Νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι η κλιματική αλλαγή ενισχύει τις υπερκυτταρικές καταιγίδες (supercell thunderstorms) στην Ευρώπη, ένα τρομακτικό και άκρως καταστροφικό φαινόμενο άμεσα συνδεδεμένο με την κλιματική αλλαγή. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Science Advances, προειδοποιεί ότι η περιοχή των Άλπεων, καθώς και τμήματα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, θα δουν σημαντική αύξηση στη δραστηριότητα αυτών των φαινομένων.
Αν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 3°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, η συχνότητα καταιγίδων στη βόρεια πλευρά των Άλπεων μπορεί να αυξηθεί έως και κατά 50%.
Πρόκειται ήδη για από τα πιο καταστροφικά και δαπανηρά καιρικά φαινόμενα στην Ευρώπη, τα οποία τα τελευταία χρόνια προκαλούν ολοένα και περισσότερες αποζημιώσεις από ασφαλιστικές εταιρείες. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι η κατανόηση των συνθηκών δημιουργίας τους και του πώς επηρεάζονται από τη θέρμανση του πλανήτη είναι κρίσιμη για την προετοιμασία των κοινωνιών.
Σε αντίθεση με μια τυπική καταιγίδα, η υπερκυτταρική καταιγίδα διαθέτει έναν βαθύ, περιστρεφόμενο στύλο αέρα, γνωστό ως μεσοκυκλώνα. Αυτή η περιστροφική ανοδική κίνηση είναι που της χαρίζει τη μοναδική ισχύ και διάρκεια.
Ενώ οι περισσότερες καταιγίδες «ξεθυμαίνουν» γρήγορα, οι υπερκυτταρικές μπορούν να διαρκέσουν ώρες και να καλύψουν τεράστιες εκτάσεις.
Σχηματίζονται όταν κοντά στο έδαφος υπάρχει θερμός, υγρός αέρας, ψηλότερα ψυχρότερος αέρας και άνεμος που αλλάζει κατεύθυνση με το ύψος. Αυτό δημιουργεί αστάθεια και περιστροφή στην ατμόσφαιρα, ανοίγοντας τον δρόμο για την ανάπτυξη μιας υπερκυτταρικής καταιγίδας.
Συνήθως εμφανίζονται το καλοκαίρι και συνοδεύονται από σφοδρούς ανέμους, χαλάζι μεγάλου μεγέθους και καταρρακτώδη βροχή. Αν και σπάνιες στην Ευρώπη, ευθύνονται για μεγάλο μέρος των ζημιών και των οικονομικών απωλειών που σχετίζονται με καταιγίδες.
Τα τελευταία χρόνια, τα έντονα θερμικά καταιγιδοφόρα φαινόμενα –συμπεριλαμβανομένων υπερκυτταρικών καταιγίδων, θυελλών μεγάλης διάρκειας και περιστατικών έντονου χαλαζιού– έχουν οδηγήσει σε διαρκή αύξηση αποζημιώσεων από ασφαλιστικές εταιρείες.
Το 2023, οι καταιγίδες αυτού του τύπου ήταν η πιο δαπανηρή φυσική καταστροφή παγκοσμίως, με συνολικές ασφαλισμένες ζημιές σχεδόν 55 δισ. ευρώ.
Αν και εμφανίζονται σχετικά σπάνια στην Ευρώπη, οι συνέπειές τους είναι τοπικά καταστροφικές.
Η παρακολούθηση των υπερκυτταρικών καταιγίδων στην Ευρώπη ήταν παραδοσιακά δύσκολη λόγω ασυνεπειών στα εθνικά μετεωρολογικά ραντάρ.
Η Monika Feldmann, από το Mobiliar Lab for Natural Risks και το Oeschger Centre for Climate Change Research του Πανεπιστημίου της Βέρνης, εξηγεί ότι αυτό κάνει τη διασυνοριακή ανίχνευση καταιγίδων ακόμη πιο δύσκολη.
Για να ξεπεράσουν το εμπόδιο, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βέρνης, σε συνεργασία με το ETH Zurich, ανέπτυξαν ένα υψηλής ανάλυσης μοντέλο προσομοίωσης.
Το μοντέλο αυτό χρησιμοποιεί ψηφιακή χαρτογράφηση για να αναπαράγει τα καταιγιδοφόρα κύτταρα σε εξαιρετικά λεπτομερές επίπεδο, προσφέροντας εικόνα της εξέλιξης των φαινομένων με πρωτοφανή ακρίβεια.
Τα νέα μοντέλα αναδεικνύουν τις Άλπεις ως κέντρο υπερκυτταρικών καταιγίδων. Στη βόρεια πλευρά του ορεινού όγκου σημειώνονται περίπου 38 τέτοια επεισόδια ανά σεζόν, ενώ στη νότια πλευρά φτάνουν τα 61.
Με αύξηση θερμοκρασίας κατά 3°C, προβλέπεται έως και 50% περισσότερες καταιγίδες στην περιοχή, με ιδιαίτερους κινδύνους για χώρες όπως η Ελβετία, η Αυστρία, η βόρεια Ιταλία και η νότια Γερμανία. Αντίθετα, η Ιβηρική Χερσόνησος και το νοτιοδυτικό τμήμα της Γαλλίας ίσως δουν μείωση.
Συνολικά, οι ερευνητές εκτιμούν ότι η συχνότητα υπερκυτταρικών καταιγίδων στην Ευρώπη θα αυξηθεί κατά 11%.
«Αυτές οι περιφερειακές διαφορές δείχνουν τις ποικίλες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη», σημειώνει η Feldmann.
Η μελέτη καταλήγει ότι η Ευρώπη πρέπει επειγόντως να προετοιμαστεί για ένα μέλλον με συχνότερα και εντονότερα ακραία καιρικά φαινόμενα. Υποδομές, γεωργία, υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και ασφαλιστικά συστήματα θα χρειαστεί να προσαρμοστούν.
Η κατανόηση των συνθηκών δημιουργίας αυτών των φαινομένων, τονίζει η Feldmann, είναι το κλειδί για καλύτερη προετοιμασία.
