Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεκίνησε επίσημα την εφαρμογή του ιστορικού κανονισμού της για την τεχνητή νοημοσύνη (AI) την Κυριακή (2/2), ανοίγοντας τον δρόμο για αυστηρούς περιορισμούς και πιθανές μεγάλες χρηματικές ποινές σε περιπτώσεις παραβάσεων.
Ο νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη της ΕΕ (EU AI Act), το πρώτο στο είδος του ρυθμιστικό πλαίσιο για την τεχνολογία αυτή, τέθηκε επίσημα σε ισχύ τον Αύγουστο του 2024.
Την Κυριακή έληξε η προθεσμία για την απαγόρευση ορισμένων συστημάτων AI και την επιβολή απαιτήσεων που εξασφαλίζουν επαρκή τεχνολογική κατάρτιση για το προσωπικό. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πρέπει πλέον να συμμορφώνονται με τους περιορισμούς και ενδέχεται να αντιμετωπίσουν κυρώσεις αν δεν το πράξουν, όπως αναμεταδίδει το CNBC.
Ο κανονισμός απαγορεύει εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης που θεωρούνται ότι ενέχουν «unacceptable danger» για τους πολίτες (μπορούν να προσβάλουν/να αποκλείσουν τους χρήστες χρησιμοποιώντας ρατσιστικά κριτήρια).
Αυτές περιλαμβάνουν συστήματα κοινωνικής αξιολόγησης (social scoring), συστήματα αναγνώρισης προσώπου σε πραγματικό χρόνο και άλλες μορφές βιομετρικής αναγνώρισης που κατηγοριοποιούν τους ανθρώπους με βάση τη φυλή, την σεξουαλική ζωή, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και άλλα χαρακτηριστικά, καθώς και «χειριστικά» εργαλεία AI.
Οι εταιρείες που παραβιάζουν τον νόμο κινδυνεύουν με πρόστιμα που φτάνουν έως τα 35 εκατομμύρια ευρώ ή το 7% των παγκόσμιων ετήσιων εσόδων τους — ανάλογα με το ποιο ποσό είναι μεγαλύτερο.
Το ύψος των ποινών εξαρτάται από το είδος της παράβασης και το μέγεθος της εταιρείας.
Αυτά τα πρόστιμα είναι μεγαλύτερα από εκείνα που προβλέπονται από τον κανονισμό GDPR για την προστασία δεδομένων στην ΕΕ, όπου οι εταιρείες αντιμετωπίζουν πρόστιμα έως 20 εκατομμύρια ευρώ ή το 4% των ετήσιων εσόδων τους.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ο νόμος δεν έχει τεθεί πλήρως σε ισχύ — πρόκειται απλώς για το πρώτο βήμα σε μια σειρά εξελίξεων.
Ο Tasos Stampelos, επικεφαλής δημόσιας πολιτικής και κυβερνητικών σχέσεων στην Mozilla, είχε δηλώσει στο CNBC ότι, παρόλο που ο κανονισμός «δεν είναι τέλειος», είναι «απολύτως απαραίτητος».
«Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι ο AI Act είναι κυρίως μια νομοθεσία για την ασφάλεια των προϊόντων», είπε σε πάνελ του CNBC τον Νοέμβριο.
«Δεν σημαίνει ότι τελειώσαμε με τους κανόνες για την ασφάλεια προϊόντων, απλώς επειδή τέθηκαν σε ισχύ. Υπάρχουν πολλά που ακολουθούν μετά την υιοθέτηση ενός νόμου», πρόσθεσε.
«Η συμμόρφωση θα εξαρτηθεί τώρα από τα πρότυπα, τις κατευθυντήριες γραμμές και τα παράγωγα νομοθετικά μέτρα που θα καθορίσουν πώς ακριβώς θα φαίνεται η συμμόρφωση», σημείωσε.
Τον Δεκέμβριο, το EU AI Office, ένας νέος οργανισμός που ρυθμίζει τη χρήση μοντέλων AI σύμφωνα με τον κανονισμό, δημοσίευσε δεύτερο σχέδιο κώδικα πρακτικής για τα μοντέλα γενικού σκοπού (GPAI), όπως η σειρά GPT της OpenAI.
Το δεύτερο σχέδιο περιλάμβανε εξαιρέσεις για παρόχους ορισμένων μοντέλων ανοικτού κώδικα, ενώ καθιστούσε υποχρεωτική τη διενέργεια αυστηρών αξιολογήσεων κινδύνου για τους προγραμματιστές «συστημικών» μοντέλων GPAI.
Αρκετοί τεχνολογικοί ηγέτες και επενδυτές είναι δυσαρεστημένοι με ορισμένες από τις πιο επιβαρυντικές πτυχές του νόμου, φοβούμενοι ότι μπορεί να πνίξει την καινοτομία.
Τον Ιούνιο του 2024, ο Prince Constantijn της Ολλανδίας δήλωσε στο CNBC ότι ανησυχεί «ιδιαίτερα» για τη ρυθμιστική προσέγγιση της Ευρώπης στην τεχνητή νοημοσύνη.
«Η φιλοδοξία μας φαίνεται να περιορίζεται στο να είμαστε καλοί ρυθμιστές», είπε ο Constantijn.
«Είναι καλό να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλίδες. Θέλουμε να φέρουμε σαφήνεια και προβλεψιμότητα στην αγορά. Αλλά είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις αυτό σε έναν τόσο ταχέως εξελισσόμενο τομέα».
Παρόλα αυτά, ορισμένοι θεωρούν ότι οι σαφείς κανόνες μπορεί να δώσουν στην Ευρώπη πλεονέκτημα ηγεσίας.
«Ενώ οι ΗΠΑ και η Κίνα ανταγωνίζονται για το ποιος θα φτιάξει τα μεγαλύτερα μοντέλα AI, η Ευρώπη ηγείται στην ανάπτυξη των πιο αξιόπιστων», ανέφερε μέσω email ο Diyan Bogdanov, διευθυντής μηχανικής νοημοσύνης και ανάπτυξης στην Payhawk, μια βουλγαρική fintech εταιρεία.
«Οι απαιτήσεις του AI Act για ανίχνευση προκαταλήψεων, τακτικές αξιολογήσεις κινδύνου και ανθρώπινη εποπτεία δεν περιορίζουν την καινοτομία — καθορίζουν τι σημαίνει ποιότητα», πρόσθεσε.
