Πλέον υπάρχει και επιστημονική επιβεβαίωση: Οι μεγαλύτερης ηλικίας ενήλικες που ανησυχούν για τη γνωστική εξασθένηση μπορούν να διατηρήσουν το μυαλό τους πιο «κοφτερό» για περισσότερο, αρκεί να φροντίζουν τη «χρυσή» τριάδα: σώμα, πνεύμα και διατροφή.

Αυτό δείχνουν τα πρώτα αποτελέσματα από μια αυστηρά σχεδιασμένη αμερικανική μελέτη που παρουσιάστηκε τη Δευτέρα (28/7), με επίκεντρο τις αλλαγές στον τρόπο ζωής ηλικιωμένων με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Οι συμμετέχοντες που υιοθέτησαν συνδυασμό υγιεινών συνηθειών εμφάνισαν βελτίωση στις νοητικές επιδόσεις — αγγίζοντας επιδόσεις που αντιστοιχούν σε άτομα 1-2 χρόνια νεότερα, όπως αναφέρεται στο επιστημονικό περιοδικό JAMA.

Δεν είναι ποτέ αργά για αλλαγή – και δεν χρειάζεται να γίνετε πρωταθλητής στο τέννις ή να κόψετε εντελώς το παγωτό.

«Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι έκανα κάτι ενεργά για να προστατεύσω τον εγκέφαλό μου», λέει η 66χρονη Phyllis Jones από το Ιλινόις, η οποία συμμετείχε στη μελέτη αφότου είχε φροντίσει τη μητέρα της με άνοια και αντιμετώπιζε δικά της προβλήματα υγείας.

Αν και είναι ακόμα νωρίς για να διαπιστωθεί αν αυτή η επιβράδυνση της φυσιολογικής γνωστικής φθοράς μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο για Αλτσχάιμερ ή άλλες μορφές άνοιας, οι συμμετέχοντες υπεβλήθησαν σε εγκεφαλικές απεικονίσεις και αιματολογικές εξετάσεις, ώστε να εντοπιστούν ενδεχόμενα ευεργετικά αποτελέσματα — όπως μείωση των πρωτεϊνών που συνδέονται με το Αλτσχάιμερ.

«Όλοι μας κινούμαστε στον ρυθμό ενός ρολογιού γνωστικής γήρανσης. Κάθε τι που το επιβραδύνει, είναι μεγάλο κέρδος», τονίζει η Laura Baker από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Wake Forest, επικεφαλής της έρευνας.

Οι γιατροί εδώ και καιρό συστήνουν τη σωματική άσκηση και τη σωστή διατροφή για τη διατήρηση της εγκεφαλικής υγείας. Αυτές οι πρακτικές βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερίνης, στην πρόληψη καρδιοπαθειών και διαβήτη — όλα παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο άνοιας.

Ωστόσο, μέχρι σήμερα, τα πιο ισχυρά επιστημονικά στοιχεία για τη θετική επίδραση τέτοιων αλλαγών στη μέση και τρίτη ηλικία προέρχονταν από μελέτη στη Φινλανδία.

Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη

Οι μισοί συμμετέχοντες επιλέχθηκαν τυχαία για να συμμετέχουν σε ομαδικά μαθήματα σωματικής άσκησης και διατροφής, σε συνδυασμό με «εργασίες» που ενίσχυαν τη λειτουργία του εγκεφάλου — με προσωπική καθοδήγηση και υποστήριξη από ομάδες συνομηλίκων και προπονητές.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε:

• 30 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης, τέσσερις φορές την εβδομάδα
• 2 φορές την εβδομάδα, προστίθεντο 10-15 λεπτά διατάσεις και 15-20 λεπτά ασκήσεις ενδυνάμωσης
• Τήρηση της δίαιτας MIND, η οποία δίνει έμφαση σε πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μούρα, δημητριακά ολικής άλεσης, πουλερικά και ψάρι

Η MIND δίαιτα δεν αποκλείει τροφές, αλλά ενθαρρύνει τη μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, τηγανητών ή πρόχειρων φαγητών, γλυκών και την αντικατάσταση του βουτύρου/μαργαρίνης με ελαιόλαδο.

Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες (ομάδα ελέγχου) έλαβαν γενικές συμβουλές για υγιή εγκέφαλο, χωρίς ουσιαστική καθοδήγηση. Και οι δύο ομάδες παρουσίασαν βελτίωση, αλλά όσοι είχαν ενεργή υποστήριξη σημείωσαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα.

«Ο συνδυασμός κοινωνικής αλληλεπίδρασης, άσκησης και διατροφής είναι το κλειδί», σχολίασε η Jessica Langbaum του Banner Alzheimer’s Institute, που δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Οι Αμερικανοί ψάχνουν για ένα “μαγικό μούρο” που θα λύσει το πρόβλημα. Δεν υπάρχει μία λύση. Είναι θέμα ολιστικού τρόπου ζωής.»

Πώς να γυμνάσετε σώμα και εγκέφαλο μόνοι σας

Σύμφωνα με τη Baker, μέτρια ένταση σημαίνει αυξημένοι παλμοί και ελαφρύ λαχάνιασμα — αλλά να μπορείτε ακόμα να μιλάτε. Ξεκινήστε με κάτι ασφαλές για τις δυνατότητές σας και προοδευτικά αυξήστε το χρόνο. Ακόμη και 10 λεπτά είναι αρκετά για αρχή.

Το σημαντικότερο: κάντε κάτι που σας ευχαριστεί, ώστε να το διατηρήσετε.

Το ίδιο ισχύει και για τη νοητική άσκηση: σταυρόλεξα, λέσχες ανάγνωσης, εκμάθηση μουσικού οργάνου ή νέας γλώσσας — όλα ωφελούν.

Η πρόκληση: Πώς διατηρούνται οι καλές συνήθειες;

Οι ερευνητές θα παρακολουθήσουν την υγεία των συμμετεχόντων για ακόμα τέσσερα χρόνια. Παράλληλα, η Alzheimer’s Association ετοιμάζει κοινοτικά προγράμματα για την εφαρμογή των ευρημάτων στην πράξη.

Αλλά το ερώτημα παραμένει: Θα συνεχίσουν οι άνθρωποι αυτές τις αλλαγές;

Η Phyllis Jones έχασε 13 κιλά, βελτίωσε την καρδιολογική της υγεία και νιώθει πιο διαυγής, ειδικά όταν κάνει πολλά πράγματα ταυτόχρονα. Όμως μετά τη λήξη της καθοδήγησης, δεν αντιλήφθηκε πως είχε κάνει διατροφικά «πισωγυρίσματα», μέχρι που οι εξετάσεις της έδειξαν αυξημένο σάκχαρο.

Πλέον, μαζί με μια 81χρονη φίλη από τη μελέτη, υποστηρίζουν η μία την άλλη για να μείνουν στο σωστό δρόμο.

«Η αλλαγή τρόπου ζωής δεν με ωφέλησε μόνο σωματικά, αλλά και πνευματικά και συναισθηματικά. Με έφερε σε πολύ καλύτερη κατάσταση συνολικά», δηλώνει η Jones.