Αβέβαιη παραμένει η κατάληξη των διαπραγματεύσεων για έναν ουσιωδώς δεσμευτικό «οδικό χάρτη» απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, όσο κι αν εντείνεται η διεθνής πίεση και η ασφυκτική κλιματική ανάγκη για μια τέτοια συμφωνία.
Την Πέμπτη (21 Νοεμβρίου) δημοσιεύθηκε νέο προσχέδιο της τελικής συμφωνίας της COP30, στο οποίο εξαφανίστηκε κάθε αναφορά σε ορυκτά καύσιμα.
Το κείμενο δέχθηκε άμεση και σφοδρή κριτική από ειδικούς και περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίοι υποστηρίζουν ότι το προσχέδιο «είναι σαν να μην υπάρχει», καθώς δεν περιέχει ουσιαστικά μέτρα ικανά να κρατήσουν την υπερθέρμανση κάτω από 1,5°C.
Η μετάβαση μακριά από την παραγωγή ορυκτών καυσίμων δεν βρισκόταν αρχικά στην επίσημη ατζέντα της COP30. Ωστόσο, η πολιτική δυναμική γύρω από το θέμα την έχει μετατρέψει σε κεντρικό σημείο αντιπαράθεσης.
Το παράδοξο είναι ότι αυτό που ζητείται από τις χώρες δεν είναι καν ένας δεσμευτικός οδικός χάρτης απεξάρτησης, αλλά μια αόριστη δέσμευση, ένας τέτοιος χάρτης, να δημιουργηθεί κάποια στιγμή στο μέλλον.
Στην πράξη, κάθε χώρα θα μπορούσε να θέτει τους δικούς της στόχους, χωρίς συγκεκριμένα μέτρα ή μηχανισμούς επιβολής.
Υπάρχει, μάλιστα, οπισθοχώρηση σε σχέση με τη COP28 στο Ντουμπάι, όπου σχεδόν 200 κράτη συμφώνησαν να «κινηθούν μακριά από τα ορυκτά καύσιμα» στα ενεργειακά τους συστήματα, με τρόπο «δίκαιο, τακτικό και ισότιμο», για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Στις 18 Νοεμβρίου, περισσότεροι από 20 υπουργοί πραγματοποίησαν κοινή συνέντευξη Τύπου ζητώντας το τελικό κείμενο να περιλαμβάνει ρητή δέσμευση για την εκπόνηση οδικού χάρτη απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα.
Έκτοτε, πάνω από 80 χώρες, μεταξύ των οποίων η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ολλανδία αλλά και αναπτυσσόμενες χώρες όπως η Κολομβία και η Κένυα, έχουν ταχθεί υπέρ ενός τέτοιου σχεδίου.
Έχει επίσης διαρρεύσει ότι ο ίδιος σκοπεύει να μεταφέρει το ζήτημα στη σύνοδο των G20, εάν δεν υπάρξει συμφωνία εντός της COP30.
Η κατάσταση περιπλέχθηκε ακόμη περισσότερο μετά την πυρκαγιά που ξέσπασε σε χώρο της COP30 στις 20 Νοεμβρίου, οδηγώντας σε καθυστερήσεις κρίσιμων διαπραγματεύσεων.
Με τη λήξη της συνόδου να είναι προγραμματισμένη για σήμερα στις 18:00 (τοπική ώρα) και χωρίς ίχνος τελικής συμφωνίας, όλα δείχνουν ότι η COP30 θα παραταθεί.
Συνήθως, τα προσχέδια στη διάρκεια μιας Συνόδου Κορυφής του ΟΗΕ περνούν από πολλαπλές αναθεωρήσεις μέχρι την τελική συμφωνία, καθώς απαιτείται η συναίνεση όλων των σχεδόν 200 χωρών.
Σε προηγούμενη εκδοχή του κειμένου υπήρχαν τρεις πιθανές επιλογές για συμφωνία επί της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα. Αυτές όμως αφαιρέθηκαν, έπειτα από αντίσταση χωρών παραγωγών πετρελαίου.
Το νεότερο προσχέδιο περιορίζεται σε γενικόλογη αναφορά στην ανάγκη «αποτελεσματικής και προοδευτικής ανταπόκρισης» στην κλιματική κρίση.
Αναγνωρίζει την προσπάθεια για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5°C και προτείνει μια πορεία προς «ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές και ανθεκτικότητα στο κλίμα» — χωρίς να συνδέει αυτή την πορεία με τα ορυκτά καύσιμα.
Αναφέρεται επίσης στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αναπτυσσόμενες χώρες, όπως οι οικονομικοί και τεχνικοί περιορισμοί.
Η ανάγκη τριπλασιασμού της κλιματικής χρηματοδότησης έως το 2030 περιλαμβάνεται στο κείμενο.
Πάντως, όλα δείχνουν ότι χώρες πλούσιες σε ορυκτά καύσιμα, όπως η Σαουδική Αραβία, αποτελούν τους κύριους παράγοντες που μπλοκάρουν έναν δεσμευτικό οδικό χάρτη.
Ήδη, δεκάδες χώρες έχουν αποστείλει κοινή επιστολή στην COP30 υποστηρίζοντας ότι η απουσία αναφοράς στα ορυκτά καύσιμα είναι «απαράδεκτη».
Η Κολομβία παρουσίασε τη Διακήρυξη της Μπελέμ (Belém Declaration), συσπειρώνοντας πλέον 24 χώρες γύρω από μια πιο φιλόδοξη δέσμευση για πλήρη και δίκαιη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Η διακήρυξη θα παρουσιαστεί επισήμως σε διεθνή διάσκεψη τον Απρίλιο του επόμενου έτους στη Σάντα Μάρτα της Κολομβίας.
Περιβαλλοντικοί νομικοί και αναλυτές τονίζουν ότι πρόκειται για το πιο ξεκάθαρο πολιτικό μήνυμα εντός της COP30 που «ονομάζει ευθέως το πρόβλημα: τα ορυκτά καύσιμα».
Όπως σημειώνει η Johanna Gusman του CIEL, η Διακήρυξη αποτελεί «φάρο ηγεσίας υψηλής φιλοδοξίας» και δείχνει τον δρόμο προς μια δίκαιη και χρηματοδοτούμενη μετάβαση.
Η Nikki Reisch, επίσης από το CIEL, τη χαρακτηρίζει «σημείο καμπής», υπογραμμίζοντας ότι απαιτείται συνεργασία πέρα από το πλαίσιο της UNFCCC, ώστε ένα μικρό σύνολο χωρών να μην κρατά σε ομηρία την παγκόσμια πρόοδο.
Η οργάνωση Oil Change International ασκεί αυστηρή κριτική, τονίζοντας ότι πλούσιες χώρες εξακολουθούν να αποφεύγουν τη δίκαιη και άτοκη χρηματοδότηση που είναι απαραίτητη για τη μετάβαση των αναπτυσσόμενων χωρών.
Σύμφωνα με εκπρόσωπο της οργάνωσης:
«Ήρθαμε στη COP30 για ένα πακέτο δικαιοσύνης και ισότητας. Το κείμενο που παρουσιάστηκε είναι ντροπιαστικά αδύναμο: δεν αναφέρει τα ορυκτά καύσιμα, δεν επιβάλλει λογοδοσία στις πλούσιες χώρες και περιορίζεται σε αόριστες υποσχέσεις.»
Ο CEO της Global Renewables Alliance, Bruce Douglas, προειδοποιεί ότι αν η COP30 δεν υιοθετήσει ξεκάθαρο οδικό χάρτη, «οι χώρες θα χάσουν μια ανεπανάληπτη ευκαιρία».
«Η μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα έχει ήδη επιχειρηματικό νόημα — οι επενδύσεις στις ΑΠΕ ξεπερνούν κατά δύο προς ένα τις επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα», σημειώνει.
Προσθέτει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει τώρα να ευθυγραμμίσουν πολιτικές και χρηματοδότηση, να ενσωματώσουν στόχους ΑΠΕ στα εθνικά σχέδια και να απελευθερώσουν τον ιδιωτικό τομέα ώστε να επενδύσει στην καθαρή ανάπτυξη.
Περισσότερες ειδήσεις
Οι χώρες βάζουν τέλος στα fake news για το κλίμα – Ιστορική πρωτοβουλία στη Cop30
COP30: Μπορεί το νέο ταμείο «Tropical Forests Forever» να φρενάρει την αποψίλωση των δασών;
