Μια νέα συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου – Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επετεύχθη τα ξημερώματα της Δευτέρας (19/5), αναμένεται να ενισχύσει την οικονομία της Βρετανίας κατά 9 δισ., μειώνοντας παράλληλα το κόστος των τροφίμων, σύμφωνα με δηλώσεις της Ντάουνινγκ Στριτ.
Η συμφωνία περιλαμβάνει την κατάργηση των ελέγχων σε μεγάλο εύρος αγροδιατροφικών προϊόντων, ενώ σε αντάλλαγμα, η ΕΕ θα έχει πρόσβαση στα βρετανικά αλιευτικά ύδατα για επιπλέον 12 χρόνια — παραχώρηση μεγαλύτερη από την αρχική πρόταση του Ηνωμένου Βασιλείου, σύμφωνα με όσα μεταδίδει η βρετανική εφημερίδα Guardian.
Παρά τις αντιδράσεις από τον αλιευτικό τομέα, κυβερνητικοί αξιωματούχοι υπερασπίζονται τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι η νέα συμφωνία για τα πρότυπα τροφίμων θα ωφελήσει σημαντικά τις εξαγωγές ψαριών και θαλασσινών.
Παράλληλα, οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν την έναρξη συνομιλιών για ένα “πρόγραμμα εμπειρίας νέων”, το οποίο ενδέχεται να επιτρέψει εκ νέου την ελεύθερη εργασία και μετακίνηση των νέων ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την ΕΕ — στα πρότυπα αντίστοιχων συμφωνιών που έχει ήδη η Βρετανία με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία. Η βρετανική πλευρά ξεκαθάρισε πως το πρόγραμμα θα είναι “περιορισμένο και χρονικά οριοθετημένο”, ωστόσο η ΕΕ δεν έχει δώσει ακόμη τη συγκατάθεσή της για τις λεπτομέρειες.
Ο Keir Starmer και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen έδωσαν τα χέρια στο Lancaster House, λίγες μόλις ώρες μετά την οριστικοποίηση των τριών βασικών κειμένων της συμφωνίας.
“Ήρθε η ώρα να κοιτάξουμε μπροστά. Να αφήσουμε πίσω τους παλιούς, άγονους καβγάδες και να επικεντρωθούμε σε λύσεις κοινού νου, που ωφελούν τους πολίτες”, δήλωσε ο Starmer.
“Αυτός είναι ο στόχος της συμφωνίας — να ανοίξουμε ξανά στον κόσμο, να οικοδομήσουμε στρατηγικές σχέσεις με όποιον εμείς επιλέγουμε και να πετυχαίνουμε συμφωνίες που υπηρετούν το εθνικό συμφέρον.”
Ο βασικός πυλώνας της συμφωνίας είναι η νέα συμφωνία υγειονομικών και φυτοϋγειονομικών μέτρων (SPS), η οποία απλοποιεί δραστικά τη γραφειοκρατία στις εξαγωγές τροφίμων και ποτών, καταργώντας ορισμένους τακτικούς ελέγχους σε ζωικά και φυτικά προϊόντα.
Ως αντάλλαγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποδεχτεί μερική εναρμόνιση με τα πρότυπα της ΕΕ και έλεγχο από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για την τήρηση της συμφωνίας. Η συμφωνία δεν θα έχει χρονικό περιορισμό, όπως ζητούσε αρχικά η ΕΕ.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί αυτή η μακροπρόθεσμη συμφωνία, η Βρετανία παραχώρησε παράταση 8 ετών στην πρόσβαση των ευρωπαϊκών αλιευτικών σκαφών στα χωρικά της ύδατα, επεκτείνοντας την ισχύ της έως το 2038, ενώ προηγουμένως προσέφερε μόνο έως το 2030.
Η αρχική εμπορική συμφωνία προέβλεπε ετήσιες διαπραγματεύσεις από το 2026, όμως η κυβέρνηση τόνισε ότι η νέα, σταθερή συμφωνία προσφέρει μακροχρόνια ασφάλεια και προβλεψιμότητα.
Σύμφωνα με κυβερνητικό αξιωματούχο, η νέα ρύθμιση για την αλιεία είναι μια επένδυση στην ασφάλεια και σταθερότητα του κλάδου, αποφεύγοντας το αδιέξοδο των ετήσιων διαπραγματεύσεων που “δεν θα έβγαζαν ποτέ πραγματικά τα ευρωπαϊκά σκάφη από τα βρετανικά ύδατα”.
Επιπλέον, η κυβέρνηση ανακοίνωσε επένδυση £360 εκατ. για τον εκσυγχρονισμό των παράκτιων κοινοτήτων, αναγνώριση της υποχώρησης που έγινε στο ζήτημα της αλιείας.
Η συμφωνία αναμένεται να μειώσει το κόστος των τροφίμων και να αυξήσει την ποικιλία στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Προϊόντα όπως ορισμένα είδη μπιφτεκιών και λουκάνικων θα μπορούν ξανά να εξαχθούν προς την ΕΕ, μετά από πτώση 21% στις εξαγωγές και 7% στις εισαγωγές μετά το Brexit.
Επιπλέον, συμφωνήθηκε διασύνδεση των μηχανισμών εμπορίας ρύπων, ώστε οι βρετανικές επιχειρήσεις να μην επιβαρυνθούν από τον νέο ευρωπαϊκό “φόρο άνθρακα”, που τίθεται σε ισχύ το 2026.
Η συμφωνία περιλαμβάνει και ειδική πρόβλεψη για τις εισαγωγές βρετανικού χάλυβα, προστατεύοντας τον κλάδο από νέους δασμούς της ΕΕ και εξοικονομώντας περίπου £25 εκατ. ετησίως.
Οι Βρετανοί ταξιδιώτες θα μπορούν πλέον να χρησιμοποιούν ταχύτερες πύλες ελέγχου στα ευρωπαϊκά αεροδρόμια, αποφεύγοντας τις μεγάλες ουρές για πολίτες τρίτων χωρών. Επανέρχονται επίσης τα “διαβατήρια κατοικιδίων”, ώστε να μην απαιτείται ιατρικός έλεγχος για κάθε ταξίδι με ζώο.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εισέρχεται επίσης σε επίσημες συνομιλίες για μια σειρά θεμάτων, μεταξύ των οποίων η επανασύνδεση με το πρόγραμμα Erasmus και μια νέα συμφωνία κινητικότητας νέων, για τη διευκόλυνση χορήγησης θεωρήσεων εργασίας και ανταλλαγών.
Στο τραπέζι μπαίνουν επίσης μελλοντικές συνομιλίες για πρόσβαση στα δεδομένα αναγνώρισης προσώπου της ΕΕ, ένα από τα βασικά αιτήματα του Starmer για την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος και των κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων.
Αν και προς το παρόν δεν προβλέπεται άμεση πρόσβαση στο ταμείο άμυνας των €150 δισ. της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο δήλωσε ότι η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για συμμετοχή των βρετανικών αμυντικών εταιρειών στους ευρωπαϊκούς διαγωνισμούς στο προσεχές διάστημα.
Ο επικεφαλής διαπραγματευτής του ΗΒ, Nick Thomas-Symonds, υπουργός του Υπουργικού Συμβουλίου, δήλωσε: “Σήμερα γράφεται ιστορία. Ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις μας με την ΕΕ, που αποφέρει απτά οφέλη για τους εργαζόμενους πολίτες. Από την αρχή αυτών των διαπραγματεύσεων, στοχεύαμε σε μια συμφωνία που κάνει τους πολίτες πιο ασφαλείς, πιο προστατευμένους και πιο ευημερούντες. Και σήμερα παραδίδουμε ακριβώς αυτό: δουλειές, χαμηλότερους λογαριασμούς, ασφαλή σύνορα. Η Βρετανία επιστρέφει στο παγκόσμιο προσκήνιο.”
