Σε δραματική αύξηση των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμότητα οδηγεί αποψίλωση των τροπικών δασών, σύμφωνα με νέα μελέτη που αναδεικνύει το ανθρωπογενές κόστος της καταστροφής των δασών. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου στο Nature Climate Change, καταδεικνύει ότι η τοπική θέρμανση λόγω της αποψίλωσης των τροπικών δασών έχει ήδη εκθέσει πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους σε υψηλότερες θερμοκρασίες και σχετίζεται με περίπου 28.000 υπερβάλλοντες θανάτους κάθε χρόνο – δηλαδή σχεδόν μισό εκατομμύριο τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Στις περιοχές όπου τα δάση κόπηκαν κοντά σε αστικά ή πυκνοκατοικημένα κέντρα, οι επιπτώσεις ήταν ιδιαίτερα έντονες. Περίπου 48 εκατομμύρια άνθρωποι στην Ινδονησία, 42 εκατομμύρια στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και 21 εκατομμύρια στη Βραζιλία είναι ήδη εκτεθειμένοι σε υψηλότερες θερμοκρασίες που συνδέονται με την απώλεια δασών.
Η μελέτη, υπό την ηγεσία της Dr Carly Reddington και του Professor Dominick Spracklen από το University of Leeds, ανέλυσε την αποψίλωση σε Κεντρική και Νότια Αμερική, Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία. Διαπιστώθηκε ότι η αφαίρεση των τροπικών δέντρων, που ψύχουν το κλίμα μέσω της σκιάς, της απελευθέρωσης υγρασίας και της αποθήκευσης άνθρακα, έχει εκθέσει πάνω από 300 εκατομμύρια ανθρώπους σε υψηλότερες τοπικές θερμοκρασίες.
«Στις περιοχές που χάθηκαν τροπικά δάση, πάνω από το ένα τρίτο όλων των θανάτων που σχετίζονται με τη θερμότητα συνδέονται με την αποψίλωση,» γράφουν οι ερευνητές.
Οι επιπτώσεις είναι «σχεδόν άμεσες – μέσα σε λίγες μέρες από την κοπή των δασών», σύμφωνα με τον Spracklen.
«Τα δάση διατηρούν το τοπικό κλίμα πιο δροσερό, αντλώντας νερό από το έδαφος στην ατμόσφαιρα. Όταν αυτό εξατμίζεται, ψύχει το περιβάλλον», εξηγεί.
«Είναι σαν τον ιδρώτα του σώματος σε μια ζεστή μέρα – όταν ο ιδρώτας εξατμίζεται, ψύχεται το δέρμα. Όταν κόβουμε τα δέντρα, σταματά αυτός ο μηχανισμός “ιδρώτα” και το τοπικό κλίμα θερμαίνεται. Οι κάτοικοι της περιοχής αρχίζουν να αισθάνονται αυτή τη ζέστη αμέσως».
Τα ευρήματα προσθέτουν μια νέα διάσταση στις ανησυχίες για την επιταχυνόμενη απώλεια δασών.
Νωρίτερα φέτος, μια έκθεση του World Resources Institute (WRI) και της Google DeepMind έδειξε ότι το 34% των δασικών εκτάσεων – περίπου 177 εκατομμύρια εκτάρια – που χάθηκαν μεταξύ 2001 και 2024 είναι πλέον μόνιμο, καθώς είναι απίθανο να αναγεννηθούν φυσικά.
Η Ευρώπη βρίσκεται επίσης υπό πίεση να αντιμετωπίσει το ρόλο της στην παγκόσμια απώλεια δασών. Καθώς αγροί, ορυχεία και έργα υποδομής εξαφανίζουν τα δάση με ανησυχητικούς ρυθμούς, η ΕΕ δυσκολεύεται να εφαρμόσει νόμους που θα κρατούσαν προϊόντα συνδεδεμένα με αποψίλωση μακριά από τα ράφια. Πέρυσι, ανέβαλε την εφαρμογή του πολυαναμενόμενου Κανονισμού για την Αποψίλωση για 12 μήνες.
Ο νόμος επρόκειτο να τεθεί σε ισχύ στα τέλη του 2024, απαιτώντας από προμηθευτές προϊόντων όπως φοινικέλαιο, βοδινό, ξυλεία και καφέ να αποδείξουν ότι η παραγωγή τους δεν σχετίζεται με αποψίλωση. Οι μη συμμορφούμενοι παραγωγοί θα αποκλείονταν από την τεράστια ενιαία αγορά της ΕΕ.
Η εφαρμογή μετατέθηκε για τα τέλη του 2025 για μεγάλες εταιρείες και μέχρι το 2026 για μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η καθυστέρηση αυτή ενισχύει τις ανησυχίες ότι προϊόντα συνδεδεμένα με αποψίλωση θα συνεχίσουν να εισέρχονται στην Ευρώπη χωρίς έλεγχο – ένα σιωπηλό, επαναλαμβανόμενο πρόβλημα.
Μια έρευνα του Bureau of Investigative Journalism αποκάλυψε πέρυσι ότι πέντε ναυτιλιακές εταιρείες μετέφεραν πάνω από μισό εκατομμύριο τόνους βοδινού και δερμάτινων προϊόντων από βραζιλιάνικα σφαγεία συνδεδεμένα με αποψίλωση μεταξύ 2021-2022.
Η αναδυόμενη επιστήμη υπογραμμίζει ότι τα τροπικά δάση λειτουργούν ως φυσική ασπίδα ενάντια στην θανατηφόρα θερμότητα, αλλά και σε διάφορες σχετιζόμενες ασθένειες.
Η αποψίλωση σχετίζεται με πληθώρα προβλημάτων που βλάπτουν την ανθρώπινη υγεία. Οι συγγραφείς αναφέρουν ότι η ρύπανση από καπνούς σε αποψιλωμένες περιοχές υποβαθμίζει την ποιότητα του αέρα και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο μαλάριας.
Χωρίς ισχυρότερη προστασία των υφιστάμενων δασών, οι κοινότητες στους τροπικούς θα αντιμετωπίσουν σκληρότερες συνθήκες ζωής, πιεσμένα συστήματα υγείας και αυξανόμενη θνησιμότητα από περισσότερους παράγοντες πέραν της θερμότητας.
«Τα ευρήματά μας τονίζουν την επείγουσα ανάγκη μείωσης της τροπικής αποψίλωσης», δήλωσε ο Spracklen.
