Υπουργοί και εκπρόσωποι από περισσότερες από 95 χώρες απηύθυναν έκκληση για μια φιλόδοξη συμφωνία στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για τη διεθνή συνθήκη κατά των πλαστικών, στο UN Ocean Conference (UNOC) που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη (11/6).
Οι συνομιλίες για τη συνθήκη του ΟΗΕ κατά των πλαστικών κατέρρευσαν στα τέλη του 2024, καθώς οι χώρες δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν στον καλύτερο τρόπο για να σταματήσει η ετήσια εισροή εκατομμυρίων τόνων πλαστικού στο περιβάλλον. Ο επόμενος γύρος συνομιλιών αναμένεται να συνεχιστεί στη Γενεύη της Ελβετίας τον Αύγουστο.
Η διακήρυξη, που έχει ονομαστεί «Nice Wake-Up Call» (Η Δυνατή Προειδοποίηση της Νίκαιας), περιγράφει πέντε βασικά στοιχεία που θεωρούν οι υπογράφοντες κρίσιμα για την επίτευξη μιας παγκόσμιας συμφωνίας «αντάξιας των επιστημονικών δεδομένων και των απαιτήσεων των πολιτών».
Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν μια ολιστική προσέγγιση σε όλο τον κύκλο ζωής των πλαστικών, που αφορά:
«Μια συνθήκη που δεν περιλαμβάνει αυτά τα στοιχεία, που βασίζεται μόνο σε εθελοντικά μέτρα ή που δεν καλύπτει ολόκληρο τον κύκλο ζωής του πλαστικού, δεν θα είναι αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της πρόκλησης της πλαστικής ρύπανσης», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην «Nice Wake-Up Call».
Η Γαλλίδα Υπουργός Οικολογικής Μετάβασης, Agnes Pannier-Runacher, δήλωσε στη σύνοδο ότι η διακήρυξη εκπέμπει «ένα σαφές και δυνατό μήνυμα».
Περισσότερες από 200 χώρες συναντήθηκαν πέρυσι στη Νότια Κορέα, σε έναν γύρο συνομιλιών που θα όριζε την τελική συμφωνία για την παγκόσμια αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Ωστόσο, μετά από δύο χρόνια διαπραγματεύσεων, οι συνομιλίες απέτυχαν, καθώς προέκυψαν βαθιές διαφωνίες ανάμεσα σε χώρες που ζητούν τη σταδιακή κατάργηση του πλαστικού και σε πετρελαιοπαραγωγούς. Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα ζητήματα ήταν το αν θα υπάρξει δεσμευτική μείωση στην παραγωγή πλαστικού ή αν η λύση θα βασιστεί στην ανακύκλωση.
Η Υπουργός Pannier-Runacher τόνισε στους δημοσιογράφους στην UNOC ότι απαιτούνται ολιστικά μέτρα που καλύπτουν όλο τον κύκλο ζωής των πλαστικών:
«Η καλύτερη διαχείριση αποβλήτων και η ανακύκλωση δεν αρκούν για να λυθεί το πρόβλημα. Αυτό είναι ψέμα.»
Η διακήρυξη αποτελεί μια ενωμένη φωνή από τις χώρες που πιέζουν για μια φιλόδοξη συμφωνία εν όψει της συνέχισης των διαπραγματεύσεων.
Η Jessica Roswall, Επίτροπος της ΕΕ για το Περιβάλλον, την Ανθεκτικότητα Υδάτων και την Ανταγωνιστική Κυκλική Οικονομία, κάλεσε τις χώρες να προσεγγίσουν τον επόμενο γύρο συνομιλιών τον Αύγουστο «με διάλογο και διάθεση να βρουν κοινό έδαφος».
Με το επίκεντρο των συζητήσεων να είναι η προστασία των ωκεανών, μια φιλόδοξη συνθήκη κατά των πλαστικών αποτελεί κεντρικό στόχο.
«Κάθε χρόνο παράγονται πάνω από 400 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παγκοσμίως — το ένα τρίτο από αυτά χρησιμοποιείται μόνο μια φορά», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Antonio Guterres, κατά το άνοιγμα της UNOC τη Δευτέρα. «Κάθε μέρα, ισοδύναμο με περισσότερα από 2.000 φορτηγά απορριμμάτων γεμάτα πλαστικό καταλήγει στους ωκεανούς, τα ποτάμια και τις λίμνες μας.»
Η παραγωγή πλαστικού αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2060, ενώ σήμερα μόλις το 9% ανακυκλώνεται παγκοσμίως. Κάθε χρόνο, περίπου 11 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών αποβλήτων καταλήγουν στους ωκεανούς, αποτελώντας το 80% της συνολικής ρύπανσης τους.
Ο Andres del Castillo, ανώτερος δικηγόρος στο Center for International Environmental Law, δηλώνει ότι το «Wake-Up Call» πρέπει να είναι «βάση, όχι όριο»:
«Για να πετύχει η Παγκόσμια Συνθήκη για τα Πλαστικά, τα κράτη-μέλη πρέπει να ξεπεράσουν τις αόριστες υποσχέσεις και να προσδιορίσουν ξεκάθαρα πώς θα υλοποιήσουν μέτρα — με νομικά δεσμευτικό χαρακτήρα και με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα.
«Τον Αύγουστο στη Γενεύη, οι πολιτικές δηλώσεις δεν θα αρκούν. Πρέπει να δούμε τα κράτη να αντιστέκονται στα συμφέροντα των πετρελαιοκρατών και των ορυκτών καυσίμων μέσα στις διαπραγματεύσεις. Οι πράξεις τους θα μιλήσουν πιο δυνατά από τα λόγια.»
