Σε μεγάλες ψηφιακές υποδομές, όπως ο υπερυπολογιστής «Δαίδαλος» και το εργοστάσιο AI «Φάρος», επενδύει η Ελλάδα θέτοντας ταυτόχρονα θέτει σαφείς κανόνες διαφάνειας, λογοδοσίας και κυβερνοασφάλειας για να προστατεύσει τη δημοκρατία από κινδύνους όπως τα deepfakes και η χειραγώγηση της δημόσιας γνώμης, σύμφωνα με τις δηλώσεις του υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου, στη διαδικτυακή του παρέμβαση στο διεθνές συνέδριο ECPR του ΑΠΘ.

Ο κ. Παπαστεργίου σημείωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) έχει ήδη αρχίσει να μετασχηματίζει την πολιτική επικοινωνία και τη συμμετοχή των πολιτών. Όπως υπογράμμισε, «οι ίδιες δυνατότητες που μπορούν να βελτιώσουν την εξυπηρέτηση των πολιτών, μπορούν να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη», μέσα από τεχνητές μεθόδους χειραγώγησης και αδιαφανή προφίλ.

Γι’ αυτό, όπως είπε, η Ευρώπη οφείλει να ακολουθήσει μια στρατηγική που θα συνδυάζει καινοτομία με διασφαλίσεις, ώστε να ενδυναμώσει την έρευνα και τη βιομηχανία, ενώ παράλληλα προστατεύει την ακεραιότητα των δημοκρατικών θεσμών. «Αυτή είναι η ισορροπία που εργαζόμαστε στην Ελλάδα για να επιτύχουμε», τόνισε.

Ο υπουργός παρουσίασε την Εθνική Στρατηγική Δημόσιων Δεδομένων, η οποία έχει σχεδιαστεί ώστε τα δεδομένα να αξιοποιούνται για εκπαίδευση, αξιολόγηση και ασφαλή ανάπτυξη εφαρμογών AI.

• Ο «Δαίδαλος», ο εθνικός υπερυπολογιστής, θα τεθεί σε λειτουργία τον επόμενο χρόνο.
• Πάνω σε αυτόν θα στηριχθεί ο «Φάρος», το Εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης της Ελλάδας, που εντάσσεται στο πρώτο κύμα AI εργοστασίων στην Ευρώπη. Θα προσφέρει πρόσβαση σε δεδομένα, εργαλεία, μοντέλα και τεχνογνωσία σε πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και startups.
• Ο «Φάρος» θα έχει και παράρτημα στη Δυτική Μακεδονία, ενισχύοντας την αποκέντρωση των ψηφιακών υποδομών.

Θεσμικές διασφαλίσεις και κυβερνοασφάλεια

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη διαφάνεια και ιχνηλασιμότητα των συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στον δημόσιο τομέα, με σαφείς γραμμές λογοδοσίας και αξιολόγηση των επιπτώσεων σε δικαιώματα και δημοκρατικές διαδικασίες.

Ενισχύεται, επίσης, η κυβερνοανθεκτικότητα, με την εφαρμογή πρακτικών NIS2 σε όλη την αλυσίδα εφοδιασμού της AI – από τα δεδομένα και τα μοντέλα, έως την ανάπτυξη και την πιστοποίηση. Στόχος είναι η προστασία κρίσιμων υποδομών μέσω κρυπτογράφησης, ασφαλούς ανάπτυξης και συνεχούς παρακολούθησης.

Μάχη με τα deepfakes και τις ψευδείς ειδήσεις

Ο κ. Παπαστεργίου δήλωσε αποφασισμένος ότι δεν θα επιτραπεί η παραποίηση του δημόσιου λόγου μέσω deepfakes. Ενδεικτικά, ανακοίνωσε νέο διαγωνισμό του Υπουργείου Εξωτερικών για τη δημιουργία μηχανισμών καταπολέμησης των ψευδών ειδήσεων που στοχεύουν τη χώρα στο εξωτερικό.

Ο υπουργός τόνισε ότι η δημοκρατική διακυβέρνηση στην εποχή της AI δεν θα διασφαλιστεί μόνο από πολιτικούς ή μηχανικούς, αλλά από μια κοινότητα πολιτικών επιστημόνων, ερευνητών, εκπαιδευτικών, δημοσιογράφων και πολιτών που συνδυάζουν φιλοδοξία με ευθύνη.

Υπενθύμισε ότι, όπως τονίζει συχνά ο Μαργαρίτης Σχοινάς, η Ευρώπη είναι ισχυρότερη όταν ευθυγραμμίζει τις αξίες με τις ικανότητες – κάτι που, όπως είπε, αποτελεί και στόχο της Ελλάδας.

Παρεμβάσεις και Ευρωπαϊκή στήριξη

• Ο Στράτος Σιμόπουλος, πρόεδρος της Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής, επισήμανε ότι η AI αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την έρευνα, αλλά χρειάζεται σαφείς κανόνες ώστε να μη μετατραπεί η πολιτική σε μάρκετινγκ ή σε αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις.
• Η Ευρωπαία Επίτροπος Εκατερίνα Ζαχάριεβα, σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά της, ανέδειξε την ανάγκη η AI να παράγει διαφανή και αξιόπιστα δεδομένα, ανακοινώνοντας χρηματοδοτήσεις άνω των 50 εκατ. ευρώ για συμμετοχική δημοκρατία, ψηφιακό αλφαβητισμό, εκλογική ακεραιότητα και κυβερνοασφάλεια.

Κεντρικός ομιλητής της ημέρας ήταν ο πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς, ενώ τη συζήτηση συντόνισε ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Στατιστικής του ΑΠΘ, Θεόδωρος Χατζηπαντελής, πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου.