερότητα και στην ουσία.
