Ο Donald Trump, το Σάββατο (1/2), τήρησε την υπόσχεσή του να επιβάλει δασμούς στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, ως αντίποινα για τους μετανάστες και τα παράνομα ναρκωτικά που, όπως λέει, εισέρχονται στις ΗΠΑ από αυτές τις χώρες.
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι οι δασμοί θα τεθούν σε εφαρμογή από την 1η Φεβρουαρίου, αλλά σύμφωνα με την εκτελεστική εντολή του προέδρου, με τίτλο «Imposing Duties to Address the Flow of Illicit Drugs Across Our Northern Border» («Επιβολή Δασμών για Αντιμετώπιση της Ροής Παράνομων Ναρκωτικών μέσω των Βόρειων Συνόρων μας»), οι δασμοί θα ισχύσουν «κατά ή μετά τις 12:01 π.μ. ώρα Ανατολικής Ακτής στις 4 Φεβρουαρίου 2025».
Από το Mar-a-Lago, ο Trump υπέγραψε τρεις εκτελεστικές εντολές που επιβάλλουν δασμούς ύψους 25% σε όλα τα αγαθά από τον Καναδά και το Μεξικό, και 10% σε πετρελαϊκές εξαγωγές από τον Καναδά και αγαθά από την Κίνα.
Όλοι οι δασμοί επιβάλλονται βάσει των εξουσιοδοτήσεων του Νόμου για Διεθνείς Οικονομικές Δυνάμεις Έκτακτης Ανάγκης. Αν οι χώρες που πλήττονται ανταποδώσουν, αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου ανέφεραν ότι οι δασμοί θα αυξηθούν.
Ποιους δασμούς επέβαλε ο Trump;
Ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε την επιβολή 25% δασμων στον Καναδά και το Μεξικό, και 10% στην Κίνα. Το ακριβές πεδίο εφαρμογής των δασμών παραμένει ασαφές. Ο Trump μπορεί να κάνει εξαιρέσεις για συγκεκριμένους τομείς, όπως το πετρέλαιο και το αέριο, ή να περιορίσει τους δασμούς σε επιλεγμένες κατηγορίες αγαθών.
Τις τελευταίες ημέρες, καθώς πλησίαζε η προθεσμία, κάποιοι από τους συμβούλους του Trump φαινόταν αβέβαιοι ως προς το πότε και αν θα επιβληθούν οι δασμοί.
«Δεν μπορώ να σας πω πότε», δήλωσε ο Peter Navarro, ανώτερος σύμβουλος εμπορίου και παραγωγής του Trump, στη CNBC την Παρασκευή.
Με τους ίδιους τους συμβούλους του Trump να δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν τις επόμενες κινήσεις του, όλα είναι πιθανά πριν από την εφαρμογή των δασμών.
Τι είναι οι δασμοί και γιατί ο Trump θέλει να τους χρησιμοποιήσει εναντίον συγκεκριμένων χωρών;
Ο δασμός είναι ένας φόρος που επιβάλλεται στα ξένα αγαθά που εισάγονται σε μια χώρα. Οι ΗΠΑ είναι σήμερα ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αγαθών στον κόσμο – το 2022, η αξία των εισαγωγών στις ΗΠΑ έφτασε τα 3,2 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Πριν αναλάβει την προεδρία, ο Trump είχε απειλήσει με δασμούς στους τρεις μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ: την Κίνα, το Μεξικό και τον Καναδά.
Συγκεκριμένα, είχε δηλώσει ότι ήθελε να επιβάλει 25% δασμό στο Μεξικό και τον Καναδά και 10% δασμό στην Κίνα, μέχρι αυτές οι χώρες να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα των μεταναστών και των παράνομων ναρκωτικών που εισέρχονται στις ΗΠΑ.
Ο Trump θεωρεί τους δασμούς ως ένα ισχυρό διαπραγματευτικό εργαλείο – αλλά αυτή η πολιτική έχει υψηλό τίμημα.
Ο Trump προβάλλει τους δασμούς ως μια πολιτική που μπορεί να πιέσει τους Αμερικανούς κατασκευαστές και εισαγωγείς να παράγουν αγαθά στην αμερικανική επικράτεια.
«Το μόνο που πρέπει να κάνετε είναι να χτίσετε το εργοστάσιό σας στις ΗΠΑ και δεν θα έχετε δασμούς», έχει πει. Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομία είναι αλληλένδετη για δεκαετίες. Οι Αμερικανοί αγρότες, για παράδειγμα, δεν θα μπορούσαν να παράγουν την ποσότητα αβοκάντο που παράγει το Μεξικό για πολλά χρόνια.
Αυτό σημαίνει ότι οι εισαγωγείς θα μετακυλήσουν πιθανότατα το κόστος των δασμών στους καταναλωτές, προκαλώντας αύξηση των τιμών.
Πώς θα επηρεαστούν οι καταναλωτές των ΗΠΑ από τους δασμούς;
Ο δασμός 25% σε όλες τις εισαγωγές από το Μεξικό και τον Καναδά θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών για τους καταναλωτές.
Ο Καναδάς είναι μεγάλος εξαγωγέας αργού πετρελαίου, ενώ το Μεξικό εξάγει πολλές φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Το Μεξικό είναι επίσης ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ανταλλακτικών αυτοκινήτων στις ΗΠΑ. Η Κίνα είναι ένας σημαντικός εξαγωγέας chips που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα και φορητούς υπολογιστές.
Συνολικά, οι ΗΠΑ εισήγαγαν αγαθά αξίας 1,2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα το 2023.
Δεν είναι μόνο τα αγαθά που οι καταναλωτές αγοράζουν άμεσα. Όταν οι δασμοί αυξάνουν την τιμή των εισαγωγών, αυτό περιλαμβάνει και υλικά που εισάγονται και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή άλλων προϊόντων στις ΗΠΑ. Οι υψηλότερες τιμές υλικών τελικά θα περάσουν στους καταναλωτές.
Η Tax Foundation, ένα διακομματικό think-tank (δεξαμενή σκέψης), εκτιμά ότι ένας δασμός 25% στο Μεξικό και τον Καναδά και 10% στην Κίνα θα αύξανε τους συνολικούς φόρους κατά 1,2 τρισ. δολάρια.
Ο Trump έχει επαινέσει την ιδέα ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα εισπράττει περισσότερα έσοδα μέσω δασμών, αλλά τελικά οι Αμερικανοί καταναλωτές θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό.
Οι Αμερικανοί προετοιμάζονται για τις συνέπειες που θα έχουν οι δασμοί στις τιμές. Σε μια δημοσκόπηση του Νοεμβρίου από την Harris/Guardian, σχεδόν τα δύο τρίτα των Αμερικανών δήλωσαν ότι περιμένουν να αυξηθούν οι τιμές αν ο Trump εφαρμόσει ευρείς δασμούς.
Ποιοι είναι οι ομοσπονδιακοί νόμοι που δίνουν στον Trump την εξουσία να επιβάλει δασμούς;
Ο ομοσπονδιακός νόμος των ΗΠΑ δίνει στον πρόεδρο ευρείες εξουσίες για την επιβολή δασμών χωρίς έγκριση από το Κογκρέσο.
Ο Trump έχει την εξουσία να κηρύξει εθνική οικονομική έκτακτη ανάγκη για να επιβάλει τους δασμούς του. Αυτό θα ενεργοποιούσε τον Νόμο για τις Διεθνείς Οικονομικές Δυνάμεις Έκτακτης Ανάγκης (IEEPA), ο οποίος παρέχει στον πρόεδρο την εξουσία να διαχειρίζεται τις εισαγωγές σε περίπτωση εθνικής ανάγκης.
Ο Trump μπορεί επίσης να επιβάλει δασμούς βάσει του άρθρου 232 του Νόμου για την Επέκταση του Εμπορίου, ο οποίος δίνει στον πρόεδρο την εξουσία να επιβάλει δασμούς σε ορισμένες βιομηχανίες. Αυτή είναι η εξουσία που χρησιμοποίησε το 2018 όταν επέβαλε δασμούς στο αλουμίνιο και το χάλυβα από τον Καναδά, το Μεξικό και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πώς αντέδρασαν οι άλλες χώρες στον Trump;
Οι ηγέτες του Καναδά και του Μεξικού δήλωσαν ότι θα συνεργαστούν με την κυβέρνηση Trump για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες του σχετικά με τη μετανάστευση και τα παράνομα ναρκωτικά. Ο Καναδάς δήλωσε ότι βρίσκονται σε συζητήσεις με Αμερικανούς αξιωματούχους για τη δημιουργία μιας «Βόρειο-Αμερικανικής Δύναμης Κρούσης κατά του Φεντανύλ». Το Μεξικό, από την πλευρά του, δήλωσε ότι θα δημιουργήσει μια παρόμοια ομάδα για τη μετανάστευση.
Αν αυτή η συνεργασία δεν είναι αρκετή για τον Trump, ο Καναδάς και το Μεξικό πιθανόν να επιβάλουν τους δικούς τους δασμούς στις αμερικανικές εισαγωγές ως αντίποινα, κάτι που θα πλήξει τις αμερικανικές επιχειρήσεις. Ο Καναδός πρωθυπουργός, Justin Trudeau, δήλωσε την Παρασκευή ότι η χώρα του θα επιβάλλει «ισχυρούς αλλά λογικούς» δασμούς κατά των ΗΠΑ.
Αφότου ο Trump επέβαλε δασμούς στο μεξικανικό ατσάλι και αλουμίνιο το 2018, το Μεξικό αντέδρασε με δασμούς σε χοιρινό, τυρί και άλλα προϊόντα, προσπαθώντας να πλήξει τις αμερικανικές βιομηχανίες σε αντίποινα. Οι ΗΠΑ και το Μεξικό κατέληξαν τελικά σε συμφωνία το 2019 για την κατάργηση των
δασμών τους.
Ο Donald Trump απείλησε ότι θα διευρύνει το πεδίο των εμπορικών δασμών του, επαναλαμβάνοντας την προειδοποίησή του ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση —και ενδεχομένως το Ηνωμένο Βασίλειο— θα βρεθούν επίσης αντιμέτωποι με επιβαρύνσεις, παρόλο που παραδέχθηκε ότι οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να επωμιστούν μέρος του οικονομικού βάρους ενός νέου παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.
Η εξέλιξη αυτή έρχεται καθώς οι δασμοί που ανακοίνωσε το Σάββατο ο Trump για το Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα προκάλεσαν αντίποινα και από τις τρεις χώρες. Το Μεξικό και ο Καναδάς δεσμεύθηκαν να επιβάλουν δασμούς, ενώ η Κίνα και ο Καναδάς εξετάζουν νομικές προσφυγές.
Ο Trump δήλωσε το βράδυ της Κυριακής ότι οι νέοι δασμοί για την ΕΕ «θα επιβληθούν σίγουρα», επαναλαμβάνοντας τις προηγούμενες διαμαρτυρίες του για το μεγάλο εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την Ένωση και την επιθυμία του η Ευρώπη να εισάγει περισσότερα αμερικανικά αυτοκίνητα και αγροτικά προϊόντα.
«Θα συμβεί σίγουρα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, σας το λέω αυτό», ανέφερε στους δημοσιογράφους. «Δεν μπορώ να δώσω χρονοδιάγραμμα, αλλά θα γίνει πολύ σύντομα».
Ο Trump έδειξε μια πιο ήπια στάση προς το Ηνωμένο Βασίλειο, σημειώνοντας ότι έχει καλή σχέση με τον πρωθυπουργό, Keir Starmer, αν και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο δασμών. «Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εκτός γραμμής, αλλά πιστεύω ότι αυτό μπορεί να λυθεί», ανέφερε. «Ο πρωθυπουργός Starmer ήταν πολύ ευγενικός. Είχαμε αρκετές συναντήσεις, πολλές τηλεφωνικές κλήσεις, τα πάμε καλά, θα δούμε αν μπορούμε να ισορροπήσουμε τον προϋπολογισμό μας».
Πριν από την τελευταία απειλή του Trump προς την ΕΕ, εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δήλωσε την Κυριακή ότι η Ένωση «θα απαντήσει αποφασιστικά σε οποιονδήποτε εμπορικό εταίρο επιβάλλει άδικα ή αυθαίρετα δασμούς σε ευρωπαϊκά προϊόντα». Στο παρελθόν, η ΕΕ είχε επιβάλει δασμούς σε χαρακτηριστικά αμερικανικά προϊόντα από πολιτείες που στηρίζουν το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, όπως οι μοτοσικλέτες Harley-Davidson, το bourbon και ο χυμός πορτοκαλιού.
Η Επιτροπή εξέφρασε τη λύπη της για την απόφαση του Trump να επιβάλει δασμούς στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα: «Οι δασμοί προκαλούν περιττές οικονομικές διαταραχές και αυξάνουν τον πληθωρισμό. Είναι επιζήμιοι για όλες τις πλευρές».
Στον Καναδά, το υπουργείο Οικονομικών δημοσίευσε μια λίστα με αμερικανικά προϊόντα που εισάγονται στη χώρα και θα επιβαρυνθούν με δασμό 25% από την Τρίτη.
Η λίστα περιλαμβάνει προϊόντα όπως καπνός, φρούτα, οικιακές συσκευές, όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό, με την αξία τους να φτάνει τα 30 δισεκατομμύρια καναδικά δολάρια (περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ).
Ο Καναδάς ετοιμάζεται επίσης για έναν δεύτερο, ευρύτερο γύρο δασμών σε 21 ημέρες, που θα στοχεύσει επιπλέον εισαγωγές αξίας 125 δισεκατομμυρίων καναδικών δολαρίων (86 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ). Αυτή η δεύτερη λίστα περιλαμβάνει επιβατικά οχήματα, φορτηγά, προϊόντα χάλυβα και αλουμινίου, ορισμένα φρούτα και λαχανικά, καθώς και προϊόντα κρέατος και γαλακτοκομικά.
Η Claudia Sheinbaum, πρόεδρος του Μεξικού, δήλωσε ότι η κυβέρνησή της θα δώσει περισσότερες λεπτομέρειες τη Δευτέρα σχετικά με τους δασμούς αντιποίνων που διέταξε στα αμερικανικά προϊόντα. Σε δήλωσή της την Κυριακή ανέφερε ότι θα παρουσιάσει το «plan B» της κυβέρνησής της, επιμένοντας ότι «το Μεξικό δεν επιδιώκει σύγκρουση».
«Τα προβλήματα δεν λύνονται με την επιβολή δασμών, αλλά με συνομιλίες και διάλογο», τόνισε. «Η κυριαρχία δεν είναι διαπραγματεύσιμη: συντονισμός ναι, υποταγή όχι».
Η Sheinbaum και ο Καναδός πρωθυπουργός, Justin Trudeau, μίλησαν τηλεφωνικά το Σάββατο μετά την επιβολή των νέων δασμών από την κυβέρνηση Trump – 25% στα αγαθά από τον Καναδά και το Μεξικό, με χαμηλότερο ποσοστό 10% για το καναδικό πετρέλαιο και τις εισαγωγές από την Κίνα.
Το γραφείο του Trudeau ανέφερε ότι Καναδάς και Μεξικό συμφώνησαν να «ενισχύσουν τις ισχυρές διμερείς σχέσεις» μεταξύ των δύο χωρών. Αν και οι Καναδοί αξιωματούχοι έχουν εκτενείς συνομιλίες με τους Μεξικανούς ομολόγους τους, ανώτερος Καναδός αξιωματούχος είπε ότι δεν θα χαρακτήριζε τις απαντήσεις στους δασμούς συντονισμένες.
«Τώρα είναι η στιγμή να προτιμήσουμε προϊόντα που παράγονται εδώ στον Καναδά», ανάρτησε ο Trudeau την Κυριακή στο X. «Ελέγξτε τις ετικέτες. Ας κάνουμε το καθήκον μας. Όπου μπορούμε, να επιλέγουμε Καναδά».
Ο Trump παραδέχθηκε ότι οι σαρωτικοί δασμοί που επέβαλε σε Μεξικό, Καναδά και Κίνα μπορεί να προκαλέσουν «βραχυπρόθεσμο πόνο» για τους Αμερικανούς, καθώς οι διεθνείς αγορές ανησυχούν ότι τα μέτρα μπορεί να υπονομεύσουν την ανάπτυξη και να αναζωπυρώσουν τον πληθωρισμό. Τη Δευτέρα, οι ασιατικές αγορές, τα κρυπτονομίσματα και τα futures μετοχών των ΗΠΑ και της Ευρώπης σημείωσαν πτώση κατά τις πρώτες ώρες της διαπραγμάτευσης στην Ασία.
«Ίσως να βιώσουμε λίγο βραχυπρόθεσμο πόνο, και ο κόσμος το καταλαβαίνει. Αλλά μακροπρόθεσμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πέσει θύμα εκμετάλλευσης σχεδόν από κάθε χώρα στον κόσμο», δήλωσε ο Trump.
Αργά το Σάββατο, ο Trudeau τόνισε: «Σίγουρα δεν θέλουμε να κλιμακώσουμε, αλλά θα υπερασπιστούμε τον Καναδά».
Ωστόσο, το βράδυ της Κυριακής, ανώτερος κυβερνητικός αξιωματούχος από τον Καναδά, υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας, δήλωσε στους δημοσιογράφους στην Οτάβα: «Θα ακολουθήσουμε προφανώς τις νομικές διαδικασίες που πιστεύουμε ότι έχουμε μέσω των συμφωνιών με τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι η καναδική κυβέρνηση θεωρεί την κίνηση του Trump παράνομη, σημειώνοντας ότι παραβιάζει τις εμπορικές δεσμεύσεις μεταξύ των δύο χωρών βάσει της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου και του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO). «Εάν υπάρχουν άλλες νομικές οδοί, θα εξεταστούν επίσης», είπε ο αξιωματούχος.
Ο Καναδάς αποτελεί τη μεγαλύτερη αγορά εξαγωγών για 36 αμερικανικές πολιτείες, ενώ το Μεξικό είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ.
Ο Καναδάς και το Μεξικό προχώρησαν στην επιβολή δασμών παρά την περαιτέρω απειλή του Trump να αυξήσει τα ποσοστά αν επιβληθούν δασμοί αντιποίνων στα αμερικανικά προϊόντα.
Η Κίνα δήλωσε επίσης ότι θα υποβάλει προσφυγή κατά των δασμών. Η επιβολή δασμών από τις ΗΠΑ «παραβιάζει σοβαρά» τους κανόνες του WTO, ανέφερε το υπουργείο Εμπορίου της Κίνας, καλώντας τις ΗΠΑ να «προχωρήσουν σε ειλικρινή διάλογο και να ενισχύσουν τη συνεργασία».
Πέρα από τις επίσημες αντιδράσεις, οι πολίτες αναζητούσαν ήδη τρόπους για να αντιμετωπίσουν την απόφαση του Trump, μοιράζοντας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προτάσεις για εναλλακτικά προϊόντα εκτός ΗΠΑ.
Στον Καναδά, οι φίλαθλοι χόκεϊ αποδοκίμασαν τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ το βράδυ του Σαββάτου σε δύο αγώνες του NHL. Οι αποδοκιμασίες συνεχίστηκαν την Κυριακή σε αγώνα NBA στο Τορόντο, όπου οι Raptors αγωνίστηκαν με τους Los Angeles Clippers.
Ένας φίλαθλος στον αγώνα των Raptors επέλεξε να καθίσει κατά τη διάρκεια του ύμνου φορώντας ένα καπέλο με το σήμα του Καναδά. Ο Joseph Chua, ο οποίος εργάζεται ως εισαγωγέας, δήλωσε ότι αναμένει να νιώσει «άμεσα» τις επιπτώσεις των δασμών. «Πάντα σηκωνόμουν κατά τη διάρκεια και των δύο ύμνων. Έβγαζα το καπέλο μου ως ένδειξη σεβασμού προς τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ, αλλά σήμερα νιώθουμε λίγο πικραμένοι για τα πράγματα», είπε, προσθέτοντας ότι θα αρχίσει να αποφεύγει την αγορά αμερικανικών προϊόντων.
Στους δρόμους του Μεξικού, την Κυριακή, οι πολίτες προσπαθούσαν να απορροφήσουν την είδηση, αν και κάποιοι στην πρωτεύουσα παραδέχθηκαν ότι δεν γνώριζαν τα μέτρα.
Στην πόλη Mexicali, κοντά στα σύνορα με το Calexico της Καλιφόρνιας, κάποιοι εξέφρασαν ανησυχίες για τις ευρύτερες επιπτώσεις ενός εμπορικού πολέμου.
Ο οδηγός Alejandro Acosta, που διασχίζει τα σύνορα κάθε εβδομάδα με το φορτηγό του για να παραδώσει λαχανικά σε αμερικανικές επιχειρήσεις, είπε ότι φοβάται πως οι επιχειρήσεις των ΗΠΑ στην κοιλάδα Mexicali θα σταματήσουν να λειτουργούν στο Μεξικό και θα μεταφερθούν στις ΗΠΑ.
«Αν αυξήσουν τους φόρους στα εργοστάσια εδώ, οι θέσεις εργασίας ίσως μειωθούν κι αυτές», σημείωσε.
