Αναγνωρίζοντας την έλλειψη προσιτής στέγης ως «κοινωνική κρίση» που απειλεί τη συνοχή της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να παρέμβει δυναμικά στο «τεράστιο πρόβλημα» των βραχυχρόνιων μισθώσεων μέσω πλατφορμών όπως η Airbnb και η Booking.com. Σε συνέντευξή του στον Guardian, ο Dan Jørgensen ο πρώτος Επίτροπος για τη Στέγαση αποκάλυψε ότι η Κομισιόν θα προτείνει νέους κανόνες για την αντιμετώπιση του φαινομένου, τονίζοντας ότι έχει έρθει η ώρα οι Βρυξέλλες να αντιμετωπίσουν σοβαρά το ζήτημα της στέγασης, διαφορετικά κινδυνεύουν να ενισχύσουν τους αντι-ευρωπαϊκούς λαϊκιστές.
Ο Επίτροπος επιβεβαίωσε ότι η δημοσίευση του πρώτου σχεδίου της ΕΕ για την προσιτή στέγαση επισπεύδεται από το 2026 για τον Δεκέμβριο, λόγω της «επείγουσας κοινωνικής κρίσης».
Ανησυχίες με αριθμούς
Ενώ η πολιτική στέγασης παρέμενε παραδοσιακά εκτός της αρμοδιότητας των Βρυξελλών, ο Jørgensen επέμεινε ότι πλέον είναι θέμα της ΕΕ. «Ένας από αυτούς τους τομείς είναι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, όπου χρειαζόμαστε περισσότερους ευρωπαϊκούς κανόνες», τόνισε. Το φαινόμενο αυτό «κατηγορείται» ότι εκτοξεύει τα ενοίκια, διώχνει τους ντόπιους από τα ιστορικά κέντρα και μετατρέπει τις γειτονιές σε τουριστικές ζώνες.
Ειδικότερα, μεταξύ 2010 και 2023, οι τιμές κατοικιών αυξήθηκαν κατά 48% στην ΕΕ, ενώ τα ενοίκια κατά 22%. Στην Ελλάδα, σχεδόν το 29% του πληθυσμού δαπανούσε το 2023 το 40% ή περισσότερο του διαθέσιμου εισοδήματός του για στέγαση, ποσοστό πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ (9%).
Ο Επίτροπος υπογράμμισε ότι το σχέδιο θα αντιμετωπίσει τη «χρηματιστικοποίηση» της στέγης, καθώς «όταν η στέγαση γίνεται εμπόρευμα, κάτι που χρησιμοποιείται για κερδοσκοπία χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η υπόλοιπη κοινωνία, τότε, φυσικά, αυτό ενέχει πιθανά προβλήματα».
Για την αντιμετώπιση της κρίσης, εξετάζονται ακόμη και ριζοσπαστικές προτάσεις που δοκιμάζουν τα όρια του ευρωπαϊκού δικαίου. Για παράδειγμα, η Ισπανία σχεδιάζει φόρο 100% στην αξία των ακινήτων που αγοράζονται από μη κατοίκους της ΕΕ, ενώ Ευρωβουλευτές ζητούν την εξέταση απαγόρευσης ξένων αγορών ακινήτων.
Παράλληλα, ο Jørgensen ανέφερε ότι η Κομισιόν εξετάζει την καλύτερη προστασία των δικαιωμάτων των ενοικιαστών, καθώς και τη χαλάρωση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων ώστε να διευκολυνθεί η επιδότηση ή οι φορολογικές ελαφρύνσεις στις κατασκευαστικές εταιρείες. Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συζητήσουν το θέμα της στέγασης σε Σύνοδο Κορυφής την επόμενη εβδομάδα, ανοίγοντας τον δρόμο για μια «ριζική αναθεώρηση» της ευρωπαϊκής στρατηγικής.
Ενοίκια υπό… ασφυξία
Επί ελληνικού εδάφους, στην πρόσφατη πανελλαδική της έρευνα η RE/MAX Ελλάς κατέγραψε τις περιοχές που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη αύξηση ανά τ.μ. σε όλη την επικράτεια, με τις τιμές να παρουσιάζουν μέση ετήσια αύξηση 4,3% σε πανελλαδικό επίπεδο.
Σύμφωνα με την έρευνα η Περιφέρεια καταγράφει τις μεγαλύτερες αυξήσεις με άνοδο κατά μέσο όρο 5,3% σε σχέση με πέρυσι. Την ίδια στιγμή, η Αττική παρουσίασε αύξηση ενοικίων κατά μέσο όρο 4,5% μέσα σε ένα έτος, ενώ στη Θεσσαλονίκη η αντίστοιχη άνοδος διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 3,1%.
Στην Περιφέρεια, οι περιοχές με τις υψηλότερες τιμές είναι νησιωτικοί προορισμοί όπως η Σαντορίνη (13 ευρώ/τ.μ.) και η Μύκονος, η Πάρος και η Νάξος (12 ευρώ/τ.μ.). Αντίθετα, χαμηλότερες τιμές συναντώνται στην Επανομή (4 ευρώ/τ.μ.), τον Πύργο και τη Θάσο. Η ελληνική αγορά ενοικίων συνεχίζει να βρίσκεται σε φάση δυναμικής ανάκαμψης, με τη ζήτηση να υπερκαλύπτει την προσφορά, ωθώντας τις τιμές σε σταθερή άνοδο. Οι μεγαλύτερες ευκαιρίες για επενδύσεις εντοπίζονται στην Περιφέρεια, όπου οι αυξήσεις είναι οι πιο έντονες.
Στην Αττική, η μέση αύξηση διαμορφώθηκε στο 4,5%, με τη μέση τιμή ενοικίου να ανέρχεται στα 8,9 ευρώ/τ.μ.
