Οι αποπνικτικές συνθήκες μέσα στο Leaside Lock, ένα νέο συγκρότημα κατοικιών στην ανατολική πλευρά του Λονδίνου, είναι κοινό μυστικό. Τον Ιούνιο του περασμένου έτους, ένα μήνυμα γραμμένο με τεράστια κεφαλαία γράμματα κολλήθηκε στο παράθυρο ενός διαμερίσματος:
«ΜΗΝ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΑΥΤΑ ΤΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ. ΠΟΛΥ ΖΕΣΤΑ.»
Το χαρτί αυτό ήταν αδύνατον να περάσει απαρατήρητο από όσους περνούσαν μπροστά από τους γιγαντιαίους ουρανοξύστες. Σύντομα φωτογραφήθηκε, ανέβηκε στα social media και συγκέντρωσε πάνω από 500.000 προβολές. Περισσότερο από έναν χρόνο μετά –μέσα σε ένα καλοκαίρι όπου το Ηνωμένο Βασίλειο κατέγραψε τον δεύτερο πιο ζεστό Ιούνιο και τον πέμπτο πιο ζεστό Ιούλιο από το 1884– οι κάτοικοι λένε ότι το πρόβλημα παραμένει οξύ, όπως μεταδίδει η βρετανική εφημερίδα Guardian.
«Όταν προσπαθώ να κοιμηθώ το βράδυ, η κατάσταση γίνεται ανυπόφορη», λέει ο Lucian Ho, 21 ετών, φοιτητής που μένει κοντά στην κορυφή ενός κτιρίου 28 ορόφων του συγκροτήματος. Στο νότιο-προσανατολισμένο διαμέρισμά του, οι επιλογές δροσιάς είναι περιορισμένες: «Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να ανοίξω το παράθυρο», αναφέρει.
«Ανοχύρωτα» στην κλιματική αλλαγή τα νεα κτίρια
Το συγκρότημα βρίσκεται στον δήμο Tower Hamlets, την πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Το 81% των νοικοκυριών ζει σε πολυκατοικίες – το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Αγγλία και την Ουαλία, διπλάσιο από τον μέσο όρο του Λονδίνου. Η περιοχή έχει γνωρίσει έκρηξη ουρανοξυστών: μεταξύ 2014 και 2024 χτίστηκαν 71 κτίρια με 20 ή περισσότερους ορόφους. Παράλληλα, κατατάσσεται χαμηλά σε πράσινους χώρους, με αποτέλεσμα ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων να μετατρέπει την περιοχή σε «θερμοκήπιο» για τους κατοίκους.
Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι πολλά από τα νέα σπίτια στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν είναι σχεδιασμένα να αντέχουν τις ολοένα και πιο ακραίες θερμοκρασίες του καλοκαιριού λόγω κλιματικής αλλαγής. Ζητούν από την κυβέρνηση να αναθεωρήσει τα πρότυπα κατασκευής κατοικιών ώστε να περιλαμβάνουν ρυθμίσεις κατά της υπερθέρμανσης.
Οι νέοι κανονισμοί αναμένεται να δημοσιευτούν το φθινόπωρο και να τεθούν σε ισχύ το 2027, αλλά η έμφαση μέχρι τώρα είναι κυρίως στο πώς να διατηρούνται τα σπίτια ζεστά τον χειμώνα, όχι δροσερά το καλοκαίρι.
Λίγο πιο πάνω από το Leaside Lock βρίσκεται το συγκρότημα Three Waters. «Νιώθεις σαν να είσαι παγιδευμένος», λέει η Sandra Monteiro, κάτοικος του 11ου ορόφου. Η 41χρονη δασκάλα, που ζει εκεί σχεδόν τρία χρόνια με τον σύζυγό της, σκέφτεται να φύγει: «Εδώ και δύο μήνες η θερμοκρασία μέσα στο σπίτι δεν έχει πέσει κάτω από τους 27°C», εξηγεί. Αυτό το καλοκαίρι το θερμόμετρό της έφτασε τους 33°C.
Όταν η εσωτερική θερμοκρασία ξεπερνά τους 25°C, αυξάνονται οι κίνδυνοι για την υγεία – από καρδιαγγειακά και αναπνευστικά προβλήματα, μέχρι διαταραχές ύπνου, επιδείνωση ψυχικών νοσημάτων και θερμική εξάντληση. Η Monteiro λέει ότι υποφέρει από συχνούς πονοκεφάλους και έντονη κόπωση: «Ακόμα και όταν ταξιδεύουμε στο εξωτερικό, δεν νιώθουμε τόση εξάντληση όσο εδώ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είναι σίγουρα από τη ζέστη».
Το μπλοκ της βρίσκεται δίπλα στον πολυσύχναστο αυτοκινητόδρομο A12 και οι δρόμοι γύρω του στερούνται πρασίνου. «Αν ανοίξουμε τα παράθυρα, μπαίνει σκόνη και καυτός αέρας από τον δρόμο», λέει. Το ζευγάρι αγόρασε 25% μερίδιο του διαμερίσματος έναντι £121.000 και πληρώνει επιπλέον £1.264 ενοίκιο κάθε μήνα. «Είναι το πρώτο μου καλοκαίρι με τόσο υψηλές θερμοκρασίες και δεν ξέρω αν θέλω να συνεχίσω να μένω εδώ», τονίζει.
Η εταιρεία Peabody, που διαχειρίζεται το Three Waters, αναφέρει: «Θέλουμε οι κάτοικοι να νιώθουν άνετα όλο τον χρόνο και συνεργαζόμαστε με τους κατασκευαστές ώστε τα σπίτια να διαθέτουν σωστό εξαερισμό και σκίαση». Από το 2022 έχουν προστεθεί εξωτερικά σκίαστρα και εξετάζονται υλικά που κρατούν τα σπίτια πιο δροσερά το καλοκαίρι και ζεστά τον χειμώνα.
Η Guinness Homes, που διαχειρίζεται το Leaside Lock, λέει ότι από τα 440 διαμερίσματα μόνο τέσσερις ιδιοκτήτες παραπονέθηκαν για ζέστη και τους έγιναν προσαρμογές. «Η φωτογραφία που δείξατε αφορά έναν ιδιοκτήτη με μοναδικό πρόβλημα, το οποίο έχει επιλυθεί», υποστηρίζει.
Στα βόρεια της πόλης, το Kestrel House – ύψους 55 μέτρων – έγινε σύμβολο της ζωής στο εσωτερικό Λονδίνο όταν εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του πρώτου άλμπουμ των The Streets. Βρίσκεται στην περιοχή Islington, τη δεύτερη πιο πυκνοκατοικημένη μετά το Tower Hamlets, με μόλις 2 τ.μ. πράσινου χώρου ανά κάτοικο, το χαμηλότερο ποσοστό στη χώρα.
Ο 76χρονος Chris Brown ζει στον τελευταίο όροφο από το 1987 και βλέπει τη ζέστη να γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο πρόβλημα. Το φετινό καλοκαίρι το θερμόμετρό του έδειξε έως και 30°C, ενώ σε προηγούμενους καύσωνες είχε φτάσει τους 35°C. Πάσχει από καρδιοπάθεια, διαβήτη και σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, και εγκατέστησε κλιματιστικό για λόγους υγείας: «Η ζέστη μπορεί να σκοτώσει. Ένιωσα ανήσυχος», λέει.
Η υπερβολική ζέστη στα σπίτια δεν είναι απλώς άβολη – μπορεί να αποβεί μοιραία. Κατά τους καύσωνες του 2024, υπολογίζεται ότι περίπου 358 άνθρωποι πέθαναν στο σπίτι τους εν μέρει λόγω υψηλών θερμοκρασιών. Η ζέστη συνήθως επιδεινώνει προϋπάρχουσες παθήσεις, οδηγώντας σε αύξηση θανάτων από γρίπη και πνευμονία (+13%), κυκλοφορικά προβλήματα, άνοια και Alzheimer (+11%).
Τα ψηλά κτίρια, ειδικά όταν περιβάλλονται από άλλους ουρανοξύστες, παγιδεύουν θερμότητα λόγω του φαινομένου της αστικής θερμικής νησίδας – τα υλικά όπως το τσιμέντο και η άσφαλτος απορροφούν και συγκρατούν ζέστη. «Δεν δροσίζει ποτέ… είναι σαν να ζεις σε φούρνο από τούβλα», λέει ο Brown.
Η δημοτική σύμβουλος Rowena Champion, υπεύθυνη για το περιβάλλον και την ποιότητα αέρα στο Islington, δηλώνει: «Πολλά διαμερίσματα χτίστηκαν σε εποχές που δεν υπήρχαν τόσο ακραία καλοκαίρια. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε την υπερθέρμανση των σπιτιών ως κοινή προτεραιότητα δήμων, κατασκευαστών και κυβέρνησης. Εν τω μεταξύ εξετάζουμε πρακτικές λύσεις, όπως ανακλαστικές επιστρώσεις και πράσινες υποδομές, για να μειώσουμε τη ζέστη στα ψηλά κτίρια».
