Ένα ακόμα βήμα προς την πλήρη …ενεργοποίηση του «Μεγάλου Αδελφού» με την εγκατάσταση 2.888 καμερών στους δρόμους, η οποία αν και έχει εξαγγελθεί εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο, τώρα θεσμοθετείται ως τεχνική διαδικασία, έκανε το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με την ανάρτηση σε δημόσια διαβούλευση του σχετικού σχεδίου νόμου.
Με βάση το νομοσχέδιο, κάθε κάμερα θα είναι συνδεδεμένη σε ένα ενιαίο ψηφιακό δίκτυο που θα αναγνωρίζει, θα ελέγχει και θα βεβαιώνει τις παραβάσεις του ΚΟΚ αυτόματα. Οι εικόνες θα αναλύονται μέσω τεχνητής νοημοσύνης, η οποία θα εντοπίζει πιθανές παραβάσεις – όπως υπερβολική ταχύτητα, παραβίαση κόκκινου, χρήση κινητού ή μη χρήση ζώνης.
Το σύστημα θα αποστέλλει την καταγραφή σε ειδική πλατφόρμα όπου εξουσιοδοτημένος υπάλληλος θα επιβεβαιώνει την ακρίβεια του συμβάντος. Αν η παράβαση θεωρηθεί έγκυρη, θα εκδίδεται Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης και ο οδηγός θα ενημερώνεται μέσω της θυρίδας του στο gov.gr. Ηλεκτρονικά θα μπορεί να πληρώσει το πρόστιμο, να υποβάλει ένσταση ή να ζητήσει ακρόαση μέσω τηλεδιάσκεψης.
Ωστόσο όποιος αγνοεί την κλήση για περισσότερο από οκτώ μήνες, θα βλέπει το ποσό να αυξάνεται κατά 20%. Η καταγραφή παράβασης από κάμερα θα θεωρείται επ’ αυτοφώρω χωρίς φυσική παρουσία τροχονόμου.
Στην καρδιά του σχεδίου βρίσκεται το Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα (Ε.Η.Σ.), το οποίο θα συγκεντρώνει και θα διαχειρίζεται όλα τα δεδομένα. Θα είναι συνδεδεμένο με το Μητρώο Οχημάτων, το φορολογικό μητρώο της ΑΑΔΕ και το Μητρώο Πολιτών, επιτρέποντας την αυτόματη ταυτοποίηση του ιδιοκτήτη ενός οχήματος μέσα από τον αριθμό κυκλοφορίας.
Την ευθύνη για τη λειτουργία του συστήματος θα έχει η νέα Οδική Υπηρεσία Συστημάτων Εποπτείας και Ασφάλειας (ΟΔ.Υ.Σ.Ε.ΑΣ.), η οποία θα υπάγεται απευθείας στον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών. Ο ΟΔ.Υ.Σ.Ε.ΑΣ. θα παρακολουθεί την είσπραξη των προστίμων, θα συντονίζει τη συντήρηση των καμερών και θα αποδίδει τα έσοδα στους αρμόδιους φορείς. Παράλληλα, στο εσωτερικό της υπηρεσίας θα λειτουργεί Εθνικό Παρατηρητήριο Οδικής Ασφάλειας, που θα συγκεντρώνει στατιστικά στοιχεία και θα χαράσσει πολιτικές πρόληψης.
Οι παραβάσεις που θα «πιάνουν» οι κάμερες
Οι νέες κάμερες θα μπορούν να τοποθετηθούν σε όλες τις κατηγορίες οδικού δικτύου, από τις εθνικές αρτηρίες μέχρι τις λεωφορειολωρίδες, αλλά και τις ισόπεδες διαβάσεις του ΟΣΕ. Το σύστημα θα ελέγχει τις εξής παραβάσεις:
Το νομοσχέδιο δίνει τη δυνατότητα σε δήμους και Περιφέρειες να δημιουργήσουν δικά τους δίκτυα καμερών, τα οποία θα συνδέονται στο εθνικό σύστημα.
Παρά το τεχνολογικό ενδιαφέρον, αλλά και τις συνεχείς εξαγγελίες, το χρονοδιάγραμμα του έργου έχει ήδη κάνει αρκετά βήματα πίσω. Ο πρώτος διαγωνισμός για το ενιαίο ψηφιακό σύστημα κατέληξε άγονος και ο δεύτερος μόλις «επέστρεψε» από το στάδιο ελέγχου από την ΕΑΔΗΣΥ. Το υπουργείο εφόσον παρέλθει το προβλεπόμενο 10ήμερο, αναμένει κατακύρωση. Από την άλλη ο διαγωνισμός για την προμήθεια των καμερών (εκτός από τις 388 που προχωρούν από την Περιφέρεια Αττικής) δεν έχει καν ξεκινήσει.
Ο αρχικός προϋπολογισμός για το ψηφιακό σύστημα ανέρχεται σε 12,8 εκατ. ευρώ, ενώ το κόστος για τις κάμερες φτάνει τα 41,7 εκατ. ευρώ χωρίς ΦΠΑ. Ταυτόχρονα το νομοσχέδιο απαιτεί να εκδοθούν δώδεκα εξουσιοδοτικές υπουργικές αποφάσεις προκειμένου να τεθεί σε πλήρη ισχύ, με την εμπειρία να δείχνει ότι τέτοιες διαδικασίες συνήθως καθυστερούν.
Όπως πάντως, προκύπτει από το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, το τμήμα του διαγωνισμού που αφορά τις 500 κινητές κάμερες, οι οποίες θα τοποθετηθούν σε λεωφορεία της ΟΣΥ θα προχωρήσει με ανεξάρτητο διαγωνισμό από την εταιρεία λειτουργίας των οδικών μέσων με πηγές κοντά στην υπόθεση να επισημαίνουν ότι αυτό γίνεται για λόγους επίσπευσης της διαδικασίας. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών ενέκρινε την προηγούμενη εβδομάδα ποσό ύψους 1,13 εκατ. ευρώ. Οι εν λόγω κάμερες δεν θα καταγράφουν μόνο παραβάσεις στις λεωφορειολωρίδες, αλλά και εμπόδια ή κακή κατάσταση στάσεων, ενώ αναλόγως των κατευθύνσεων που θα δοθούν από την Τροχαία θα έχουν τη δυνατότητα να καταγράφουν και άλλες παραβάσεις. Η προκήρυξη αυτού του έργου τοποθετείται χρονικά στις αρχές του 2026.
Από τους δήμους στον κρατικό προϋπολογισμό τα έσοδα από τα χρηματικά πρόστιμα
Η πιο «καυτή» πτυχή του νομοσχεδίου ωστόσο αφορά τη διαχείριση των προστίμων. Μέχρι σήμερα, τα έσοδα από τις κλήσεις κατευθύνονταν στους δήμους, οι οποίοι τα αξιοποιούσαν για έργα οδικής ασφάλειας. Πλέον, ορίζεται ότι τα χρήματα θα συγκεντρώνονται στο Εθνικό Ταμείο Οδικής Ασφάλειας και Πρόστιμα για Παραβάσεις του ΚΟΚ, το οποίο θα τα διανέμει σε διάφορους φορείς και συγκεκριμένα σε:
Η αλλαγή αυτή μεταφέρει ουσιαστικά τα πρόστιμα από τα ταμεία των δήμων στον κρατικό προϋπολογισμό, με την τοπική αυτοδιοίκηση να εξαρτάται πλέον από μελλοντικές υπουργικές αποφάσεις για την κατανομή των ποσών.
Αντιδράσεις από τις δημοτικές αρχές
Η ρύθμιση προκάλεσε άμεση και έντονη αντίδραση από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο δήμαρχος Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης και Α΄ Αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, μίλησε για «αντιαυτοδιοικητική και αδικαιολόγητη παρέμβαση», ζητώντας την απόσυρση του άρθρου 20 του νομοσχεδίου.
«Οι πόροι που προέρχονται από τα πρόστιμα αφαιρούνται χωρίς καμία θεσμική εγγύηση. Η κατανομή τους θα εξαρτάται κάθε φορά από την εκάστοτε κυβέρνηση», υποστηρίζει. Όπως υπολογίζει, μόνο ο δήμος του ενδέχεται να χάσει έως και 500.000 ευρώ τον χρόνο, χρήματα που σήμερα επενδύονται σε έργα φωτισμού, σήμανσης και ασφαλών διαβάσεων. «Εκεί που μας χρωστάγανε, μας πήραν και το βόδι», σχολιάζει χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι οι δήμοι ζητούν «σεβασμό, ισοτιμία και οικονομική ανεξαρτησία».
