Μετά την πρόσφατη απόφαση της Πορτογαλίας να βάλει φρένο στη συνταγογράφηση των φαρμάκων αδυνατίσματος τύπου Ozempic λόγω κατάχρησης, έρχεται τώρα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) να δώσει νέα διάσταση στη συζήτηση: συστήνει για πρώτη φορά επίσημα τη χρήση της νέας γενιάς θεραπειών για τον διαβήτη και την παχυσαρκία, ενώ ταυτόχρονα καλεί για την κυκλοφορία φθηνότερων γενοσήμων, ώστε να έχουν πρόσβαση και οι αναπτυσσόμενες χώρες.

Η νέα λίστα του ΠΟΥ με τα «σωτήρια» φάρμακα

Στον κατάλογο των βασικών φαρμάκων, που ανανεώνεται κάθε δύο χρόνια, ο ΠΟΥ πρόσθεσε:

• σεμαγλουτίδη – δραστική ουσία των Ozempic και Wegovy (Novo Nordisk),
• ντουλαγλουτίδη,
• λιραγλουτίδη,
• τιρζεπατίδη – δραστική ουσία του Mounjaro (Eli Lilly).

Αρχικά τα σκευάσματα αυτά αναπτύχθηκαν για τον διαβήτη τύπου 2, ωστόσο αποδείχθηκαν επαναστατικά στην απώλεια βάρους, επηρεάζοντας την έκκριση ινσουλίνης και το αίσθημα κορεσμού.

Η παχυσαρκία σκοτώνει περισσότερους από τις μολυσματικές ασθένειες μαζί

Τα στοιχεία του ΠΟΥ είναι σοκαριστικά:

• 3,7 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν το 2021 από νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία.
• Αυτός ο αριθμός είναι υψηλότερος από τους θανάτους από ελονοσία, φυματίωση και AIDS μαζί.

Το 2022, περισσότεροι από 1 δισ. άνθρωποι παγκοσμίως επηρεάζονταν από την παχυσαρκία, ενώ πάνω από 800 εκατ. από διαβήτη.

Παρά τη θεραπευτική τους επανάσταση, το μεγάλο εμπόδιο είναι η τιμή: στις ΗΠΑ το κόστος μπορεί να ξεπεράσει τα 1.000 δολάρια τον μήνα, περιορίζοντας δραματικά την πρόσβαση για χαμηλού εισοδήματος χώρες.

Ο ΠΟΥ ζητά «να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός μέσω γενοσήμων ώστε να μειωθούν οι τιμές και να φτάσουν οι θεραπείες σε όσους τις έχουν περισσότερο ανάγκη».

Γενόσημα με κόστος παραγωγής… τεσσάρων ευρώ

Ο φαρμακολόγος Andrew Hill από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ τόνισε ότι μελέτες δείχνουν πως η γενόσημη σεμαγλουτίδη θα μπορούσε να παραχθεί στην Ινδία με κόστος μόλις 4 δολάρια τον μήνα.

Η πατέντα της σεμαγλουτίδης λήγει το 2026 σε χώρες όπως ο Καναδάς, η Ινδία και η Κίνα – γεγονός που ανοίγει τον δρόμο για μαζική παραγωγή γενοσήμων.

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση στο JAMA, τα φάρμακα αυτά μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο νοσηλείας ή πρόωρου θανάτου κατά 40% σε ασθενείς με καρδιακά προβλήματα.
Έτσι, η χρησιμότητά τους ξεπερνά την παχυσαρκία και τον διαβήτη, επεκτεινόμενη σε ένα ευρύτερο φάσμα παθολογιών.

Το μεγάλο ερώτημα πλέον είναι αν η παγκόσμια κοινότητα θα καταφέρει να διασφαλίσει καθολική πρόσβαση σε θεραπείες που χαρακτηρίζονται ήδη «σωτήριες».
Από τη μία χώρες όπως η Πορτογαλία επιχειρούν να περιορίσουν την κατάχρηση, από την άλλη ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι χωρίς φθηνότερα γενόσημα, οι πιο ευάλωτοι θα μείνουν εκτός.