Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε σήμερα (27/11) μια κρίσιμη κίνηση για την ομαλή εκκίνηση του νέου Συστήματος Εμπορίας Ρύπων ETS2, που θα εφαρμόζεται στα κτίρια και τις οδικές μεταφορές. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη επέκταση ευρωπαϊκής τιμολόγησης άνθρακα εδώ και δεκαετίες, μια μεταρρύθμιση που αγγίζει όλη την αλυσίδα ενέργειας: από τους παρόχους καυσίμων μέχρι το κόστος θέρμανσης και μετακίνησης.
Το βασικό ζητούμενο: να αποφευχθούν απότομες αυξήσεις τιμών όταν ενεργοποιηθεί το ETS2.
Για αυτό, η Κομισιόν πρότεινε σήμερα την αναθεώρηση του Μηχανισμού Σταθερότητας της Αγοράς (MSR), ώστε η αγορά να ξεκινήσει με σταδιακές, προβλέψιμες κινήσεις και όχι με σοκ.
Ο Επίτροπος για το Κλίμα Wopke Hoekstra το έθεσε ξεκάθαρα:
«Ενισχύουμε τη σταθερότητα και την προσιτότητα του ETS2, δημιουργώντας ένα πιο προβλέψιμο μονοπάτι προς ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον. Στόχος είναι οι τιμές να παραμείνουν υπό έλεγχο και να υπάρχει άμεση παρέμβαση όταν χρειάζεται».
Το ETS2 είναι το νέο σύστημα της ΕΕ που θα βάλει «τιμή» στους ρύπους από καύσιμα μεταφορών και καύσιμα θέρμανσης κτιρίων.
Δεν πληρώνουν απευθείας οι πολίτες, αλλά οι πάροχοι καυσίμων. Όμως, αν οι τιμές ρύπων ανέβουν απότομα, υπάρχει κίνδυνος μέρος του κόστους να περάσει στην τελική αγορά. Εκεί ακριβώς παρεμβαίνει η νέα πρόταση της Κομισιόν: να σταθεροποιήσει την αγορά πριν ξεκινήσει.
Στο σημερινό πακέτο μέτρων, η Κομισιόν παρουσίασε τρεις βασικές παρεμβάσεις που στοχεύουν στο να μη δούμε απότομες ανατιμήσεις όταν ξεκινήσει το ETS2.
Πρώτα, ενισχύεται ο τρόπος με τον οποίο το σύστημα επεμβαίνει όταν η τιμή των δικαιωμάτων εκτοξεύεται. Αν η αγορά «γράψει» τιμές πάνω από τα 45 ευρώ/τόνο (σε τιμές 2020), ο Μηχανισμός Σταθερότητας θα ρίχνει στην αγορά διπλάσιες ποσότητες δικαιωμάτων, έως και 80 εκατομμύρια τον χρόνο. Πρόκειται για ισχυρή ένεση ρευστότητας που μπορεί να συγκρατήσει τα άλματα.
Η δεύτερη παρέμβαση αφορά την «παράταση ζωής» των 600 εκατομμυρίων δικαιωμάτων που βρίσκονται ήδη στο MSR. Αντί να λήξουν μετά το 2030, θα παραμείνουν διαθέσιμα, δημιουργώντας ένα πολυετές «μαξιλάρι» παρέμβασης που αντιστοιχεί σε δέκα χρόνια πιθανής χρήσης σε περίπτωση που χρειαστεί να σταθεροποιηθεί η αγορά.
Στην τρίτη παρέμβαση, η Κομισιόν εισάγει έναν πρόσθετο μηχανισμό, ένα buffer που θα επιτρέπει ταχύτερες και πιο ομαλές παρεμβάσεις, πριν η αγορά προλάβει να γίνει ασταθής. Στόχος είναι να προλαμβάνονται οι διακυμάνσεις και όχι απλώς να αντιμετωπίζονται εκ των υστέρων.
Παράλληλα, προτείνεται να ξεκινήσουν νωρίτερα οι δημοπρασίες του ETS2, ώστε τα κράτη-μέλη να έχουν πρόσβαση σε έσοδα ήδη από το 2027, αντί να περιμένουν την επίσημη έναρξη του συστήματος. Η Επιτροπή, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, επεξεργάζεται και έναν νέο χρηματοδοτικό μηχανισμό – την Frontloading Facility – που θα μπορούσε να απελευθερώσει έως 6 δισ. ευρώ στα έτη 2026–2027 για πρώιμες επενδύσεις, από ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων έως έργα καθαρής κινητικότητας.
Η σημασία αυτών των παρεμβάσεων είναι ιδιαίτερα έντονη για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου το κόστος καυσίμων και θέρμανσης έχει βαριά επίδραση στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Ένα ETS2 που λειτουργεί με προβλεψιμότητα και χωρίς ακραίες διακυμάνσεις επηρεάζει την αγορά καυσίμων, τις ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων, τη μετάβαση στις καθαρές μεταφορές, τα δημόσια έσοδα, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο θα λειτουργήσει το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα στα επόμενα χρόνια.
Με απλά λόγια, η ΕΕ επιχειρεί να διαμορφώσει μια αγορά ρύπων που δεν θα «χτυπάει» αιφνιδιαστικά τα νοικοκυριά και δεν θα φέρει ανατροπές στους λογαριασμούς θέρμανσης και μετακινήσεων. Αν το ETS2 ξεκινήσει ομαλά, θα αποτελέσει ένα εργαλείο για τη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια, όχι έναν μηχανισμό που επιβαρύνει ξαφνικά την καθημερινότητα των πολιτών.
Περισσότερες ειδήσεις
Νέο «χτύπημα» της Masdar στις ΑΠΕ – Κατασκευάζει δυο φωτοβολταϊκά ισχύος 2 GW στη Σαουδική Αραβία
