Τη «σκυτάλη» της ωρίμανσης κρίσιμων σιδηροδρομικών έργων περνά στο Υπερταμείο η κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να καλυφθούν τα χρονικά και επιχειρησιακά κενά που ακολούθησαν το δυστύχημα στα Τέμπη και τις καταστροφές στη Θεσσαλία από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias, καθυστερώντας κρίσιμες παρεμβάσεις.
Πρόκειται για έργα συνολικού προϋπολογισμού μεταξύ 1,6 και 1,8 δισ. ευρώ, με χρονικό ορίζοντα υλοποίησης έως το 2030, που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων αναβαθμίσεις βασικών τμημάτων του δικτύου και νέα έργα σύνδεσης με κομβικά σημεία.
Η ειδική μονάδα Στρατηγικής Ωρίμανσης του Υπερταμείου (Project Preparation Facility – PPF) αναλαμβάνει το επόμενο δεκαήμερο την επιτάχυνση των διαδικασιών για σειρά διαγωνισμών, με στόχο να μη χαθούν πολύτιμοι πόροι από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό CEF II και να προχωρήσουν ταχύτατα οι διαδικασίες ωρίμανσης και δημοπράτησης. Συνολικά, έχουν ήδη εξασφαλιστεί 490,88 εκατ. ευρώ από το CEF για έργα όπως η σιδηροδρομική σύνδεση του λιμανιού του Βόλου με το αεροδρόμιο της Αγχιάλου και τη ΒΙ.ΠΕ., αλλά και για εγκατάσταση συστημάτων σηματοδότησης και ETCS σε κομβικά σημεία του δικτύου.
Το ζήτημα της ανάθεσης των σιδηροδρομικών έργων ήρθε στο προσκήνιο μετά τις ζημιές που προκάλεσε η κακοκαιρία Daniel στο θεσσαλικό δίκτυο. Παρά την πρόβλεψη για fast – track διαδικασίες, οι διαγωνισμοί για την αποκατάσταση 180 χιλιομέτρων γραμμών, προϋπολογισμού 450,12 εκατ. ευρώ, καθυστέρησαν σχεδόν 19 μήνες. Αν και τα τεύχη δημοπράτησης ήταν έτοιμα από την άνοιξη του 2024, οι προσκλήσεις προς τις εταιρείες εστάλησαν μόλις τον περασμένο Δεκέμβριο, ενώ οι υπογραφές «έπεσαν» λίγες εβδομάδες πριν, στις 28 Απριλίου 2025.
Οι καθυστερήσεις ενίσχυσαν την ανησυχία για την ικανότητα των υπό ενοποίηση ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ να «τρέξουν» μεγάλα έργα. Ως αποτέλεσμα, το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ανέλαβε αντί για τον ΟΣΕ την εποπτεία των σχετικών εργολαβιών, υπό το βλέμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαχείριση των χρηματοδοτήσεων.
Δεδομένων των συνθηκών που έχουν διαμορφωθεί είναι ζήτημα χρόνου να αναλάβει ρόλο – κλειδί η ειδική μονάδα του Υπερταμείου, υπό τον Παναγιώτη Σταμπουλίδη. Στόχος είναι οι εξελίξεις να προχωρήσουν όσο το δυνατόν ταχύτερα σε όλα τα επίπεδα. Υπενθυμίζεται ότι πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε η υπογραφή μνημονίου μεταξύ του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και της ιταλικής Ferrovie dello Stato Italiano, μητρικής της Hellenic Train για επενδύσεις 360 εκατ. ευρώ σε νέο τροχαίο υλικό.
Σε εξέλιξη είναι και η διαδικασία για την ίδρυση της ενιαίας εταιρείας «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος Α.Ε.», η οποία θα ενοποιήσει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και τον κλάδο του τροχαίου υλικού της ΓΑΙΑΟΣΕ, αλλά δεν αναμένεται να είναι πλήρως επιχειρησιακή πριν από το τέλος του 2025.
Καθυστερεί το νομοσχέδιο για την σιδηροδρομική μεταρρύθμιση
Την ίδια στιγμή καθυστερήσεις «γράφει» και το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του σιδηρόδρομου. Κατά την παρουσίασή του στις 28 Απριλίου, ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος είχε ανακοινώσει ότι εντός ολίγων ημερών το τελικό κείμενο επρόκειτο να αναρτηθεί σε δημόσια διαβούλευση, κάτι που δεν έχει γίνει ακόμα με τις πληροφορίες να μιλούν για ρυθμίσεις που δεν έχουν «κλειδώσει» και αφορούν μεταξύ άλλων το προσωπικό αλλά και κρίσιμα κεφάλαια, όπως οι προμήθειες. Ως εκ τούτου η δημοσιοποίηση του πλήρους περιεχομένου του νομοσχεδίου βρίσκεται ακόμα σε εκκρεμότητα.
Σε ό,τι αφορά τα έργα, στο επίκεντρο βρίσκονται εκείνα που ήδη έχουν εξασφαλίσει χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπενθυμίζεται ότι το καλοκαίρι του 2024 εξασφαλίστηκαν πόροι ύψους 518,86 εκατ. ευρώ από το CEF II για τα εξής έργα:
