Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπέβαλε στο Συμβούλιο της Επικρατείας σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος (ΠΔ), το οποίο έρχεται να ρυθμίσει κρίσιμα ζητήματα για την οικοδομική δραστηριότητα, καθορίζοντας:

• Τον σαφή ορισμό της “εκκίνησης οικοδομικών εργασιών”.
• Τη διαδικασία έγκρισης και υλοποίησης του Ειδικού Σχεδίου Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ), που συνδέεται με τη χρήση των κινήτρων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ).

Η πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ έρχεται δύο εβδομάδες μετά την κατάθεση της σχετικής τροπολογίας για εναρμόνιση με τη νομολογία του ΣτΕ και τη δημοσίευση του ν. 5197/2025 (ΦΕΚ Α’ 76/16-5-2025), διαμορφώνοντας ένα ενιαίο και σταθερό πλαίσιο για τις νέες και υφιστάμενες άδειες.

Τι θεωρείται “εκκίνηση οικοδομικών εργασιών” – Τέλος στις ασάφειες

Σύμφωνα με το ΠΔ, η εκκίνηση των οικοδομικών εργασιών θα τεκμηριώνεται μέσα από συγκεκριμένα και αποδεκτά αποδεικτικά στοιχεία, όπως:

• Έναρξη εκσκαφών ή σκυροδέτησης (σε περίπτωση προσθήκης).
• Κατεδάφιση εντός του ακινήτου, εφόσον έγινε μετά την 11η Ιουνίου 2024.
• Διενέργεια αρχαιολογικών εκσκαφών βάσει οικοδομικής άδειας, μέχρι 11 Δεκεμβρίου 2024.

Αυτός ο ορισμός βάζει τέλος στην ανασφάλεια δικαίου για δεκάδες έργα που παρέμεναν σε εκκρεμότητα.

Τι είναι το ΕΣΠΙΑΠ – Το νέο “αντίβαρο” για την υπέρβαση δόμησης

Το Ειδικό Σχέδιο Περιβαλλοντικού Ισοδυνάμου Αναβάθμισης Πόλεων (ΕΣΠΙΑΠ) καθιερώνεται ως εργαλείο αντιστάθμισης για όσους κάνουν χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ (π.χ. αυξημένος συντελεστής δόμησης).

Τα μέτρα περιβαλλοντικού ισοδυνάμου θα εφαρμόζονται:

• Σε επίπεδο δήμου (Αττική και Θεσσαλονίκη).
• Σε επίπεδο δημοτικής ενότητας στην υπόλοιπη επικράτεια.

Ανάμεσα στις παρεμβάσεις που προβλέπονται περιλαμβάνονται:

• Απόκτηση και ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων.
• Δημιουργία πράσινου δικτύου και χώρων πρασίνου.
• Κατεδάφιση αυθαίρετων ή επικίνδυνων κατασκευών.
• Ολοκληρωμένες αναπλάσεις σε υποβαθμισμένες ή προστατευόμενες περιοχές.
• Αποκατάσταση διατηρητέων από ΟΤΑ.
• Χρηματοδότηση “έξυπνων”, κλιματικά ουδέτερων πόλεων.
• Ανάδειξη ρεμάτων και φυσικών υποδομών.

Διαδικασία και χρηματοδότηση – Ποιοι πληρώνουν, πού πάνε τα χρήματα

Το ΠΔ εξειδικεύει τον μηχανισμό χρηματοδότησης και τους υπόχρεους καταβολής του περιβαλλοντικού ισοδυνάμου:

• Το ποσό θα καταβάλλεται σε ειδικό λογαριασμό στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.
• Θα διατίθεται αποκλειστικά στον οικείο δήμο για την υλοποίηση των αντίστοιχων παρεμβάσεων.

Παράλληλα, το σχέδιο καθορίζει ποιοι φορείς εμπλέκονται στην εκπόνηση και έγκριση των ΕΣΠΙΑΠ, διασφαλίζοντας σαφήνεια και λογοδοσία.

Σύμφωνα με κύκλους του Υπουργείου, το ΠΔ “απελευθερώνει οριστικά την οικοδομική δραστηριότητα” και “αίρει κάθε αμφισημία ως προς τη χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ”.

Σε συνδυασμό με τον νέο νόμο, δημιουργείται ένα διαφανές, συνεκτικό και ασφαλές ρυθμιστικό πλαίσιο, που ενισχύει την προβλεψιμότητα για επενδυτές, πολίτες και δήμους.