«Πέφτουν» την Πέμπτη (8/5) ύστερα από πολυετείς περιπέτειες, οι υπογραφές για το έργο που αναμένεται εδώ και χρόνια για να δώσει υδρολογική ανάσα στον νομό Λασιθίου εξυπηρετώντας και τις αρδευτικές ανάγκες 35.000 στρεμμάτων καλλιεργειών στην Ιεράπετρα.
Όπως ανακοίνωσε στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρίστος Δήμας, η σύμβαση για την κατασκευή συμπληρωματικών έργων Ταμιευτήρα Μπραμιανού, αντιπλημμυρικών έργων Γρα Λυγιάς και Φράγματος Μύρτου Λασιθίου Κρήτης θα υπογραφεί στις 8 Μαίου.
Η έναρξη των εργασιών γίνεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο κατά την οποία τα υδάτινα αποθέματα του ταμιευτήρα του φράγματος μετά βίας αγγίζουν τα 3,5 εκατομμύρια κ.μ. με τη στάθμη του ταμιευτήρα να πέφτει διαρκώς. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ η καθημερινή κατανάλωση ανέρχεται σε 40.000 κ.μ., οι εισροές είναι μόλις 30.000 με τους αγρότες να παλεύουν να μη χάσουν τις καλλιέργειές τους και τον Τοπικό Οργανισμό Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) Ιεράπετρας να τους προειδοποιεί να μη σπείρουν καλοκαιρινές καλλιέργειες.
Η υπογραφή του εν λόγω έργου αναμένεται εδώ και πολύ καιρό στην περιοχή, ωστόσο μέχρι να φτάσει σε αυτό το σημείο πέρασε από …σαράντα κύματα μετρώντας συνεχώς καθυστερήσεις και απεντάξεις, ακολουθώντας την κακοδαιμονία πολλών δημοσίων έργων στη χώρα. Συγκεκριμένα, αν και το έργο του ταμιευτήρα Μπραμιανού και τα αντιπλημμυρικά έργα Γρα Λυγιάς και φράγματος Μύρτου Λασιθίου αποτελούν χρόνια αιτήματα της τοπικής κοινωνίας, εδώ και περίπου 40 χρόνια βρίσκονται σε ημιτελή κατάσταση.
Η αρχική απόφαση για την εκπόνηση μελέτης χρονολογείται από το μακρινό 2016. Το συνολικό έργο, τον Αύγουστο του 2021, εντάχθηκε στη χρηματοδότηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων της χώρας και τον Ιούλιο του 2022, εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Ε.Ε. Στα τέλη Αυγούστου του 2023 ωστόσο απεντάχθηκε από το Ταμείο Ανάκαμψης. Βουλευτές του νομού και φορείς μάλιστα επεσήμαιναν ότι αυτό έγινε χωρίς να ανακοινωθεί επισήμως στην τοπική κοινωνία της Ιεράπετρας παρά μόνο μήνες μετά, τον Οκτώβριο του 2023. Τελικώς εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ από όπου και θα προέλθουν οι χρηματοδοτικοί πόροι προκειμένου να προχωρήσει.
Σύμφωνα με τον κ. Δήμα, «σήμερα, ο ταμιευτήρας καλύπτει τις αρδευτικές ανάγκες για περισσότερα από 35.000 στρέμματα καλλιεργειών στην περιοχή του Δήμου Ιεράπετρας. Παράλληλα, ανακουφίζονται οι υπόγειοι υδροφορείς και εξασφαλίζεται η αντιπλημμυρική προστασία των κατάντη του φράγματος περιοχών, ενώ σύμφωνα με το «Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας των Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Κρήτης», η ευρύτερη περιοχή γύρω από την Ιεράπετρα εντάσσεται στις «Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας».
Αναλυτικά, η σύμβαση περιλαμβάνει τρία διακριτά τμήματα:
· Κατασκευή συμπληρωματικών εργασιών φράγματος Μπραμιανού μεταξύ των οποίων η κατασκευή περιμετρικής οδού στον ταμιευτήρα του φράγματος μήκους 7,60 χλμ. και η κατασκευή νέου αγωγού μεταφοράς νερού από υδροληψία Καλαμαυκιανού στον ταμιευτήρα Μπραμιανού, μήκους περίπου 2,5 χιλιομέτρων με στόχο τον περαιτέρω εμπλουτισμό του ταμιευτήρα.
· Κατασκευή αντιπλημμυρικών έργων μεταξύ των οποίων έργα διευθέτησης ρέματος Μπραμιανού σε μήκος περίπου 2,2 χιλιομέτρων, ρέματος Διαβατών και συμβαλλόντων ρεμάτων, σε μήκος περίπου 3,5 χιλιομέτρων, κατασκευή δικτύων ομβρίων σε περιοχές του οικισμού Γρά Λυγιάς, μήκους περίπου 6 χιλιομέτρων, διαμέτρου από 60 εκατοστά έως 1, 4 μέτρα.
· Κατασκευή του φράγματος Μύρτου.
Άλλος μειοδότησε, άλλος ανέλαβε το έργο
Εκτός από τις περιπέτειες ένταξης και απένταξης του έργου από χρηματοδοτικά προγράμματα, ο διαγωνισμός που είχε ξεκινήσει τον Δεκέμβριο του 2022 είχε στην πορεία του κι άλλες ανατροπές.
Σε αυτόν αρχικά είχε μειοδοτήσει η εταιρία Θεμέλη με έκπτωση 15,77%, αλλά δεδομένου ότι η προσφορά είχε απόκλιση μεγαλύτερη του 10% από τον μέσο όρο των υποβληθεισών προσφορών, ζητήθηκε τεκμηρίωση από την εταιρία, η οποία δόθηκε αλλά κρίθηκε ότι δεν τεκμηριώνει το κόστος του έργου.
Ακολούθως η δεύτερη στη σειρά εταιρία σε επίπεδο προσφορών, η Εργοδυναμική, αποσύρθηκε από τη διαδικασία με το έργο να καταλήγει στον τρίτο μειοδότη, την Ιntrakat (νυν Aktor).
Η σύμβαση υλοποίησης θα υπογραφεί τελικώς με την εταιρία Aktor ύστερα από την εξαγορά και συγχώνευσή της από την Intrakat. Ο προϋπολογισμός δημοπράτησης του έργου ανέρχεται σε 53,5 εκατομμύρια ευρώ συμπεριλαμβανομένου Φ.Π.Α. 24% και ο χρόνος υλοποίησης της σύμβασης έχει οριστεί σε 36 μήνες.
Τις καθυστερήσεις στο έργο παραδέχτηκε και η ηγεσία του υπουργείου επισημαίνοντας ωστόσο ότι δεν υπήρχε δυνατότητα παρέκκλισης από απαραίτητα στάδια της διαδικασίας.
Απαντώντας στις αιτιάσεις της αντιπολίτευσης αναφορικά με άλλα αναγκαία έργα στον νομό, ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος τόνισε μεταξύ άλλων πως «όλα τα έργα γίνονται αρθρωτά και, βεβαίως, έχουν να ανταποκριθούν και στο γεγονός ότι πρέπει να υπάρχει μία χρηματοδότηση η οποία θα είναι δεσμευμένη. Με τη σημερινή κυβέρνηση δεν χάνονται λεφτά», ανέφερε προσθέτοντας ότι η απένταξη του έργου από το Ταμείο Ανάκαμψης δεν οδήγησε σε απώλεια της χρηματοδότησης, καθώς οι συγκεκριμένοι πόροι κατευθύνθηκαν στα έργα της Θεσσαλίας για την αποκατάσταση των ζημιών από τον Daniel.
Ενδιαφέρον είχε, πάντως, η ανακοίνωση εκ μέρους του κ. Ταχιάου ότι η κυβέρνηση ετοιμάζει τη δημιουργία ενός οργανισμού διαχείρισης των υδάτων στην Κρήτη, αντίστοιχο με τον ΟΔΥΘ της Θεσσαλίας: «Είναι προτεραιότητα της κυβέρνησης μετά τον Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, η δημιουργία φορέα διαχείρισης υδάτων στην Κρήτη. Είναι θετικό βήμα ότι υπάρχει στην Κρήτη ο ΟΑΚ (Οργανισμός Ανάπτυξης Κρήτης), ο οποίος έχει ήδη εμπειρία στον σχεδιασμό και τη διοίκηση έργων διαχείρισης υδάτων και τη λειτουργία τους», τόνισε.
Υδατικά έργα ύψους 2 δισ. ευρώ στην Κρήτη
Όπως ανέφερε αναλυτικά ο κ. Δήμας, εκτός του συγκεκριμένου έργου, δρομολογούνται και άλλα έργα για να καλυφθούν οι αυξανόμενες ανάγκες του νησιού σε νερό, τόσο για ύδρευση όσο και για άρδευση, λόγω της τουριστικής ανάπτυξης, της αστικοποίησης και της εντατικής γεωργίας, ενώ συνολικά στην επικράτεια πάνω από 30 φράγματα βρίσκονται σε φάση κατασκευής ή ωρίμανσης με τον προϋπολογισμό του προγράμματος υδατικών έργων να ξεπερνά τα 2 δισ. ευρώ.
Ειδικά για την Κρήτη, προγραμματίζονται νέα έργα, όπως το Φράγμα Πλατύ στο Ρέθυμνο, με προϋπολογισμό 175 εκατ. ευρώ (195 εκατ. με απαλλοτριώσεις, αρχαιολογίες κ.τ.λ.), που θα εξασφαλίσει την άρδευση 45.000 στρεμμάτων στην Π.Ε. Ρεθύμνου και η ενίσχυση του φράγματος Φανερωμένη στη Μεσαρά Ηρακλείου που αναμένεται να προκηρυχθεί εντός του έτους.
Στο έργο του φράγματος Πλατύ εντάσσεται, αλλά δρομολογείται με ξεχωριστό διαγωνισμό που έχει προχωρήσει, και η μελέτη δύο λιμνοδεξαμενών στην περιοχή Γερακαρίου, συνολικής χωρητικότητας 1 εκατομμυρίου κυβικών μέτρων, αρδευτικών δικτύων σε περιοχές Γερακαρίου και κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς προς Μεσσαρά. Το συγκεκριμένο προβλέπει επίσης την επέκταση των αρδεύσεων με επιπλέον καθαρή αρδευόμενη επιφάνεια 4.000 στρεμμάτων, κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς προς Μεσσαρά.
Σε τροχιά υλοποίησης βρίσκεται και το έργο που αφορά στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Νερού Φράγματος Ποταμών Αμαρίου, που θα καλύπτει επαρκώς, τόσο τις σημερινές ανάγκες όσο και τις απαιτήσεις της 20ετίας σε πόσιμο νερό των Δήμων Ρεθύμνου και Μυλοποτάμου.
Παράλληλα, κατασκευάζονται αρδευτικά δίκτυα συνολικού μήκους 61,4 χλμ. στο οροπέδιο Λασιθίου, για την αξιοποίηση περίπου 13.400 στρεμμάτων καλλιεργουμένων εκτάσεων, που θα ολοκληρωθούν στις αρχές του 2026.
Στην Π.Ε. Ηρακλείου θα προχωρήσει, το επόμενο διάστημα, η κατασκευή των αρδευτικών δικτύων που θα τροφοδοτούνται από το φράγμα της Πλακιώτισσας και θα αρδεύουν περισσότερα από 30.000 στρέμματα.
Στην περιοχή Παλαιοχώρας Χανίων, στον Δήμο Καντάνου Σελίνου, θα κατασκευαστεί νέα λιμνοδεξαμενή χωρητικότητας περίπου 3 εκατομμυρίων κυβικών για σκοπούς άρδευσης, μαζί με συνοδά αντιπλημμυρικά έργα διευθέτησης ρεμάτων και αποχέτευσης – αποστράγγισης οδών, μελέτη η οποία είναι εν εξελίξει.
Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης και η διαδικασία κατασκευής των Δικτύων Άρδευσης Κεντρικού Αποκορώνα Χανίων. Το έργο αποτελεί επέκταση του Έργου Αξιοποίησης Υδατικού Δυναμικού Δυτικής Κρήτης σε εκτάσεις, οι οποίες σήμερα είτε δεν αρδεύονται καθόλου, είτε αρδεύονται πλημμελώς, μέσω τοπικών, ιδιωτικών συστημάτων, με το οποίο προβλέπεται η άρδευση συνολικής καθαρής έκτασης 3.500 στρεμμάτων.
Σε διαγωνιστική φάση μέσω ανταγωνιστικού διαλόγου βρίσκεται και το έργο για την αξιοποίηση του Υδάτινου Δυναμικού του Ταυρωνίτη Ποταμού. Πρόκειται για έργο ΣΔΙΤ, που αφορά τη μελέτη, κατασκευή, χρηματοδότηση, συντήρηση και λειτουργία του υδάτινου δυναμικού του ποταμού, με προϋπολογισμό δημοπράτησης περίπου 267 εκατ. ευρώ.
