Δράσεις συνολικού προυπολογισμού 1,17 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον κλάδο των μεταφορών περιλαμβάνει το Κοινωνικό Κλιματικό Σχέδιο, το οποίο αναρτήθηκε τη Δευτέρα (7/7) σε δημόσια διαβούλευση. Ωστόσο πέραν του προυπολογισμού, το κείμενο αποτελεί περισσότερο ευχολόγιο, παρά συγκροτημένο σχέδιο, καθώς δεν περιλαμβάνει αναλυτικό χρονοδιάγραμμα για την κάθε παρέμβαση, ενώ αόριστα αναφέρεται σε προμήθεια νέων συρμών για το μετρό και ανακαίνιση υφιστάμενων χωρίς να δίνει αριθμούς.

Την ίδια στιγμή και εν μέσω καύσωνα το επιβατικό κοινό της Αθήνας εξακολουθεί να μετακινείται με συρμούς χωρίς κλιματισμό στις Γραμμές 2 και 3, καθώς οι 20 από τους 52 συρμούς του συστήματος που εκτελούν δρομολόγια δεν διαθέτουν air condition από την κατασκευή τους, με τη λύση του προβλήματος να μετατίθεται από χρόνο σε χρόνο.

Επιπροσθέτως από παράταση σε παράταση πάει και η παράδοση των 14 συρμών της Γραμμής 1 (ηλεκτρικός) που μετρούν περί τα 40 χρόνια κυκλοφορίας. Σημειώνεται ότι η παράδοση αυτών των συρμών βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2022. Εως και σήμερα δεν έχει παραδοθεί ούτε ένας ανακαινισμένος συρμός με την κατάσταση να μην αναμένεται να αλλάξει έως και το τέλος της χρονιάς. Η καθυστέρηση μάλιστα είναι τόσο μεγάλη που η σύμβαση προχωρά με πέναλτι προς την ανάδοχο εταιρία εκ μέρους της ΣΤΑΣΥ για κάθε ορόσημο που χάνεται. Έως τώρα έχουν επιβληθεί δύο πρόστιμα ύψους 46.000 ευρώ το καθένα, ενώ αυτές τις ημέρες αναμένεται να εγκριθεί και το τρίτο από το Διοικητικό Συμβούλιο της εταιρίας.

Ο πρώτος πρότυπος συρμός πάνω στον οποίο θα προχωρήσει η ανακατασκευή των υπολοίπων δεν αναμένεται να παραδοθεί πριν τα τέλη του 2025, ενω λειτουργικός – εφόσον εγκριθούν οι εργασίες – θα είναι τον Φεβρουάριο του 2026 καθώς θα πρέπει να προηγηθεί τουλάχιστον δίμηνη περίοδος δοκιμών.

Βάσει του αναθεωρημένου σχεδίου, από εκεί και μετά θα παραδίδεται ένας συρμός κάθε μήνα πράγμα που σημαίνει ότι η πλήρης ανακατασκευή θα ολοκληρωθεί εντός του 2027, δηλαδή με περίπου 1,5 χρόνο καθυστέρηση και αυτό εφόσον δεν υπάρξουν νέες παραβιάσεις του χρονοδιαγράμματος.

Μόλις πριν λίγες ημέρες μάλιστα υπεγράφη και η πρώτη τροποποίηση της σύμβασης μεταξύ της ΣΤΑΣΥ και της ισπανικής αναδόχου Construcciones y Auxilliar de Ferrocarriles SA (CAF), η οποία ανεβάζει το αρχικό τίμημα των 65,49 εκατομμυρίων ευρώ (χωρίς ΦΠΑ) στα 71,7 εκατ.

Αν και η αύξηση του τιμήματος ήταν ήδη γνωστή, η πρώτη τροποποίηση υπεγράφη τώρα καθώς έπρεπε να εκδοθεί η απόφαση για ένταξη στο νέο ΕΣΠΑ (2021-27), μιας και το έργο είχε ενταχθεί σε προηγούμενο πρόγραμμα. Προφανώς δεν θα είναι και η τελευταία τροποποίηση, αφού τα χρονικά ορόσημα που περιλαμβάνει έχουν ήδη ξεπεραστεί δεδομένου ότι τοποθετεί χρονικά τη συνολική παράδοση των 14 ανακατασκευασμένων συρμών με την ολοκλήρωση των δοκιμών στις 15 Δεκεμβρίου 2025, ημερομηνία κατά την οποία με τα νέα δεδομένα θα αναμένεται ακόμα ο πρώτος συρμός χωρίς τις δοκιμές.

Να σημειωθεί ότι βάσει της αρχικής σύμβασης, η παράδοση του πρώτου συρμού προβλεπόταν να γίνει τον περασμένο Ιούλιο του 2024 και του συνολικού αριθμού (με ολοκληρωμένες τις δοκιμές) στα τέλη Σεπτεμβρίου 2025.

Επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις 1,17 δισ. ευρώ στις μεταφορές

Σύμφωνα με το κείμενο του Κοινωνικού Κλιματικού Σχεδίου (ΚΚΣ) που τέθηκε σε διαβούλευση, στον τομέα των μεταφορών περιλαμβάνονται επενδυτικές και μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις, ύψους 1,17 δισ. ευρώ με εθνική συμμετοχή ύψους 25%.

Το σχέδιο καλύπτει την χρονική περίοδο 2026–2032 και εστιάζει, σύμφωνα και με τους κανόνες του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου, στην προστασία των ενεργειακά ή και μεταφορικά ευάλωτων νοικοκυριών και πολύ μικρών επιχειρήσεων.

Οι δράσεις του τομέα μεταφρών αντιστοιχούν σε περίπου 25-30% του συνολικού προϋπολογισμού του ΚΚΣ και εστιάζουν τόσο στον εκσυγχρονισμό των μέσων και υποδομών όσο και στην εξασφάλιση πρόσβασης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και μικρές επιχειρήσεις.

Βασική προτεραιότητα αποτελεί η ανανέωση του στόλου των αστικών λεωφορείων με περισσότερα από 100 εκατ. ευρώ να διατίθενται για την απόσυρση πεπαλαιωμένων ντιζελοκίνητων οχημάτων και την προμήθεια περίπου 200 ηλεκτρικών λεωφορείων. Η παρέμβαση στοχεύει κατά προτεραιότητα σε πυκνοκατοικημένες και κοινωνικά ευάλωτες περιοχές, όπου η ανάγκη για σύγχρονη και καθαρή δημόσια συγκοινωνία είναι εντονότερη.

Παράλληλα, εισάγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα η έννοια της μετακίνησης «κατά παραγγελία» (Demand Responsive Transport), μέσα από πιλοτικές εφαρμογές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Η δράση προβλέπει τη χρήση ηλεκτρικών βαν και λεωφορείων, ψηφιακή πλατφόρμα κρατήσεων και τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου, με στόχο την κάλυψη περιοχών χαμηλής ζήτησης και την παροχή ευέλικτων μετακινήσεων. Η ενσωμάτωση αυτών των υπηρεσιών στο σύστημα δημόσιας συγκοινωνίας θα υποστηριχθεί θεσμικά μέσω σχετικής μεταρρύθμισης.

Έργα εκσυχρονισμού σε μετρό και σιδηρόδρομο

Περισσότερα από 350 εκατ. ευρώ κατευθύνονται στον δεύτερο άξονα του ΚΚΣ, που αφορά τον εκσυγχρονισμό μέσων και υποδομών σταθερής τροχιάς. Οι δράσεις περιλαμβάνουν:

• Την ανακατασκευή και προμήθεια νέων συρμών στις γραμμές 1,2 και 3 του μετρό της Αθήνας. Το προσχέδιο δεν αναφέρεται σε συγκεκριμένους αριθμούς, ενώ το μόνο που έχει γίνει γνωστό κατά την παρουσίαση της προηγούμενης εβδομάδας είναι ότι η ανακατασκευή θα αφορά άλλους 10 συρμούς του ηλεκτρικού κατασκευής της δεκαετίας του ΄90. Αγνωστο παραμένει το πόσους καινούριους συρμούς για το μετρό προσανατολίζεται να προμηθευτεί η Ελληνικό Μετρό. Είναι, πάντως, σαφές ότι από την στιγμή της προκήρυξης του σχετικού διαγωνισμού, ο οποίος κάθε άλλο παρά έτοιμος είναι, έως την άφιξη των νέων συρμών θα πρέπει να υπολογίζεται τουλάχιστον μία τριετία.
• Την αναβάθμιση των σταθμών με πλήρη προσβασιμότητα (ράμπες, ανελκυστήρες, καθοδήγηση για ΑμεΑ), καθώς και την κατάρτιση του προσωπικού.
• Την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο, φιλικά προς όλους τους χρήστες.

Το ΚΚΣ δίνει έμφαση στην πολυτροπική κινητικότητα και τη βιώσιμη αστική μετακίνηση, κατευθύνοντας πόρους άνω των 100 εκατ. ευρώ στη δημιουργία 140 χιλιομέτρων ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων, συνδεδεμένων με μέσα μαζικής μεταφοράς και σύγχρονες υποδομές.

Παράλληλα, προβλέπεται η ενίσχυση της μικροκινητικότητας με την εγκατάσταση σημείων φόρτισης για ηλεκτρικά ποδήλατα και σκούτερ, καθώς και την ανάπτυξη ψηφιακής εφαρμογής για εύκολη ενοικίαση, πλοήγηση και πληρωμή.

Περισσότερα από 150 εκατ. ευρώ προορίζονται για τη χορήγηση ηλεκτρικών οχημάτων, μέσω προγράμματος μακροχρόνιας μίσθωσης, σε 10.000 ευάλωτες οικογένειες. Το μέτρο θα συνοδευτεί από την ανάπτυξη ενός πυκνού και αξιόπιστου δημόσιου δικτύου σταθμών φόρτισης, διασφαλίζοντας τη λειτουργική ενσωμάτωση των οχημάτων στην καθημερινή ζωή των πολιτών.

Ειδικές δράσεις για ΑμεΑ και μαθητές 

Ο πέμπτος πυλώνας, με προϋπολογισμό άνω των 170 εκατ. ευρώ, αφορά αποκλειστικά ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και συγκεκριμένα:

• Προμήθεια περισσότερων από 200 σχολικών λεωφορείων μηδενικών ή χαμηλών εκπομπών για μαθητές με αναπηρία.
• Δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας για τον συντονισμό των σχολικών δρομολογίων.
• Επιδοτήσεις για ηλεκτρικά ή μετατρεπόμενα αναπηρικά αμαξίδια σε περιπτώσεις κινητικής αναπηρίας.
• Ενίσχυση στόλου ταξί με ειδικά ηλεκτρικά βαν εξοπλισμένα για ΑμεΑ, ειδικά σε νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές.
• Θέσπιση νέου θεσμικού πλαισίου για την πιστοποίηση οχημάτων και οδηγών, καθώς και την ανάπτυξη ψηφιακής πλατφόρμας κρατήσεων.

«Καθαρή» κινητικότητα και logistics για πολύ μικρές επιχειρήσεις

Ο έκτος και τελευταίος πυλώνας, ύψους άνω των 300 εκατ. ευρώ, αφορά τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στις αστικές μεταφορές και τα logistics. Περιλαμβάνει:

• Επιδοτήσεις για μίσθωση ή αγορά ηλεκτρικών οχημάτων (ΙΧ, βαν, δίκυκλα).
• Αντικατάσταση επαγγελματικών οχημάτων παλαιότητας άνω των 24 ετών.
• Δημιουργία urban logistics hubs (UCC) για διανομή φορτίων με καθαρά οχήματα.
• Ενσωμάτωση της διαχείρισης αστικών logistics στα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), με πρόβλεψη για χωροθέτηση, ζώνες φόρτωσης/εκφόρτωσης και σχετική νομοθεσία.