Οι ανησυχίες για μια επιδημία μοναξιάς έχουν εισχωρήσει τα τελευταία χρόνια τόσο στον δημόσιο διάλογο όσο και στην ποπ κουλτούρα. Η Επιτροπή Κοινωνικής Σύνδεσης του ΠΟΥ επιχείρησε να εντοπίσει ποιοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο και πώς αυτό επηρεάζει την υγεία και την ευημερία τους.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι νέοι άνθρωποι είναι αυτοί που επηρεάζονται περισσότερο: περίπου 20,9% των εφήβων και 17,4% των ενηλίκων κάτω των 30 δηλώνουν ότι αισθάνονται μόνοι. Αντίθετα, μόλις 11,8% των ατόμων άνω των 60 ετών ανέφεραν το ίδιο.

Σε γενικές γραμμές, άνδρες και γυναίκες εμφανίζουν παρόμοια ποσοστά μοναξιάς, ωστόσο υπάρχει μια αξιοσημείωτη εξαίρεση: τα έφηβα κορίτσια αποτελούν την πιο μοναχική ομάδα, με ποσοστό 24,3% να δηλώνει ότι νιώθει μοναξιά.

«Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που οδηγούν στη μοναξιά και την κοινωνική απομόνωση», ανέφερε ο Dr. Vivek Murthy, πρώην γενικός χειρουργός των ΗΠΑ και συμπρόεδρος της Επιτροπής, κατά τη διάρκεια ενημέρωσης Τύπου.

Ανάμεσα στους βασικούς παράγοντες που εντόπισε ο Murthy είναι:

• η κακή σωματική και ψυχική υγεία, που συχνά απομονώνει περαιτέρω τους ανθρώπους,
• η κοινωνική περιθωριοποίηση και
• η υπερβολική και επιβλαβής χρήση των ψηφιακών μέσων, ιδίως από τους νέους.

Μοναξιά και απομόνωση δεν είναι το ίδιο πράγμα

Δεν είναι απαραίτητο ότι κάποιος που περνά χρόνο μόνος του είναι και μοναχικός. Ο ΠΟΥ ορίζει ως κοινωνική απομόνωση την έλλειψη επαρκών κοινωνικών σχέσεων, ενώ η μοναξιά περιγράφεται ως το επώδυνο συναίσθημα που προκύπτει όταν οι άνθρωποι δεν έχουν τις σχέσεις που επιθυμούν.

Τα δεδομένα για την κοινωνική απομόνωση είναι πιο περιορισμένα, ωστόσο η Επιτροπή εκτιμά ότι:

• Ένα στα τρία άτομα άνω των 60,
• και ένα στα τέσσερα άτομα νεότερης ηλικίας την βιώνουν.

Οι επιπτώσεις της μοναξιάς στην υγεία είναι σοβαρές

Η μοναξιά και η απομόνωση συνδέονται με περίπου 871.000 θανάτους κάθε χρόνο, αυξάνοντας τον κίνδυνο για:

• εγκεφαλικό επεισόδιο,
• καρδιακές παθήσεις,
• σακχαρώδη διαβήτη,
• γνωστική εξασθένηση και
• ψυχικά προβλήματα.

Αντίθετα, η ύπαρξη ισχυρών κοινωνικών δεσμών ενισχύει σημαντικά την υγεία και μπορεί να επιμηκύνει τη ζωή, τονίζει η Επιτροπή.

Αντιμετωπίζοντας τη μοναξιά – Έκκληση για δράση

Οι ειδικοί του ΠΟΥ καλούν τις εθνικές κυβερνήσεις να θέσουν τη μοναξιά ως προτεραιότητα πολιτικής, ενώ ζητούν περισσότερη έρευνα για την ανάπτυξη στρατηγικών που θα ενισχύσουν τις κοινωνικές συνδέσεις.

«Για πάρα πολύ καιρό δεν αναγνωρίσαμε τη σημασία της κοινωνικής υγείας», δήλωσε ο Murthy. «Αυτό πρέπει να αλλάξει».

Ορισμένες χώρες έχουν ήδη ξεκινήσει πρωτοβουλίες. Η Σουηδία, για παράδειγμα, εφάρμοσε φέτος ένα σχέδιο 30 εκατ. ευρώ για την καταπολέμηση της μοναξιάς, με δράσεις όπως:

• Επισκέψεις σε ηλικιωμένους που ζουν μόνοι,
• Δημιουργία κινήτρων για διαγενεακή σύνδεση.

Επιπλέον, από τους επόμενους μήνες, η Σουηδία θα δίνει σε νέους 16 έως 18 ετών ειδικές “κάρτες δραστηριοτήτων”, με χρήματα που θα μπορούν να ξοδευτούν μόνο για δραστηριότητες με κοινωνικό χαρακτήρα, όπως:

• Συμμετοχή σε πολιτιστικές ομάδες,
• Αθλητικές και υπαίθριες δραστηριότητες,
• Εκδηλώσεις με άλλους συνομηλίκους.

«Δεν είναι πρόβλημα μόνο για όσους είναι μόνοι ή απομονωμένοι», υπογράμμισε ο Jakob Forssmed, υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων και Δημόσιας Υγείας της Σουηδίας. «Είναι πρόβλημα ολόκληρης της κοινωνίας».