Σχεδόν ολοκληρωμένος είναι από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ο νέος οικοδομικός κανονισμός που θα αντικαταστήσει τον υφιστάμενο ΝΟΚ, ο οποίος την τελευταία διετία είχε προκαλέσει σύγχυση, αμφισβητήσεις, αλλά και δικαστικές ακυρώσεις αδειών με κατάργηση της οριζόντιας εφαρμογής των προβλεπόμενων κινήτρων.
Ο γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Ευθύμιος Μπακογιάννης, παρουσίασε από το βήμα του συνεδρίου του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας τις βασικές αρχές του νέου ΝΟΚ, ο οποίος, όπως τόνισε, έχει πλήρως διαφορετική φιλοσοφία από τον προηγούμενο και φιλοδοξεί να αποκαταστήσει τη σταθερότητα στον κλάδο, αφαιρώντας τις πολυπλοκότητες που συχνά οδηγούσαν ακόμα και σε διαφθορά.
Ο νέος οικοδομικός κανονισμός θα περιλαμβάνει μόλις 20 άρθρα και κατά τον κ. Μπακογιάννη, θα βασίζεται σε απλούς, καθολικά εφαρμόσιμους κανόνες και συγκεκριμένα: Το περίγραμμα του κτιρίου, οι πλάγιες αποστάσεις και ο συντελεστής δόμησης. Δεν θα περιλαμβάνει διατάξεις που στο παρελθόν είχαν οδηγήσει σε αντιφατικές ερμηνείες από τις πολεοδομικές υπηρεσίες. «Δεν θα έχουμε πλέον ερωτήματα για το τι είναι πατάρι, αν μετράει στον ΣΔ, αν αφαιρείται το κλιμακοστάσιο. Τέτοια ερωτήματα γεννούσαν διαφωνίες και ανασφάλεια δικαίου», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μπακογιάννης. Ο νέος κανονισμός προβλέπει επίσης τη δυνατότητα ευελιξίας στη διαμόρφωση του όγκου των κτιρίων, ώστε να αποφεύγεται η αισθητική ομοιομορφία, να μην χτίζονται κτίρια – κουτιά, όπως είπε, και να ενισχύεται η αρχιτεκτονική ποιότητα.
Αποτελεσματικό «εργαλείο» το περιβαλλοντικό ισοδύναμο
Η παρουσίαση του νέου κανονισμού ήρθε σε μία χρονική στιγμή ιδιαίτερης σημασίας, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), με την οποία κρίνει νόμιμο το Προεδρικό Διάταγμα που αφορά στην περιβαλλοντική εξισορρόπηση (το λεγόμενο «περιβαλλοντικό ισοδύναμο») για τις περιπτώσεις όπου οικοδομικές άδειες ακυρώθηκαν εξαιτίας της αμφισβήτησης των κινήτρων του προηγούμενου ΝΟΚ. Οι κατασκευές που είχαν ξεκινήσει πριν την ημερομηνία που έθεσε ως «κόκκινη γραμμή» το ΣτΕ, μπορούν πλέον να ολοκληρωθούν, εφόσον ενταχθούν σε ειδικό σχέδιο περιβαλλοντικής ισοστάθμισης.
Το περιβαλλοντικό ισοδύναμο αποτελεί ένα νέο εργαλείο πολιτικής, το οποίο προβλέπει ότι σε περιπτώσεις που οικοδομικά έργα προκάλεσαν αυξημένη πίεση στο οικιστικό περιβάλλον, ο ιδιοκτήτης ή ο φορέας υλοποίησης εφόσον δεν πρόκειται για κατοικία, καλείται να συνεισφέρει ένα ποσό στο Πράσινο Ταμείο. Αντισταθμιστικά, το ποσό αυτό θα χρηματοδοτήσει έργα βελτίωσης του δημόσιου χώρου, ενίσχυσης του αστικού πρασίνου, περιορισμού του φαινομένου της θερμικής νησίδας ή άλλες δράσεις που προβλέπονται στα τοπικά σύμφωνα για την κλιματική ουδετερότητα. Ήδη, έξι ελληνικές πόλεις συμμετέχουν στο ευρωπαϊκό δίκτυο των 157 κλιματικά ουδέτερων πόλεων, ενώ 80 δήμοι έχουν υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με το ΥΠΕΝ, αναλαμβάνοντας δεσμεύσεις μέχρι το 2050, οι οποίες μπορούν να χρηματοδοτηθούν και μέσω του συγκεκριμένου εργαλείου.
Τέλος στην αναστάτωση στην οικοδομική δραστηριότητα
Σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη, το Προεδρικό Διάταγμα που νομιμοποιεί το περιβαλλοντικό ισοδύναμο αποκαθιστά την αναστάτωση που προκάλεσαν οι αποφάσεις του ΣτΕ τα τελευταία δύο χρόνια, καθώς δημιουργήθηκε αβεβαιότητα στον κλάδο για το πότε και με ποιον τρόπο μπορούν να εφαρμοστούν τα περιβαλλοντικά και ενεργειακά κίνητρα. Σημείωσε ότι το ΠΔ δίνει λύση χωρίς να αφήσει κτίρια – κουφάρια, χωρίς να υπονομεύσει τον πολεοδομικό σχεδιασμό, και με ανταποδοτικά οφέλη στις τοπικές κοινωνίες, σημείωσε.
Αναφερόμενος στα κίνητρα του προηγούμενου ΝΟΚ, σχολίασε ότι ο προηγούμενος οικοδομικός κανονισμός, όταν θεσμοθετήθηκε το 2012 και με τις επόμενες επικαιροποιήσεις του, ήταν μπροστά από την εποχή του, ωστόσο σήμερα τα δεδομένα έχουν αλλάξει και πολλές διατάξεις είναι ξεπερασμένες. «Δεν χρειάζεται πλέον να δώσεις κίνητρο για ενεργειακή αναβάθμιση, αυτό θεωρείται αυτονόητο. Πρέπει να δώσεις κίνητρα για άλλα πράγματα, και αυτά να ενταχθούν οργανικά στον πολεοδομικό σχεδιασμό που βρίσκεται σε εξέλιξη», σημείωσε.
Δαπάνη 400 εκατ. ευρώ για αναθεώρηση των χωροταξικών σχεδίων
Παράλληλα, το υπουργείο προχωρά (αν και με σημαντικές καθυστερήσεις) και τον εθνικό πολεοδομικό σχεδιασμό, ο οποίος ωστόσο αποτελεί μακροπρόθεσμο έργο, καθώς απαιτεί χρόνο και σημαντικούς οικονομικούς πόρους. Για πρώτη φορά, όπως τόνισε ο γενικός γραμματέας, διατίθενται 400 εκατομμύρια ευρώ, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, για την αναθεώρηση των χωροταξικών σχεδίων, με στόχο τα πρώτα Προεδρικά Διατάγματα να εκδοθούν το 2027. «Η αγορά δεν μπορεί να περιμένει πέντε χρόνια για να υπάρξει σταθερότητα. Γι’ αυτό χρειαζόμασταν ενδιάμεσες λύσεις όπως το περιβαλλοντικό ισοδύναμο και ο νέος ΝΟΚ, χωρίς να καταφεύγουμε σε νομοθετικές ρυθμίσεις που δεν θα καθυστερούσαν μεν, αλλά θα μπορούσαν να αμφισβητηθούν», υπογράμμισε ο κ. Μπακογιάννης.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται επίσης στην εκτός σχεδίου δόμηση. Αυτήν την περίοδο ολοκληρώνονται οι μελέτες αναγνώρισης του οδικού δικτύου για τα νησιά και ξεκινούν οι μελέτες για την ηπειρωτική χώρα, με στόχο μέχρι τα μέσα του 2026 να έχουν καθοριστεί με σαφήνεια οι όροι και οι κανόνες δόμησης και σε αυτές τις περιοχές. Το σχετικό ΠΔ για τα κριτήρια αναγνώρισης δρόμων έχει ήδη συνταχθεί και αναμένεται να σταλεί στο ΣτΕ, όπως ανακοίνωσε ο γενικός γραμματέας.
