Σημείο χωρίς επιστροφή – Αν ξεπεράσουμε το 1,5°C, «χάνουμε» τους παγετώνες για αιώνες
Η επιστήμη μίλησε: Οι παγετώνες λιώνουν και δεν... ξαναπαγώνουν – τουλάχιστον μέχρι το 2500
Από: Newsroom
Οι παγετώνες υψηλών ορέων (mountain glaciers) δεν πρόκειται να ανακάμψουν για αιώνες, ακόμη κι αν η παγκόσμια θερμοκρασία επιστρέψει σταδιακά κάτω από το όριο του 1,5°C, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Καθώς οι τρέχουσες πολιτικές για το κλίμα μας οδηγούν προς αύξηση της θερμοκρασίας κοντά στους 3°C, η έρευνα που ηγήθηκαν το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ (University of Bristol) και το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ (University of Innsbruck) στην Αυστρία, προσφέρει μια ανησυχητική ματιά σε ένα πιθανό μέλλον – και ταυτόχρονα απευθύνει μια επείγουσα έκκληση να αλλάξουμε πορεία.
«Είναι ξεκάθαρο ότι ένας κόσμος με υπέρβαση του 1,5°C είναι πολύ πιο καταστροφικός για τους παγετώνες υψηλών ορέων σε σύγκριση με έναν όπου το όριο τηρείται», δήλωσε ο Dr Fabien Maussion, Αναπληρωτής Καθηγητής στην Πολική Περιβαλλοντική Αλλαγή στο University of Bristol.
«Θέλαμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: Μπορούν οι παγετώνες υψηλών ορέων να ανακάμψουν αν ο πλανήτης αρχίσει να ψύχεται ξανά; Δυστυχώς, τα ευρήματά μας δείχνουν πως όχι – ούτε στη δική μας ζωή, ούτε σε αυτή των παιδιών μας.»
Γιατί το όριο του 1,5°C έχει τεράστια σημασία για τους παγετώνες υψηλών ορέων
Το 2024 καταγράφηκε ως το θερμότερο έτος στην ιστορία, ενώ ήταν και το πρώτο ημερολογιακό έτος που ξεπέρασε το όριο του 1,5°C.
Ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού είναι να περιοριστεί η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από αυτό το όριο, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, καθώς η υπέρβασή του συνδέεται με ραγδαία αύξηση κλιματικών καταστροφών. Ωστόσο, αυτός ο στόχος βασίζεται σε μακροπρόθεσμους μέσους όρους, οπότε τυπικά δεν έχει ξεπεραστεί ακόμα – αλλά πλησιάζουμε επικίνδυνα.
Η Παγκόσμια Μετεωρολογική Οργάνωση προειδοποίησε το 2023 ότι υπάρχει σχεδόν 50% πιθανότητα οι μέσες θερμοκρασίες μεταξύ 2024-2028 να ξεπεράσουν το όριο του 1,5°C.
Jokulsarlon glacial lake, Iceland.
Για να κατανοήσουν τι συνεπάγεται αυτό για τους παγετώνες υψηλών ορέων, οι επιστήμονες προσομοίωσαν ένα έντονο σενάριο υπέρβασης, στο οποίο η υπερθέρμανση κορυφώνεται στους 3°C έως το 2150 και στη συνέχεια μειώνεται σταδιακά στα 1,5°C μέχρι το 2300.
Σε αυτό το σενάριο, οι παγετώνες υψηλών ορέων θα χάσουν:
Έως και 16% περισσότερη μάζα έως το 2200, σε σύγκριση με έναν κόσμο που δεν ξεπερνά ποτέ το 1,5°C.
11% περισσότερη μάζα έως το 2500.
Και όλα αυτά προστίθενται στο ήδη προδιαγεγραμμένο λιώσιμο 35% που θα συμβεί ακόμη και στο «ασφαλές» όριο του 1,5°C.
Από το 2000, το λιώσιμο των παγετώνων έχει ανυψώσει τη στάθμη της θάλασσας κατά σχεδόν 2 εκατοστά, καθιστώντας το τη δεύτερη μεγαλύτερη αιτία μετά τη θερμική διαστολή των ωκεανών.
Οι παγετώνες υψηλών ορέων στις Άλπεις δεν θα ανακάμψουν πριν το 2500
«Τα μοντέλα μας δείχνουν ότι θα χρειαστούν αιώνες – ίσως και χιλιετίες – για να ανακάμψουν οι μεγάλοι πολικοί παγετώνες από ένα σενάριο υπέρβασης των 3°C», αναφέρει η Dr Lilian Schuster, κύρια συγγραφέας της μελέτης, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Climate Change, και ερευνήτρια στο University of Innsbruck.
Η έρευνα δεν περιλαμβάνει τους δύο μεγάλους πολικούς παγοστρώσεις (Ανταρκτική & Γροιλανδία), αλλά εξετάζει παγετώνες υψηλών ορέων, όπως στις Άλπεις, τα Ιμαλάια και τις Τροπικές Άνδεις.
Για αυτές τις περιοχές, η ανάκαμψη ίσως είναι δυνατή μέχρι το 2500 – αλλά σίγουρα όχι εντός των επόμενων γενεών.
Οι μεταβολές στο λιώσιμο των παγετώνων υψηλών ορέων έχουν τεράστιες επιπτώσεις για τις τοπικές κοινότητες που εξαρτώνται από τα νερά τους. Σε λεκάνες απορροής όπου οι παγετώνες ανακάμπτουν μετά το πέρασμα της θερμοκρασίας από το ζενίθ, η παροχή νερού μειώνεται ακόμη περισσότερο – ένα φαινόμενο που οι επιστήμονες αποκαλούν «παρατεταμένο χαμηλό» (trough water).
«Διαπιστώσαμε ότι σχεδόν οι μισές από τις λεκάνες που μελετήσαμε θα βιώσουν κάποιο είδος ‘trough water’ μετά το 2100», εξηγεί η Dr Schuster.
«Είναι ακόμα νωρίς για να εκτιμήσουμε τον πλήρη αντίκτυπο, αλλά η μελέτη μας είναι ένα πρώτο βήμα για να κατανοήσουμε τις σύνθετες συνέπειες των κλιματικών υπερβάσεων για τα υδάτινα συστήματα που τροφοδοτούνται από παγετώνες – και τη στάθμη της θάλασσας.»
Αν ξεπεράσουμε το 1,5°C – έστω και προσωρινά – «κλειδώνουμε» την απώλεια των παγετώνων υψηλών ορέων
«Το να ξεπεράσουμε το 1,5°C – ακόμη και για λίγο – σημαίνει ότι παγιώνεται η απώλεια των παγετώνων υψηλών ορέων για αιώνες. Η μελέτη μας αποδεικνύει πως οι ζημιές αυτές δεν μπορούν απλά να αντιστραφούν, ακόμη κι αν οι θερμοκρασίες επιστρέψουν σε ασφαλέστερα επίπεδα», καταλήγει ο Dr Maussion.
«Όσο καθυστερούμε τις περικοπές εκπομπών, τόσο περισσότερο επιβαρύνουμε τις μελλοντικές γενιές με αλλαγές που δεν μπορούν να αναστραφούν.»
