Συχνά τις έχουμε στο μυαλό ως πρόβλημα που αφορά μόνο γυναίκες, ωστόσο σύμφωνα με νεά στοιχεία, οι διατροφικές διαταραχές αυξάνονται σε άνδρες παγκοσμίως και μάλιστα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής ασθένειας και θανάτου, εάν νοσήσουν.
Για τον Dave Chawner, η ανορεξία ξεκίνησε στην εφηβεία του.
Αυτό που αρχικά ήταν μια προσπάθεια απώλειας βάρους εξελίχθηκε γρήγορα όταν άρχισαν να τον επαινούν για αυτή τη διαδικασία. Σύντομα, άρχισε να ζυγίζεται συνεχώς, να μετρά θερμίδες και να ασκείται εμμονικά.
«Άρχισα να βάζω την αξία μου σε αριθμούς στη ζυγαριά. Άρχισα να αξιολογώ τον εαυτό μου με βάση το πόσο λίγο είχα φάει, πόσο είχα ασκηθεί, πόσο καιρό είχα μείνει χωρίς φαγητό», είπε ο Chawner, Άγγλος σε ανάρρωση από ανορεξία, στο Euronews Health.
Η διατροφική διαταραχή του Chawner αναπτύχθηκε αργά κατά τα τέλη της εφηβείας του, περίπου στα 16 του χρόνια. Ο ίδιος δηλώνει ότι αρχικά δεν συνειδητοποιούσε ότι είχε προβληματική σχέση με το φαγητό και το σώμα του.
Περισσότερα από τέσσερα χρόνια αργότερα, συνειδητοποίησε ότι ίσως ήταν άρρωστος, επισκέφθηκε γιατρό για κατάθλιψη και διαγνώστηκε με ανορεξία.
Σήμερα, ζει σε διαδικασία ανάρρωσης και δηλώνει ότι βρίσκεται “πολύ μακριά” από τη διαταραχή χάρη στις θεραπείες. Χρησιμοποιεί την εμπειρία του ως κωμικός για να βοηθήσει ανθρώπους με διατροφικές διαταραχές και συμμετέχει σε έρευνα που εξετάζει τη χρήση stand-up comedy ως εργαλείο ανάρρωσης, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Kent.
Κατά τη διάρκεια της ανάρρωσής του, ο Chawner έμαθε ότι οι διατροφικές διαταραχές δεν είναι απλά αποτυχημένες δίαιτες, αλλά σοβαρές ψυχικές διαταραχές
«Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις πότε ένας κοινωνικός πότες γίνεται αλκοολικός και νομίζω ότι είναι πολύ παρόμοιο με τις διατροφικές διαταραχές», λέει.
«Είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις πότε η ισορροπία γέρνει».
Οι διατροφικές διαταραχές είναι από τις πιο θανατηφόρες ψυχιατρικές καταστάσεις, με ένα άτομο να πεθαίνει κάθε 62 λεπτά στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με το Johns Hopkins Medicine.
Η ανορεξία πλήττει κυρίως γυναίκες και κορίτσια, γεγονός που κάνει την αύξηση των περιστατικών στους άνδρες και τα αγόρια παγκοσμίως να περνάει συχνά απαρατήρητη. Το βρετανικό φιλανθρωπικό ίδρυμα για τις διατροφικές διαταραχές, Beat, εκτιμά ότι 1,25 εκατομμύρια άνθρωποι στο Ηνωμένο Βασίλειο ζουν με διατροφική διαταραχή, περίπου το ένα τέταρτο εκ των οποίων είναι άνδρες.
Στη Μεγάλη Βρετανία, οι εισαγωγές σε νοσοκομεία για αγόρια και άνδρες με διατροφικές διαταραχές αυξήθηκαν κατά 128% σε πέντε χρόνια, σύμφωνα με στοιχεία του NHS England Digital του 2021.
Η ανορεξία μπορεί να προκαλέσει σωματικές συνέπειες, όπως αναιμία, επικίνδυνα χαμηλή αρτηριακή πίεση, απώλεια οστικής μάζας και βλάβες σε όργανα.
Σύμφωνα με τη Beat, χρειάζονται κατά μέσο όρο τρία και μισό χρόνια για να λάβει κάποιος θεραπεία από τη στιγμή που εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα. Οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως στο ότι οι ασθενείς δεν αναγνωρίζουν ότι είναι άρρωστοι.
Η ανορεξία έχει μία από τις υψηλότερες θνησιμότητες μεταξύ ψυχιατρικών καταστάσεων, περίπου 5% τα πρώτα τέσσερα χρόνια, αυξανόμενη στο 10% σε όλες τις περιπτώσεις.
Οι ειδικοί τονίζουν ότι οι άνδρες με ανορεξία συχνά έχουν χειρότερα αποτελέσματα για την υγεία, με τη θνησιμότητα να είναι οκτώ φορές υψηλότερη στους άνδρες. Επιπλέον, είναι πιο πιθανό να χρειαστούν νοσηλεία.
Έως και το 20% όλων των θανάτων ατόμων με ανορεξία οφείλεται σε αυτοκτονία, με πενταπλάσιο κίνδυνο στους άνδρες.
«Οι άνδρες είναι πολύ πιο πιθανό να αναπτύξουν βουλιμία και να κάνουν εμετό, να αισθάνονται μεγαλύτερη απομόνωση, να ασκούνται υπερβολικά και να γίνονται πιο παρανοϊκοί», λέει ο Clive Kelly, ιατρικός σύμβουλος του NHS στο Ηνωμένο Βασίλειο.
«Όλα αυτά οδηγούν σε αίσθημα απομάκρυνσης από τη μάλλον αρρενωπή ταυτότητα. Οι άνδρες περιγράφουν ότι δεν αισθάνονται πλέον σαν άνδρες. Έτσι, υπάρχει τεράστια ψυχιατρική και σωματική επιβάρυνση που συμβάλλει στη συνεχιζόμενη θνησιμότητα».
Η αίσθηση απομόνωσης στους άνδρες ενισχύεται από το στίγμα. Η διαδεδομένη αντίληψη ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι «γυναικείες ασθένειες» αποθαρρύνει τους άνδρες από το να ζητήσουν βοήθεια, σύμφωνα με τον Tom Freeston, Public Affairs Officer της Beat.
«Αυτή η σιωπή και η ντροπή σημαίνει ότι πολλοί άνδρες καθυστερούν να μιλήσουν για τις δυσκολίες τους, γεγονός που οδηγεί σε πιο αργές και λιγότερο συχνές διαγνώσεις», λέει ο Freeston.
Μια έρευνα της Beat το 2023 έδειξε ότι το 53% των ανδρών στο Ηνωμένο Βασίλειο πίστευε ότι ένας άνδρας σαν κι αυτούς δεν μπορεί να αναπτύξει διατροφική διαταραχή, ενώ το 69% δεν είχε ποτέ ακούσει για άνδρες με διατροφική διαταραχή.
«Το στίγμα των ψυχικών ασθενειών διπλασιάζεται για τους άνδρες με διατροφικές διαταραχές», λέει ο Emilio Compte, αναπληρωτής καθηγητής στο Eating Behavior Research Center, Universidad Adolfo Ibáñez, Χιλή.
Οι κλινικοί τονίζουν ότι τα εργαλεία διάγνωσης για άνδρες πρέπει να βελτιωθούν και η ευαισθητοποίηση για την ανδρική ανορεξία να αυξηθεί.
Πολλά διαγνωστικά εγχειρίδια περιλάμβαναν μέχρι το 2013 την αμηνόρροια (απουσία εμμήνου ρύσης), καθιστώντας δύσκολη τη διάγνωση στους άνδρες.
Οι άνδρες συχνά αισθάνονται απογυμνωμένοι σε γυναικοκεντρικές θεραπείες, καθώς τα συμπτώματά τους συνδέονται περισσότερο με την επιδίωξη λεπτότητας ή μυϊκής διάπλασης παρά με απλή απώλεια βάρους.
Οι άνδρες που είναι ανάπηροι, τρανς, μη δυαδικοί ή ανήκουν σε εθνοτικές μειονότητες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι, σύμφωνα με τον Kelly.
Η πρώιμη παρέμβαση είναι κρίσιμη. Όπως λέει ο Chawner, μια νοσοκόμα του άλλαξε τη στάση:
«Μου είπε: ‘Δεν θα περίμενες να δουλέψει ο υπολογιστής σου χωρίς να τον φορτίσεις. Γιατί να περιμένεις να δουλέψει ο εγκέφαλός σου χωρίς να τον ταΐσεις;’ Η αυστηρή αγάπη ήταν καθοριστική».
Μετά από δύο και μισό χρόνια θεραπείας, ο Chawner αισθάνεται πιο μακριά από τη διαταραχή από ποτέ, ενώ συνεχίζει να ζει με αυτή.
Οι ειδικοί συμφωνούν: οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές αλλά αντιμετωπίσιμες. Η πλήρης ανάρρωση είναι δυνατή.
«Υπάρχουν πάντα άνθρωποι πρόθυμοι να σε βοηθήσουν. Όσο νωρίτερα ζητήσεις βοήθεια, τόσο καλύτερα», λέει ο Compte.
