Σύμφωνα με νέα ανάλυση, περίπου δύο στους πέντε εφήβους στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν δυσκολίες με την ψυχική τους ευημερία — με τα κορίτσια να βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση σε σχέση με τα αγόρια σε κάθε μία από τις 37 χώρες που εξετάστηκαν.
Οι νέοι σήμερα βιώνουν πολλαπλές πιέσεις, από την κοινωνική απομόνωση και τις διαταραχές στη σχολική τους ζωή λόγω της πανδημίας COVID-19, έως τη κοινωνικοοικονομική αστάθεια και τις συνεχιζόμενες συγκρούσεις σε Ουκρανία και Γάζα, σύμφωνα με την έκθεση European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs (ESPAD).
Η μελέτη αυτή, η οποία παρακολουθεί για 30 χρόνια τις συνήθειες των εφήβων σε σχέση με το αλκοόλ, το κάπνισμα και τις ουσίες, περιλάμβανε σχεδόν 114.000 μαθητές 15 και 16 ετών από 37 ευρωπαϊκές χώρες. Για πρώτη φορά το 2024, η έκθεση εξέτασε και την ψυχική τους υγεία.
Για να αξιολογηθεί η ψυχική ευημερία, οι έφηβοι κλήθηκαν να απαντήσουν σε ερωτήματα όπως: πόσο συχνά νιώθουν χαρούμενοι, αν ξυπνούν ανανεωμένοι, και αν νιώθουν ενδιαφέρον για την καθημερινότητά τους.
Οι απαντήσεις τους μετατράπηκαν σε δείκτη ψυχικής ευεξίας από το 0 έως το 100. Όσοι συγκέντρωσαν σκορ άνω του 50, θεωρήθηκε ότι έχουν καλή ψυχική υγεία.
Συνολικά, το 59% των εφήβων έφτασε αυτό το όριο. Ωστόσο, υπήρξαν μεγάλες περιφερειακές διαφορές ανά την Ευρώπη, με τους εφήβους των Σκανδιναβικών χωρών να παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα ευεξίας, ενώ οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης σημείωσαν χαμηλότερες επιδόσεις.
Οι έφηβοι στις Νήσους Φερόες (αυτόνομη περιοχή της Δανίας) είχαν το υψηλότερο ποσοστό καλής ψυχικής υγείας (77%), ακολουθούμενοι από την Ισλανδία (75%) και τη Δανία (72%).
Αντίθετα, οι χειρότερες επιδόσεις καταγράφηκαν στην Ουκρανία, με μόλις 43% των εφήβων να πληρούν το όριο. Η έκθεση επισημαίνει πως οι Ουκρανοί έφηβοι έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε ψυχιατρικές υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν το τραύμα του πολέμου χωρίς ουσιαστική υποστήριξη.
Οι επόμενες χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά ψυχικής ευημερίας ήταν η Τσεχία (46%), η Ουγγαρία (47%), η Κύπρος και η Πολωνία (49%).
«Η ψυχική υγεία είναι στενά συνδεδεμένη με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν οι νέοι», δήλωσε η Kadri Soova, διευθύντρια του οργανισμού Mental Health Europe, μιλώντας στο Euronews Health (χωρίς να έχει συμμετάσχει στην έρευνα).
Τα κορίτσια είχαν χειρότερη ψυχική υγεία από τα αγόρια σε κάθε μία από τις 37 χώρες της μελέτης. Συνολικά, το 49% των κοριτσιών ανέφερε καλή ψυχική ευημερία, έναντι του 69% των αγοριών.
Σε ορισμένες χώρες, οι διαφορές ήταν ιδιαίτερα έντονες: στην Ιταλία και την Πολωνία, περίπου τα 2/3 των αγοριών ανέφεραν καλή ψυχική υγεία, σε αντίθεση με μόλις 1/3 των κοριτσιών.
Στη Σουηδία, όπου το συνολικό ποσοστό ψυχικής ευεξίας στους εφήβους είναι σχετικά υψηλό (62%), οι έμφυλες ανισότητες παραμένουν έντονες: 4 στα 5 αγόρια δηλώνουν καλή ψυχική υγεία, σε αντίθεση με λιγότερα από τα μισά κορίτσια.
Η χαμηλότερη ψυχική ευημερία των κοριτσιών καταδεικνύει την ανάγκη για στοχευμένες και ευαίσθητες στις συνθήκες παρεμβάσεις, σύμφωνα με τη Soova.
Η Ευρώπη δεν είναι η μόνη περιοχή που βλέπει ραγδαία αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας στους νέους. Την τελευταία δεκαετία, το φαινόμενο έχει ενταθεί σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του ιατρικού περιοδικού Lancet.
Η Soova κάλεσε τους πολιτικούς υπεύθυνους να επενδύσουν στην ψυχική εκπαίδευση και στην εύκολη πρόσβαση σε υποστήριξη για τους νέους.
«Αν αντιμετωπίσουμε τις παραδοσιακές αλλά και τις νέες προκλήσεις – από τη χρήση ουσιών έως τους κινδύνους του διαδικτύου – μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον όπου όλοι οι έφηβοι θα έχουν τη δυνατότητα να ευημερούν με αξιοπρέπεια και ψυχική ισορροπία», κατέληξε.
